13 Dywizjon Artylerii Konnej
| ||
 Odznaka pamiątkowa artylerii konnej | ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1924 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Tradycje | ||
| Święto | 7 czerwca | |
| Nadanie sztandaru | 1938 | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | mjr Zdzisław Latawiec | |
| Ostatni | ppłk Janusz Grzesło | |
| Działania zbrojne | ||
| kampania wrześniowa | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Brody | |
| Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
| Rodzaj wojsk | artyleria | |
| Podległość | Kresowa Brygada Kawalerii | |
13 Dywizjon Artylerii Konnej (13 dak) – oddział artylerii konnej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Historia dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
15 maja 1924 roku Minister Spraw Wojskowych przeniósł pięciu oficerów jako zawiązek 13 dywizjonu artylerii konnej[1]. 7 czerwca 1924 z garnizonu Kraków do garnizonu Lwów przybyła 2 bateria 5 dywizjonu artylerii konnej i została przemianowana na 1 baterię 13 dywizjonu artylerii konnej. Dzień 7 czerwca przyjęty został za oficjalną datę powstania jednostki i święto dywizjonu[2]. 8 sierpnia 1924 z garnizonu Jarosław przybyła 3 bateria 10 dywizjonu artylerii konnej pod dowództwem kpt. Władysława Brzozowskiego, która przemianowana została na 2/13 dak. 12 marca 1925, z 1 i 2 baterii oraz podoficerów i szeregowych przydzielonych z oddziałów artylerii Okręgu Korpusu Nr VI (5, 11 i 12 pap, 6 pac i 6 dak), zorganizowana została 3 bateria.
25 września 1926 została zagubiona pieczęć okrągła z napisem „Dowództwo 13 Dyonu Artylerii Konnej”[3].
Dywizjon był organicznym pododdziałem artylerii 4 Dywizji Kawalerii. W 1929 jednostka dyslokowana została do Kamionki Strumiłowej i podporządkowana dowódcy 2 Samodzielnej Brygady Kawalerii. Pod względem fachowego wyszkolenia dywizjon podporządkowany był dowódcy 6 Grupy Artylerii. W 1937 wszedł w skład Kresowej Brygady Kawalerii. W tym samym roku rozformowany został 10 dywizjon artylerii konnej, stacjonujący wówczas w garnizonie Rzeszów. Pierwsza bateria tego dywizjonu przemianowana została na 4 baterię 13 dak i czasowo pozostawiona w Rzeszowie. W maju 1938 4/13 dak dyslokowana została do garnizonu Brody. W tym samym czasie z Kamionki Strumiłowej do Brodów przeniesiona została 3 bateria. Dowództwo dywizjonu i pozostałe dwie baterie przeniesione zostały do Brodów w następnym roku.
Dywizjon w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]
27 sierpnia 1939 o godz. 19.00, w koszarach, rozpoczęta została mobilizacja dywizjonu. Wkrótce jednak 3. i 4 bateria przeniesione zostały do okolicznych wsi. 31 sierpnia o 4.00 1 bateria wyruszyła jako pierwsza do miejsca koncentracji Kresowej BK na prawym skrzydle Armii „Łódź” w rejon Szadek – Rossoczyca[4]. W następnych dniach odjeżdżały kolejne eszelony dywizjonu. Ostatni wyruszył z Brodów 3 września o 2.25.
W kampanii wrześniowej 1939 dywizjon walczył w składzie Kresowej Brygady Kawalerii. W jego skład wchodziły cztery baterie artylerii konnej (organizacja dak na stopie wojennej).
Żołnierze dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy dywizjonu
- mjr art. Zdzisław Latawiec (15 V 1924 – 21 VIII 1926)
- ppłk art. Aleksander Hertel (21 VIII 1926 – 9 XII 1932)
- ppłk dypl. art. Stanisław Jakub Sokołowski (9 XII 1932 – V 1936)
- ppłk art. Hieronim Suszczyński (16 V 1936 – VI 1939)
- ppłk art. mgr Janusz Józef Grzesło (VI – IX 1939)
Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[5][a]:
- dowódca dywizjonu – ppłk Hieronim Suszczyński
- I zastępca dowódcy w garn. Brody – mjr Stanisław II Komornicki *
- I zastępca dowódcy w garn. Kamionka – kpt. Ernest Krautwald[b] *
- adiutant – por. Jerzy Ryszard Majewski
- lekarz medycyny – por. lek. Tadeusz Huczko
- lekarz weterynarii – por. Marian Zbigniew Gilewicz
- oficer zwiadowczy – kpt. Ernest Krautwald (*)
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Lucjan Chrystowski
- oficer mobilizacyjny – kpt. Marian Bronisław Lewandowski
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Witold Kurowski
- oficer gospodarczy – kpt. int. Bronisław Kubicki
- oficer żywnościowy – chor. Jan Wilhelm Gold
- dowódca plutonu łączności – por. Janusz Franciszek Przeździecki
- dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. Marian Jan Gustaw Patronowicz
- dowódca plutonu – por. Zygmunt Marian Borewicz
- dowódca 1 baterii – kpt. Kazimierz Gustaw Aureliusz Strzelecki
- dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Józef Fiutkowski
- dowódca 2 baterii – kpt. Henryk Gąsecki
- dowódca plutonu – ppor. Ignacy Leon Kulczyński
- dowódca 3 baterii – kpt. Stanisław Aleksander Boski
- dowódca 4 baterii – por. Władysław Krycki
- dowódca plutonu – ppor. Roman Milewski
- na kursie – por. Edward Dionizy Maleńczak
- na kursie – ppor. Bronisław Franciszek Lewkowicz
- Obsada dywizjonu we wrześniu 1939
- dowódca – ppłk art. mgr Janusz Józef Grzesło
- 1 bateria – kpt. Marian Lewandowski
- 2 bateria – kpt. Henryk Gąsecki
- 3 bateria – kpt. Stanisław Aleksander Boski
- 4 bateria – kpt. Kazimierz Gustaw Strzelecki
Symbole dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
- Sztandar
24 listopada 1937 Prezydent RP zatwierdził wzór sztandaru dla 13 dywizjonu artylerii konnej[8]. Fundatorem sztandaru było społeczeństwo powiatu kamioneckiego i miasta Kamionka Strumiłowa. 22 listopada 1938 we Lwowie minister spraw wojskowych, gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki wręczył sztandar dowódcy dywizjonu[9].
W narożnikach lewej strony płata umieszczono:
- wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
- wizerunek Świętej Barbary
- godło miasta Kamionka Strumiłowa
- odznakę pamiątkową artylerii konnej
- napisy: Lwów 7.VI.1924, Turczyn 20.II.1919, Rohaczew 1.X.1920, Chodorów 6.IX.1920
Wyruszając na wojnę we wrześniu 1939 dywizjon odesłał sztandar do Ośrodka Zapasowego Artylerii Konnej nr 3 w Zamościu.
- Odznaka pamiątkowa
Od 20 maja 1922 oficerom i żołnierzom mogły być nadawane odznaki pamiątkowe artylerii konnej, wspólne dla wszystkich dywizjonów.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[6].
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 49 z 16 maja 1924 roku, s. 281-282.
- ↑ Tomaszewski 1931 ↓, s. 14.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych z 4 listopada 1926 r., Nr 29, poz. 299.
- ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 270.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 765.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 14 grudnia 1937 roku, poz. 200.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 322.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: Nakładem Koła Oficerów Artylerii Polskiej na Obczyźnie, 1975.
- Mirosław Giętkowski, Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Władysław Tomaszewski: Zarys historii wojennej 13-go dywizjonu artylerii konnej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1931, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||