10 Pułk Artylerii Ciężkiej (II RP)
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1921 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | płk inż. Jerzy Dobrowolski | |
| Ostatni | płk Jan Bokszczanin | |
| Działania zbrojne | ||
| kampania wrześniowa | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Przemyśl | |
| Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
| Rodzaj wojsk | artyleria | |
| Podległość | Szef artylerii OK X 10 Grupa Artylerii | |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
10 Pułk Artylerii Ciężkiej (10 pac) – oddział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
10 pułk artylerii ciężkiej został sformowany 5 października 1921 roku z połączenia 2 dywizjonu artylerii ciężkiej Legionów i 11 Kresowego dywizjonu artylerii ciężkiej. Z chwilą wcielenia w skład pułku dotychczasowy 2 dac został przemianowany na I dywizjon, a 11 dac na II dywizjon[1][2]. W 1923 w skład pułku wchodziło: dowództwo, trzy dywizjony artylerii ciężkiej po trzy baterie, kadra oddziału łączności i kadra baterii zapasowej[3].
Do 1939 roku pułk stacjonował w Pikulicach (garnizon Przemyśl).
Mobilizacja[edytuj | edytuj kod]
Pułk był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” sformował:
w dniach 27-29 sierpnia 1939, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym:
- 60 dywizjon artylerii ciężkiej typ I dla Armii „Kraków”
w dniach 31 sierpnia – 6 września, w I rzucie mobilizacji powszechnej:
- 2 dywizjon artylerii ciężkiej typ II dla 2 DP Leg.
- pluton taborowy nr 2 dla 2 DP Leg.
- 22 dywizjon artylerii ciężkiej typ II dla 22 DPG
- pluton taborowy Nr 22 dla 22 DPG
- 24 dywizjon artylerii ciężkiej typ II dla 24 DP
- pluton taborowy nr 24 dla 24 DP
- I dywizjon 5 pac dla Armii "Kraków"
- polowy szpital weterynaryjny nr 101
od 4 września, w II rzucie mobilizacji powszechnej:
- pluton marszowy artylerii ciężkiej typ I nr 10
- Ośrodek Zapasowy Artylerii Ciężkiej nr 4 w Przemyślu
Po zakończeniu mobilizacji pułk został rozformowany.
Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku
- płk inż. Jerzy Dobrowolski (1921 – 1925)
- płk art. Leonard Tucker (17 VII 1925[4] – III 1929)
- płk art. Jan Bokszczanin (III 1929 – IX 1939)
- Zastępcy dowódcy pułku
- mjr art. Stanisław Władysław Roman Ciechulski (1 XI 1922[5][6] – 1924 → Szefostwo Artylerii i Uzbrojenia DOK VIII[7])
- ppłk art. Rudolf Halenta (od 1 III 1924[8][9])
- ppłk art. Stefan Mazurkiewicz (1928 – XII 1929 → dowódca 2 d. pg. panc.[10])
- mjr / ppłk dypl. art. Wiktor Alojzy Jakubowski (23 XII 1929 – 28 I 1931 → I oficer sztabu inspektora armii gen. dyw. Tadeusza Piskora)
- mjr / ppłk art. Włodzimierz Nałęcz-Gembicki (28 I 1931 – XI 1934 → dyrektor nauk Szkoły Strzelania Artylerii)
- ppłk art. Bronisław Piniecki (X 1934 – VIII 1939 → dowódca artylerii dywizyjnej 36 DP)
- mjr art. mgr Józef Jarecki (II zastępca dowódcy/kwatermistrz - IV 1935[11] – VIII 1939)
- Oficerowie pułku
Obsada personalna pułku w 1928 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna pułku w 1928 roku[12]
- dowódca pułku – płk Leonard Tucker
- zastępca dowódcy – ppłk Stefan Mazurkiewicz
- kwatermistrz – mjr Stanisław Leon Sigmund
- płatnik – por. Benjamin Apfelsüss
- dowódca I dywizjonu – mjr Władysław Wiktor Sontag
- dowódca 1 baterii – kpt. Józef Porębny
- dowódca 2 baterii – kpt. Stanisław II Rogóż
- dowódca 3 baterii – kpt. Franciszek Schmid
- p.o. dowódcy II dywizjonu – kpt. Aleksander Wawryka
- dowódca 4 baterii – kpt. Edward Reguła
- p.o. dowódcy 5 baterii – por. Antoni Messinger
- dowódca III dywizjonu – mjr Stanisław Giebułtowicz
- dowódca 7 baterii – kpt. Jan Sobolewski
- dowódca 8 baterii – kpt. Tadeusz Rupik
Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[13][a]:
- dowódca pułku – płk Jan Bokszczanin
- I zastępca dowódcy – ppłk Bronisław Wiktor Piniecki
- adiutant – por. Emil Józef Kipp
- naczelny lekarz medycyny – ppor. lek. Edward Aleksy Grzywaczewski
- starszy lekarz weterynarii – mjr wet. Ferdynand Gancarz
- oficer zwiadowczy – kpt. Ludwik Marian Adam Skorski
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr mgr Józef Jarecki
- oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (art.) Jan Żwinkiewicz
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Jan Karol Dubaniowski
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (art.) Piotr Szczęsny
- oficer gospodarczy – por. int. Stanisław Zaremba
- oficer żywnościowy – por. Joachim Gumieniuk
- dowódca plutonu łączności – por. Stanisław Bień
- oficer plutonu – por. Antoni Ilkiewicz
- dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. Zygmunt Łyzicki
- zastępca dowódcy – ppor. Marian Antoni Bartoszyn
- dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Józef Kossarek
- dowódca plutonu – ppor. Ryszard Barnaba Rudczyński
- dowódca plutonu – ppor. Ludwik Witkowski
- dowódca I dywizjonu – mjr Jan Marszałek
- dowódca 1 baterii – ppor. Andrzej Walenty Marian Cieszewski
- dowódca 2 baterii – kpt. Ignacy Stanisław Uznański
- dowódca plutonu – ppor. Władysław Dzikowicki
- dowódca II dywizjonu – mjr Michał Aleksander Romanowski
- dowódca 4 baterii – kpt. Mieczysław Zenon Widajewicz
- dowódca plutonu – chor. Władysław Jędruch
- dowódca 5 baterii – kpt. Tadeusz Feliks Janeczko
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Strączyński
- dowódca III dywizjonu – mjr Stanisław II Rogóż
- dowódca 7 baterii – por. Stefan Leon Dymnicki
- dowódca plutonu – ppor. Czesław Henryk Maciej Bardecki
- dowódca 8 baterii – kpt. Stanisław II Dutkiewicz
- dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Andrzej Walenty Wyrembek
Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]
- Sztandar
Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dodatku Tajnym nr 3 do Dziennika Rozkazów MSWojsk. z 17 lutego 1938, nr 6 poz. 64. Sztandar ufundowany przez społeczeństwo Przemyśla i Ziemi Przemyskiej wręczył gen. Juliusz Rómmel 29 maja 1938 w Krakowie w czasie ceremonii wręczania sztandarów oddziałom artylerii OK V i X[15].
Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 31 października 1946 za przechowanie w okresie okupacji niemieckiej sztandaru 10 pułku artylerii ciężkiej zostali odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi chor. Władysław Pikoń, Władysława Paprocka, Michał Paprocki[16].
- Odznaka pamiątkowa
30 maja 1930 roku minister spraw wojskowych rozkazem G.M. 7062 I zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 10 pułku artylerii ciężkiej[17]. Odznaka o wymiarach 40x40 mm ma kształt srebrnego krzyża maltańskiego, którego ramiona pokryte są białą emalią ze złoconymi krawędziami. W środku krzyża, na okrągłej tarczy, numer i inicjały pułku „10 PAC”. Ramiona krzyża połączone są złoconą blaszką. Odznaka jednoczęściowa - oficerska wykonana w srebrze, emaliowana. Na rewersie próby srebra, imiennik AN i nazwisko grawera[18].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jednodniówka 1928 ↓, s. 11, 15.
- ↑ Strutyński 1930 ↓, s. 43.
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 59.
- ↑ Jednodniówka 1928 ↓, s. 16.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 11 listopada 1922 roku, s. 829.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 797, 815.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 59, 712, 738.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 13 marca 1924 roku, s. 118.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 716, 737.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 386.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 kwietnia 1935 roku, s. 42.
- ↑ Jednodniówka 1928 ↓, s. 28.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 755 – 756.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 337.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 23, poz. 66.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 30 maja 1930 roku, poz. 191.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 284.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Tadeusz Strutyński: Zarys historii wojennej 10-go pułku artylerii ciężkiej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- 10 pułk artylerii ciężkiej w Przemyślu. Jednodniówka. Przemyśl: 1928-04-24.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||