13 Dywizjon Artylerii Konnej

13 Dywizjon Artylerii Konnej
Odznaka pamiątkowa artylerii konnej
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1924
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	7 czerwca
Nadanie sztandaru	1938
Dowódcy
Pierwszy	mjr Zdzisław Latawiec
Ostatni	ppłk Janusz Grzesło
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Brody
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	Kresowa Brygada Kawalerii

Kresowa BK w 1938

Artyleria konna Wojska Polskiego w 1939 przed wybuchem II wojny światowej

Dywizjon walczył w składzie Kresowej BK

Armata wz. 02 po przekalibrowaniu stanowiła podstawowe uzbrojenie dywizjonu

13 Dywizjon Artylerii Konnej (13 dak) – oddział artylerii konnej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia dywizjonu

15 maja 1924 roku Minister Spraw Wojskowych przeniósł pięciu oficerów jako zawiązek 13 dywizjonu artylerii konnej. 7 czerwca 1924 z garnizonu Kraków do garnizonu Lwów przybyła 2 bateria 5 dywizjonu artylerii konnej i została przemianowana na 1 baterię 13 dywizjonu artylerii konnej. Dzień 7 czerwca przyjęty został za oficjalną datę powstania jednostki i święto dywizjonu. 8 sierpnia 1924 z garnizonu Jarosław przybyła 3 bateria 10 dywizjonu artylerii konnej pod dowództwem kpt. Władysława Brzozowskiego, która przemianowana została na 2/13 dak. 12 marca 1925, z 1 i 2 baterii oraz podoficerów i szeregowych przydzielonych z oddziałów artylerii Okręgu Korpusu Nr VI (5, 11 i 12 pap, 6 pac i 6 dak), zorganizowana została 3 bateria.

25 września 1926 została zagubiona pieczęć okrągła z napisem „Dowództwo 13 Dyonu Artylerii Konnej”.

Dywizjon był organicznym pododdziałem artylerii 4 Dywizji Kawalerii. W 1929 jednostka dyslokowana została do Kamionki Strumiłowej i podporządkowana dowódcy 2 Samodzielnej Brygady Kawalerii. Pod względem fachowego wyszkolenia dywizjon podporządkowany był dowódcy 6 Grupy Artylerii. W 1937 wszedł w skład Kresowej Brygady Kawalerii. W tym samym roku rozformowany został 10 dywizjon artylerii konnej, stacjonujący wówczas w garnizonie Rzeszów. Pierwsza bateria tego dywizjonu przemianowana została na 4 baterię 13 dak i czasowo pozostawiona w Rzeszowie. W maju 1938 4/13 dak dyslokowana została do garnizonu Brody. W tym samym czasie z Kamionki Strumiłowej do Brodów przeniesiona została 3 bateria. Dowództwo dywizjonu i pozostałe dwie baterie przeniesione zostały do Brodów w następnym roku.

Dywizjon w kampanii wrześniowej

27 sierpnia 1939 o godz. 19.00, w koszarach, rozpoczęta została mobilizacja dywizjonu. Wkrótce jednak 3. i 4 bateria przeniesione zostały do okolicznych wsi. 31 sierpnia o 4.00 1 bateria wyruszyła jako pierwsza do miejsca koncentracji Kresowej BK na prawym skrzydle Armii „Łódź” w rejon Szadek – Rossoczyca. W następnych dniach odjeżdżały kolejne eszelony dywizjonu. Ostatni wyruszył z Brodów 3 września o 2.25.

W kampanii wrześniowej 1939 dywizjon walczył w składzie Kresowej Brygady Kawalerii. W jego skład wchodziły cztery baterie artylerii konnej (organizacja dak na stopie wojennej).

Żołnierze dywizjonu

Dowódcy dywizjonu

• mjr art. Zdzisław Latawiec (15 V 1924 – 21 VIII 1926 → dowódca III/5 pap)
• ppłk art. Aleksander Hertel (21 VIII 1926 – 9 XII 1932 → dowódca 6 pal)
• ppłk dypl. art. Stanisław Jakub Sokołowski (9 XII 1932 – V 1936 → dowódca 18 pal)
• ppłk art. Hieronim Suszczyński (16 V 1936 – VI 1939 → dowódca 26 pal)
• ppłk art. Janusz Grzesło (VI – IX 1939)

Oficerowie dywizjonu

• kpt. art. Wacław Brzozowski – kwatermistrz (p.o. od 14 I 1926)

Obsada dywizjonu w 1924 roku

Obsada personalna dywizjonu w 1924 roku.

• dowódca dywizjonu – mjr art. Zdzisław Latawiec z 6 dak
• kwatermistrz – mjr SG Stanisław Jakub Sokołowski z Dowództwa 6 BJ
• kpt. Władysław Brzozowski z 3/10 dak
• por. Adolf Bensdorff z 3/10 dak
• por. Jan Dłużniewski z 3/10 dak
• chor. Ignacy Argasiński z 3/10 dak
• kpt. Eugeniusz Marian Pepłowski
• por. Roman Borkowski z 8 dak
• por. Tadeusz Knaur z 6 dak
• por. Wacław Chomichowski z 6 dak
• por. Tadeusz Link z 10 pap
• por. Kazimierz Gustaw Oreliusz Strzelecki z 5 pap
• por. Andrzej Bolesław Węgrzyn z 5 dak
• por. Tadeusz Marian Dutkowski z 5 dak
• por. rez. powoł. do sł. czyn. Janusz Zygiern-Korn
• por. Piotr II Kulesza
• lekarz dywizjonu – kpt. lek. Józef Jagliński z 6 dak
• p.o. lekarza weterynarii – por. lek. wet. Jan Eberle z 9 puł
• płk Antoni Heinrich z 1 pag przydzielony do 4 DK z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku

oficerowie rezerwowi:

• kpt. rez. art. dr Karol Alfred Bondi z 10 pac
• por. rez. art. Julian Henrych z 18 pap
• ppor. rez. art. Witold Babiński z 3 pap
• kpt. rez. art. Antoni Ludwik Mokrzycki

Obsada personalna w 1939 roku

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku:

• dowódca dywizjonu – ppłk Hieronim Suszczyński
• I zastępca dowódcy w garn. Brody – mjr Stanisław II Komornicki
• I zastępca dowódcy w garn. Kamionka – kpt. Ernest Krautwald *
• adiutant – por. Jerzy Ryszard Majewski
• lekarz medycyny – por. lek. Tadeusz Huczko
• lekarz weterynarii – por. Marian Zbigniew Gilewicz
• oficer zwiadowczy – kpt. Ernest Krautwald (*)
• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Lucjan Chrystowski
• oficer mobilizacyjny – kpt. Marian Bronisław Lewandowski
• oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Witold Kurowski
• oficer gospodarczy – kpt. int. Bronisław Kubicki
• oficer żywnościowy – chor. Jan Wilhelm Gold
• dowódca plutonu łączności – por. Janusz Franciszek Przeździecki
• dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. Marian Jan Gustaw Patronowicz
• dowódca plutonu – por. Zygmunt Marian Borewicz
• dowódca 1 baterii – kpt. Kazimierz Gustaw Aureliusz Strzelecki
• dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Józef Fiutkowski
• dowódca 2 baterii – kpt. Henryk Gąsecki
• dowódca plutonu – ppor. Ignacy Leon Kulczyński
• dowódca 3 baterii – kpt. Stanisław Aleksander Boski
• dowódca 4 baterii – por. Władysław Krycki
• dowódca plutonu – ppor. Roman Milewski
• na kursie – por. Edward Dionizy Maleńczak
• na kursie – ppor. Bronisław Franciszek Lewkowicz

Obsada dywizjonu we wrześniu 1939

• dowódca – ppłk Janusz Grzesło
• 1 bateria – kpt. Marian Lewandowski
• 2 bateria – kpt. Henryk Gąsecki
• 3 bateria – kpt. Stanisław Aleksander Boski
• 4 bateria – kpt. Kazimierz Gustaw Strzelecki

Symbole dywizjonu

Sztandar

24 listopada 1937 Prezydent RP zatwierdził wzór sztandaru dla 13 dywizjonu artylerii konnej. Fundatorem sztandaru było społeczeństwo powiatu kamioneckiego i miasta Kamionka Strumiłowa. 22 listopada 1938 we Lwowie minister spraw wojskowych, gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki wręczył sztandar dowódcy dywizjonu.

W narożnikach lewej strony płata umieszczono:

• wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
• wizerunek Świętej Barbary
• godło miasta Kamionka Strumiłowa
• odznakę pamiątkową artylerii konnej
• napisy: Lwów 7.VI.1924, Turczyn 20.II.1919, Rohaczew 1.X.1920, Chodorów 6.IX.1920

Wyruszając na wojnę we wrześniu 1939 dywizjon odesłał sztandar do Ośrodka Zapasowego Artylerii Konnej nr 3 w Zamościu.

Odznaka pamiątkowa

Od 20 maja 1922 oficerom i żołnierzom mogły być nadawane odznaki pamiątkowe artylerii konnej, wspólne dla wszystkich dywizjonów.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: Nakładem Koła Oficerów Artylerii Polskiej na Obczyźnie, 1975.
• MirosławM. Giętkowski MirosławM., Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837 .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Władysław Tomaszewski: Zarys historii wojennej 13-go dywizjonu artylerii konnej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1931, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.