1986
Rok 1986 / MCMLXXXVI
stulecia: XIX wiek ~
XX wiek ~
XXI wiek
dziesięciolecia:
1950–1959 •
1960–1969 •
1970–1979 •
1980–1989
• 1990–1999
• 2000–2009
• 2010–2019
lata: 1976 «
1981 «
1982 «
1983 «
1984 «
1985 «
1986
» 1987
» 1988
» 1989
» 1990
» 1991
» 1996
Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia:
- Kisielice uzyskały prawa miejskie.
- premiera 1. odcinka serialu Siedem życzeń w reżyserii Janusza Dymka.
- 9 stycznia – w Gdańsku aresztowano działającego od 4 lat w ukryciu Bogdana Borusewicza.
- 16 stycznia – w Warszawie rozpoczął się Światowy Kongres Intelektualistów w obronie pokojowej przyszłości świata.
- 29 stycznia – odbyło się pierwsze losowanie Super Lotka.
- 1 lutego – eksperymentalna wolna sprzedaż mięsa i przetworów „z nadwyżek produkcyjnych”; na próbę wybrano trzy województwa; popyt nadal przewyższał podaż.
- 13 lutego – dowódcą Marynarki Wojennej wyznaczono kontradm. Piotra Kołodziejczyka.
- 17 lutego – wzrost ceny gazet: 2 zł za egzemplarz.
- 21 lutego – Rada Ministrów postanowiła, że w zakładach ważnych dla gospodarki, obronności kraju i użyteczności publicznej wolno wydłużać czas pracy do 8 godzin na dobę i 46 godzin w tygodniu.
- 22 lutego – premiera 1. odcinka serialu Tulipan.
- 23 lutego – premiera filmu Bohater roku w reżyserii Feliksa Falka.
- 26 lutego – Wojciech Żukrowski został prezesem ZLP.
- 10 marca – premiera filmu Wkrótce nadejdą bracia.
- 13 marca – reaktywowano Bractwo Kurkowe Grodu Bytomskiego w Bytomiu.
- 14 marca – premiera filmu Sezon na bażanty w reżyserii Wiesława Saniewskiego.
- 16 marca – podwyżka cen chleba, kasz, mleka, masła, cukru, alkoholu; na sierpień 1986 zapowiedziano podwyżki cen mięsa.
- 19/20 marca – w nocy z Bazyliki Archikatedralnej w Gnieźnie skradziono z relikwiarza wykonaną w srebrze postać św. Wojciecha.
- 4 kwietnia – Narodowa Rada Kultury przedstawiła pesymistyczny raport o sytuacji w kulturze.
- 9 kwietnia – Francesco Colasuonno został nuncjuszem apostolskim w Polsce.
- 10 kwietnia – Sejm przyjął ustawę Prawo atomowe.
- 14 kwietnia – premiera filmu Dziewczęta z Nowolipek.
- 16 kwietnia – nowe podwyżki cen, oświadczenie TKK „Solidarności”.
- 22 kwietnia – zapadły wyroki pozbawienia wolności (od 2 do 4 lat) w procesie kierownictwa KPN.
- 23 kwietnia – w Gdańsku powstała anarchistyczna formacja artystyczna Totart.
- 28 kwietnia – alarm CLOR-u i początek akcji zmierzającej do ochrony ludności przed skutkami awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu.
- 2 maja – w 30-lecie ustawy o dopuszczalności przerywania ciąży Konferencja Episkopatu Polski wezwała władze do jej uchylenia „w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem i narodem”.
- 8 maja – arcybiskup Luigi Poggi, który blisko 12 lat kierował kontaktami Stolicy Apostolskiej z rządem PRL, zakończył misję nuncjusza do specjalnych poruczeń. Mówiło się coraz częściej o wznowieniu stosunków dyplomatycznych między Watykanem i Warszawą.
- 13 maja – rzecznik rządu Jerzy Urban zapowiedział przesłanie dla bezdomnych w Nowym Jorku 5 tysięcy koców i śpiworów.
- 15 maja – działacz „Solidarności”, Seweryn Jaworski, został skazany na 2 lata pozbawienia wolności za wzywanie do bojkotu wyborów.
- 31 maja – w Warszawie zatrzymany został Zbigniew Bujak, członek TKK Solidarność, ukrywający się od 13 grudnia 1981; aresztowani zostali również działacze regionu Mazowsze: Ewa Kulik i Konrad Bieliński.
- 12 czerwca – po 36 latach Polska została ponownie członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
- 16 czerwca – premiera filmu obyczajowego Wakacje w Amsterdamie w reżyserii Krzysztofa Sowińskiego.
- 26 czerwca – na antenie TVP1 wyemitowano premierowe wydanie Teleexpressu.
- 27 czerwca:
- 5 lat po złożeniu wniosku Polska została członkiem Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.
- w Grudziądzu sprinterka Ewa Kasprzyk ustanowiła rekord Polski w biegu na 100 m wynikiem 10,93 s.
- 29 czerwca-3 lipca – z udziałem przedstawicieli z kilkudziesięciu krajów, w tym Michaiła Gorbaczowa i Willi Stopha odbył się X Zjazd PZPR, I sekretarzem został ponownie gen. W. Jaruzelski.
- 30 czerwca – według oficjalnych źródeł zadłużenie PRL osiągnęło 31,2 mld dolarów.
- 1 lipca – sprawcy grabieży w katedrze gnieźnieńskiej zostali skazani przez sąd poznański.
- 8 lipca – Ewa Kasprzyk ustanowiła rekord Polski w biegu na 200 m wynikiem 22,13 s. (rekord niepobity od 30 lat).
- 17 lipca – Sejm uchwalił trzecią amnestię od czasu ogłoszenia stanu wojennego, była to ostatnia w dziejach Polski amnestia więźniów politycznych.
- 1 sierpnia – podwyżka cen mięsa i przetworów mięsnych.
- 1 września – powstał Zespół Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu, w którego skład weszły: Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Grażyny Bacewicz w Gdańsku-Wrzeszczu oraz Państwowa Szkoła Muzyczna II st. im. Fryderyka Chopina w Gdańsku-Wrzeszczu
- 5 września – premiera filmu Jezioro Bodeńskie.
- 10 września – do Polski przybył metropolita Filadelfii, kardynał John Krol.
- 11 września – w ramach trzeciej amnestii po stanie wojennym uwolniono 225 działaczy opozycji.
- 14 września:
- podwyżka cen alkoholi o 15%, zapowiedź podwyżki opłat za przejazdy koleją i autobusami.
- katastrofa kolejowa w Łochowie, w wyniku której zginęły 2 osoby, a 7 zostało rannych.
- 22 września – premiera komedii filmowej C.K. Dezerterzy w reżyserii Janusza Majewskiego.
- 29 września:
- Solidarność wznowiła jawną działalność. Lech Wałęsa powołał kierownictwo Tymczasowej Rady NSZZ Solidarność.
- Aleksander Krawczuk, profesor UJ, historyk kultury antycznej, został ministrem kultury.
- 30 września – Telewizja Polska wyemitowała premierowy odcinek serialu Alternatywy 4.
- 5 października – wyemitowano premierowe wydanie Magazynu Kryminalnego 997.
- 7 października – prymas Józef Glemp udał się z wizytą do Polonii Kanadyjskiej.
- 22 października – Gdańsk – bazylika Mariacka została podniesiona do rangi konkatedry diecezji gdańskiej.
- 30 października – wizyta byłego kanclerza RFN, Helmuta Schmidta; prywatne spotkanie z Edwardem Gierkiem.
- 17 listopada – przybył z wizytą arcybiskup Francesco Colasuonno, następca specjalnego nuncjusza Poggiego.
- 18 listopada:
- były prezydent Włoch, senator Sandro Pertini, doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego.
- „Solidarność” członkiem Światowej Konferencji Pracy i Międzynarodowej Konferencji Wolnych Związków Zawodowych.
- 23 listopada – premiera pierwszego odcinka serialu Przyłbice i kaptury.
- 24 listopada – odbyła się premiera filmu Kronika wypadków miłosnych.
- 26 listopada – zaczął się II kongres („Zgromadzenie”) OPZZ.
- 1 grudnia – premiera filmu Tanie pieniądze.
- 4 grudnia – wystawa prac Józefa Szajny, pt. „Teatr-Plastyka” w Krakowie.
- 5 grudnia – premiera filmu animowanego Bolek i Lolek na Dzikim Zachodzie.
- 6 grudnia – powołano 56-osobową Radę Konsultacyjną przy Przewodniczącym Rady Państwa, jej większość utworzyli bezpartyjni.
- 17 grudnia – zakończyło się plenarne posiedzenie KC PZPR, poświęcone przyśpieszeniu reformy gospodarki.
- 27 grudnia – Jerzy Wojciech Urbaniak założył Bractwo Kurkowe Grodu Jelcz-Laskowice.
- 30 grudnia – w katastrofie kolejowej pod Modlinem zginęło 6 osób, a 10 zostało rannych.
- 31 grudnia – powstało Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.
Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia:
- Holandia objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
- trzecie rozszerzenie Wspólnot Europejskich. Krajami przystępującymi były Hiszpania i Portugalia.
- 3 stycznia – na zdjęciach wykonanych przez sondę Voyager 2 zostały odkryte księżyce Urana: Julia i Porcja.
- 6 stycznia – jedna osoba zginęła, a 100 zostało napromieniowanych, gdy w elektrowni atomowej w Oklahomie przypadkowo ogrzano cylinder zawierający materiały promieniotwórcze. Z terenów wokół elektrowni ewakuowano ponad 130 tys. ludzi.
- 7 stycznia:
- prezydent USA Ronald Reagan ogłosił znaczne zaostrzenie sankcji gospodarczych wobec Libii.
- uruchomiono metro w Nowosybirsku.
- 9 stycznia:
- na zdjęciach wykonanych przez sondę Voyager 2 została odkryta Kresyda, jeden z księżyców Urana.
- Polaroid Corporation wygrała spór patentowy z Kodakiem, zmuszając go do wycofania się z rynku fotografii błyskawicznej.
- 11 stycznia – Jerzy Kukuczka i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Kanczendzonga.
- 12 stycznia – Kostarykańczyk z amerykańskim obywatelstwem Franklin Chang-Díaz wystartował na pokładzie wahadłowca Columbia w swój pierwszy z rekordowych siedmiu lotów w kosmos (rekord dzieli z Jerrym Lynnem Rossem).
- 13 stycznia:
- 14 stycznia – Marco Vinicio Cerezo Arévalo został prezydentem Gwatemali.
- 18 stycznia – w katastrofie samolotu Sud Aviation Caravelle w Gwatemali zginęło 87 osób.
- 19 stycznia – Hiszpania uznała państwo Izrael.
- 20 stycznia – na zdjęciach przesłanych przez sondę Voyager 2 został odkryty księżyc Urana Kordelia.
- 21 stycznia – 30 osób zginęło, 132 zostały ranne w wyniku wybuchu samochodu-pułapki we wschodnim Bejrucie.
- 23 stycznia – została odkryta Bianka, jeden z księżyców Urana.
- 24 stycznia:
- sonda kosmiczna Voyager 2 przeleciała w odległości 81 500 km od Urana.
- Hajdar Abu Bakr al-Attas został prezydentem Jemenu Południowego.
- 28 stycznia – eksplozja podczas startu wahadłowca Challenger. Zginęło 7 astronautów; była to 25 misja wahadłowca.
- 29 stycznia – Yoweri Museveni został prezydentem Ugandy.
- 31 stycznia – papież Jan Paweł II udał się w swą 29. podróż apostolską na subkontynent indyjski.
- 2 lutego – zakończyły się trzydniowe wybory parlamentarne w Liechtensteinie, w których po raz pierwszy mogły głosować kobiety.
- 5 lutego – założono ekwadorski klub piłkarski Espoli Quito.
- 6 lutego – obalony został dyktator Haiti Jean-Claude Duvalier.
- 7 lutego – w sfałszowanych według opozycji wyborach prezydenckich na Filipinach, urzędujący prezydent Ferdinand Edralin Marcos pokonał Corazon Cojuangco Aquino.
- 9 lutego – po raz ostatni w XX wiek kometa Halleya znalazła się w peryhelium.
- 10 lutego:
- wojna iracko-irańska: armia irańska rozpoczęła operację „Wal Fajr 8”, która doprowadziła do odcięcia Iraku od Zatoki Perskiej.
- w Palermo rozpoczął się tzw. Maksiproces przeciwko mafii sycylijskiej.
- 11 lutego – w ramach ostatniej wymiany szpiegów na moście Glienicke wolność odzyskał sowiecki dysydent Natan Szaranski.
- 16 lutego – Mário Soares wygrał wybory prezydenckie w Portugalii.
- 17 lutego – kraje członkowskie EWG podpisały w Luksemburgu Jednolity Akt Europejski.
- 19 lutego:
- wyniesienie na orbitę pierwszego modułu radzieckiej stacji orbitalnej Mir.
- armia Sri Lanki dokonała masakry 80 tamilskich robotników rolnych na wschodzie kraju.
- 22 lutego – na Filipinach rozpoczęła się tzw. rewolucja różańcowa, która doprowadziła do upadku i ucieczki z kraju dyktatora Ferdinanda Marcosa.
- 24 lutego – Ferdinand Marcos ustąpił ze stanowiska prezydenta Filipin.
- 25 lutego:
- rewolucja różańcowa: obalony filipiński dyktator Ferdinand Marcos opuścił kraj. Funkcję prezydenta objęła liderka opozycji Corazon Aquino.
- Voyager 2 zakończył fazę obserwacji Urana.
- została przyjęta flaga Haiti.
- holenderska sprinterka Nelli Fiere-Cooman ustanowiła podczas zawodów w Madrycie rekord świata w biegu na 60 metrów.
- 27 lutego – amerykański seryjny morderca Robert Hansen został skazany na 461 lat pozbawienia wolności.
- 28 lutego
- premier Szwecji Olof Palme został zastrzelony w Sztokholmie w niewyjaśnionych okolicznościach.
- dokonano uroczystego podpisania Jednolitego Aktu Europejskiego (JAE) w Hadze.
- 6 marca – radziecka sonda Wega 1 przeleciała obok komety Halleya.
- 7 marca:
- na dnie Atlantyku znaleziono kabinę wahadłowca Challenger ze zwłokami 7 członków załogi.
- premiera filmu Nieśmiertelny.
- 8 marca – japońska sonda Suisei minęła w odległości 151 tys. km Kometę Halleya.
- 9 marca:
- Mário Soares został prezydentem Portugalii.
- radziecka sonda Wega 2 przeleciała obok Komety Halleya.
- 12 marca – w Hanowerze rozpoczęły się pierwsze informatyczne targi CeBIT.
- 13 marca – został wystrzelony radziecki statek kosmiczny Sojuz T-15; ostatnia misja załogowa na stację orbitalną Salut 7 i pierwsza na stację Mir.
- 14 marca – europejska sonda kosmiczna Giotto zbliżyła się do komety Halleya na odległość 596 km.
- 15 marca – na stację orbitalną Mir przybyła pierwsza załoga.
- 20 marca:
- Jacques Chirac został drugi raz premierem Francji.
- w górach Cairngorm w Szkocji porywy wiatru osiągnęły 278 km/h – największą prędkość w całej historii pomiarów meteorologicznych w Wielkiej Brytanii.
- 24 marca:
- po ostrzelaniu samolotów amerykańskich rakietami ziemia-powietrze, doszło do amerykańskich nalotów na libijskie instalacje rakietowe i okręty wojenne w Zatoce Wielkiej Syrty.
- otwarto tor Formuły 1 Hungaroring pod Budapesztem.
- 28 marca:
- wojna w Kambodży: oddziały Czerwonych Khmerów przeprowadziły rajd na Battambang, zabijając 100 wietnamskich żołnierzy i 2 radzieckich lekarzy.
- odbyła się 58. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 31 marca – Meksyk: 166 osób zginęło w katastrofie Boeinga 727 linii Mexicana.
- 1 kwietnia – zmieniono środek ciężkości w oszczepie i rozpoczęto od nowa mierzenie rekordów świata.
- 5 kwietnia – w przeprowadzonym przez libijskich agentów zamachu bombowym na dyskotekę w Berlinie Zachodnim zginęły 3 osoby, w tym dwóch amerykańskich żołnierzy, a 230 zostało rannych.
- 8 kwietnia – 11 osób zginęło, a 110 zostało rannych w wybuchu samochodu-pułapki w libańskim porcie Dżunija.
- 11 kwietnia – doszło do najtragiczniejszej strzelaniny w historii FBI.
- 13 kwietnia – Jan Paweł II jako pierwszy po świętym Piotrze papież w dziejach odwiedził synagogę.
- 14 kwietnia – Bangladesz: 92 osoby zginęły w wyniku opadu rekordowo ciężkich (1,02 kg) kul gradowych.
- 15 kwietnia – Amerykanie zbombardowali Trypolis i Bengazi, w odwecie za zamach na amerykańskich żołnierzy w berlińskiej dyskotece.
- 17 kwietnia – udaremniona próba zamachu na samolot linii El Al lecący z Londynu do Tel Awiwu.
- 20 kwietnia – NBA: Michael Jordan ustanowił osobisty rekord 63 punktów w jednym meczu.
- 25 kwietnia – Mswati III został koronowany na króla Suazi.
- 26 kwietnia – doszło do wypadku w reaktorze jądrowym nr 4 w elektrowni atomowej koło Prypeci.
- 27 kwietnia – ewakuacja miast Prypeć i Czarnobyl.
- 30 kwietnia – premiera filmu Krokodyl Dundee.
- 2 maja – podczas Rajdu Korsyki zginęli w wypadku fiński kierowca Henri Toivonen i jego włoski pilot Sergio Cresto. Po tej tragedii FISA podjęła decyzję o zlikwidowaniu Grupy B.
- 3 maja:
- została odkryta supernowa SN 1986G w gwiazdozbiorze Centaura w odległości 15 mln lat świetlnych.
- w norweskim Bergen odbył się 31. Konkurs Piosenki Eurowizji.
- w stojącym na płycie lotniska w Kolombo samolocie Lockheed L-1011 TriStar należącym do SriLankan Airlines wybuchła bomba podłożona przez Tamilskich Tygrysów. Zginęło 21 spośród 150 osób na pokładzie.
- 18 maja – papież Jan Paweł II ogłosił swą piątą encyklikę Dominum et Vivificantem.
- 20 maja – na Narodowym Cmentarzu w Arlington pochowano we wspólnej mogile szczątki 5 z 7 śmiertelnych ofiar katastrofy wahadłowca Challenger.
- 25 maja – w wyniku zatonięcia w Bangladeszu promu rzecznego Shamia zginęło około 600 osób.
- 26 maja:
- Europejska Wspólnota Gospodarcza przyjęła flagę.
- ukazał się album The Final Countdown szwedzkiej grupy Europe.
- 31 maja – w Meksyku rozpoczęły się XIII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej.
- 2 czerwca – w pierwszym meczu na Mundialu w Meksyku Polska zremisowała bezbramkowo z Marokiem.
- 6 czerwca – reprezentant NRD Jürgen Schult ustanowił w Neubrandenburgu rekord świata w rzucie dyskiem (74,08 m).
- 7 czerwca – Polska pokonała Portugalię 1:0 w drugim meczu na mistrzostwach świata w Meksyku.
- 11 czerwca – Polska przegrała z Anglią 0:3 w swym trzecim meczu grupowym podczas piłkarskich Mistrzostw Świata w Meksyku. Mimo porażki Polacy awansowali do kolejnej rundy.
- 16 czerwca:
- Franz Vranitzky został kanclerzem Austrii.
- Reprezentacja Polski po porażce z Brazylią 0:4 odpadła z piłkarskich Mistrzostw Świata w Meksyku.
- 18 czerwca – 25 osób zginęło w zderzeniu samolotu pasażerskiego de Havilland Canada DHC-6 Twin Otter z helikopterem Bell 206 nad Parkiem Narodowym Wielkiego Kanionu w amerykańskim stanie Arizona.
- 21 czerwca – w czasie wspinaczki na K2 w Karakorum zginęli amerykańscy himalaiści John Smolich i Alan Pennington. Z powodu złych warunków pogodowych do 10 sierpnia zginęło na tej górze jeszcze 11 himalaistów.
- 22 czerwca – rządzący socjaliści premiera Felipe Gonzáleza wygrali wybory parlamentarne w Hiszpanii.
- 23 czerwca:
- Wanda Rutkiewicz dokonała pierwszego polskiego i kobiecego wejścia na szczyt drugiej najwyższej góry świata K2 w paśmie Karakorum.
- 5 polskich robotników zginęło wskutek pożaru budowanego komina w Kombinacie Metali Kolorowych w bułgarskim Srednogorie. 3 kolejnych zmarło wkrótce potem z powodu oparzeń.
- 26 czerwca – na pokładzie samolotu izraelskich linii lotniczych El Al krótko przed odlotem z Madrytu wybuchła bomba umieszczona w bagażu. Rannych zostało 12 osób.
- 29 czerwca – Argentyna pokonała RFN 3:2 w finale rozgrywanych w Meksyku Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej.
- 1 lipca – Wielka Brytania objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
- 2 lipca – 54 osoby zginęły w katastrofie samolotu Tu-134A w ZSRR.
- 5 lipca – w Moskwie rozpoczęły się I Igrzyska Dobrej Woli.
- 22 lipca – w Hiszpanii odbyły się wybory parlamentarne.
- 23 lipca – Książę Jorku Andrzej i Sarah Ferguson wzięli ślub w Opactwie Westminsterskim.
- 5 sierpnia – Ingrid Kristiansen ustanowiła rekord świata w biegu na 5000 m wynikiem 14.37,33 s.
- 9 sierpnia – w Knebworth Park, w Stevenage, w hrabstwie Hertfordshire, odbył się największy koncert zespołu Queen w Wielkiej Brytanii dla 150-tysiecznej publiczności; był to ostatni występ w ramach trasy koncertowej Magic Tour i zarazem ostatni występ Queen w oryginalnym składzie z Freddiem Mercurym.
- 10 sierpnia – pierwsze za żelazną kurtyną wyścigi Formuły 1 na torze Hungaroring na Węgrzech.
- 11 sierpnia – brytyjski Westland Lynx ustanowił aktualny rekord szybkości śmigłowca (400,87 km/h).
- 15 sierpnia – premiera filmu Mucha.
- 16 sierpnia – w katastrofie zestrzelonego przez rebeliantów samolotu Fokker F27 w sudańskim Malakal zginęło 60 osób.
- 21 sierpnia – erupcja limniczna dwutlenku węgla z dna jeziora Nyos w Kamerunie spowodowała nagłą śmierć 1746 ludzi.
- 28 sierpnia – Tina Turner otrzymała swoją gwiazdę na Hollywood Walk of Fame.
- 31 sierpnia:
- na Morzu Czarnym zatonął statek pasażerski Admirał Nachimow, zginęły 423 osoby.
- wskutek zderzenia samolotu DC-9 z awionetką nad Los Angeles zginęły 82 osoby (w tym 15 na ziemi), a 8 zostało rannych.
- 5 września – na lotnisku w Karachi pakistańscy antyterroryści odbili uprowadzony przez członków Organizacji Abu Nidala samolot linii Pan American Boeing 747 z 379 osobami na pokładzie. Z rąk terrorystów zginęło 20 pasażerów, 120 zostało rannych.
- 6 września – dwaj palestyńscy terroryści wdarli się do synagogi Neve Shalom w Stambule otwierając ogień z broni maszynowej do modlących się Żydów. Zginęły 22 osoby, a 3 zostały ranne.
- 7 września – Desmond Tutu został pierwszym czarnoskórym arcybiskupem południowoafrykańskiego Kościoła anglikańskiego.
- 8 września – Jan Paweł II spotkał się w Liechtensteinie z księciem Franciszkiem Józefem II.
- 14 września – 5 osób zginęło, a 26 zostało rannych w zamachu bombowym w porcie lotniczym Kimpo w Seulu, dokonanym przez agentów północnokoreańskich.
- 16 września – pożar w kopalni złota Kinross w południowoafrykańskim Transwalu spowodował śmierć 177 osób.
- 17 września – 7 osób zginęło, a 51 zostało rannych w zamachu bombowym przeprowadzonym przez islamskich terrorystów w Paryżu.
- 22 września – odbyła się premiera serialu ALF w telewizji NBC.
- 24 września – premiera filmu Imię róży w reżyserii Jean-Jacques’a Annauda.
- 30 września – agenci Mosadu uprowadzili z Rzymu do Izraela Mordechaja Vanunu, który ujawnił zachodniej prasie szczegóły izraelskiego programu atomowego.
- 4 października – Jan Paweł II udał się w swą 31. podróż apostolską do Francji.
- 5 października – porwanie w Rzymie przez Mosad Mordechaja Vanunu za ujawnienie produkcji broni atomowej przez Izrael.
- 6 października – u wybrzeży USA zatonął radziecki atomowy okręt podwodny z rakietami balistycznymi K-219.
- 9 października:
- w londyńskim Her Majesty’s Theatre odbyła się premiera musicalu Upiór w operze Andrew Lloyd Webbera.
- nadawanie programu rozpoczęła amerykańska sieć telewizyjna Fox.
- 10 października – Salwador: w trzęsieniu ziemi w stolicy kraju San Salvador zginęło około 1500 osób.
- 11 października – w Reykjavíku spotkali się Ronald Reagan i Michaił Gorbaczow.
- 16 października – Tyrolczyk Reinhold Messner po wejściu na Lhotse został pierwszym himalaistą, który zdobył wszystkie ośmiotysięczniki.
- 17 października – premiera filmu Kolor pieniędzy.
- 19 października – prezydent Mozambiku Samora Machel oraz 33 inne osoby zginęły, a 10 zostało rannych w katastrofie samolotu Tu-134 w górach Lebombo (RPA).
- 20 października:
- Icchak Szamir został po raz drugi premierem Izraela.
- w katastrofie samolotu Tu-134 pod Kujbyszewem (Samarą) zginęło 70 osób.
- 21 października – Wyspy Marshalla uzyskały niepodległość (od Stanów Zjednoczonych).
- 25 października – wszedł do służby lotniskowiec USS Theodore Roosevelt.
- 27 października:
- przeprowadzono deregulację rynku finansowego w Wielkiej Brytanii (tzw. „Big Bang”).
- w Asyżu we Włoszech na wspólnej modlitwie spotkali się zaproszeni przez Jana Pawła II przedstawiciele różnych religii.
- 31 października – Eric Walter Elst odkrył planetoidę Chopin.
- 2 listopada – 103 osoby zginęły w katastrofie irańskiego samolotu wojskowego C-130 Hercules w górach koło Zahedanu.
- 3 listopada:
- wybuchła afera Iran-Contras, w którą zamieszany był prezydent Ronald Reagan.
- Mikronezja uzyskała niepodległość (od USA).
- 6 listopada – w katastrofie helikoptera Boeing CH-47 Chinook, w okolicy Portu lotniczego Sumburgh na Szetlandach, zginęło 2 członków załogi i 43 pracowników, powracających z platformy wiertniczej na Morzu Północnym.
- 8 listopada – amerykańska prasa doniosła o dostawach amerykańskiej broni do Iranu w zamian za uwolnienie przetrzymywanych w Libanie zakładników. Wybuchła afera polityczna, znana później jako afera Iran-Contras.
- 9 listopada – Atif Sidki został premierem Egiptu.
- 22 listopada – Amerykanin Mike Tyson w wieku 20 lat został najmłodszym w historii bokserskim mistrzem świata (organizacji WBC) w kategorii ciężkiej.
- 26 listopada:
- wojna iracko-irańska: irański pocisk scud spadł na jedną z dzielnic Bagdadu, zabijając 103 osoby.
- premiera filmu Wybrzeże moskitów.
- 29 listopada – wojna domowa w Surinamie: wojska rządowe dokonały pacyfikacji i masakry 35 mieszkańców wsi Moiwana.
- 30 listopada – dokonano oblotu holenderskiego samolotu pasażerskiego Fokker 100.
- 6 grudnia – w Rosji założono zespół muzyczny Łaskowyj Maj z wokalistą Jurijem Szatunowem.
- 12 grudnia – w katastrofie radzieckiego samolotu Tu-134A w Berlinie Wschodnim zginęło 70 osób.
- 16 grudnia – wybuchła wojna libijsko-czadyjska (tzw. „Toyota War”).
- 18 grudnia – powołano Grupę z Rio, organizacje skupiającą kraje Ameryki Południowej i Karaibów.
- 19 grudnia:
- władze ZSRR zezwoliły Andriejowi Sacharowowi i jego żonie na powrót do Moskwy z wygnania w Gorkim.
- premiera filmu Pluton.
- 23 grudnia:
- samolot Rutan Voyager zakończył pierwszy w historii lot dookoła świata bez lądowania i tankowania w powietrzu.
- zakończyła się eksploatacja w kopalni węgla kamiennego Zollverein w Essen, w Niemczech.
- zakończono produkcję samochodu osobowego Chevrolet Chevette.
- 25 grudnia – 63 osoby zginęły w katastrofie irackiego Boeinga 737 w mieście Arar (Arabia Saudyjska).
- 26 grudnia – dokonano oblotu samolotu transportowego An-124 Rusłan.
- 31 grudnia – w pożarze Dupont Plaza Hotel w San Juan na Portoryko zginęło 97 osób, a 140 zostało rannych.
Urodzili się[edytuj | edytuj kod]
- 6 stycznia
- Alex Turner, brytyjski muzyk, lider zespołu Arctic Monkeys
- Irina Shayk, rosyjska modelka
- 9 stycznia
- Agnieszka Renc, polska wioślarka
- Radosław Kotarski, polski dziennikarz, przedsiębiorca i osobowość Youtube
- 12 stycznia – Złata Ogniewicz, ukraińska piosenkarka, reprezentantka Ukrainy podczas 58. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 16 stycznia – Marta Domachowska, polska tenisistka
- 18 stycznia
- Maarja Kivi, estońska piosenkarka
- Wałentyna Semerenko (ukr. Валентина Олександрівна Семеренко), ukraińska biathlonistka
- Wita Semerenko (ukr. Віта Олександрівна Семеренко), ukraińska biathlonistka
- 21 stycznia – Shōta Horie, japoński rugbysta
- 24 stycznia – Mischa Barton, angielska aktorka
- 26 stycznia
- Olga Brózda, polska tenisistka
- Kim Jaejoong, koreański piosenkarz, członek zespołu Dong Bang Shin Ki
- 2 lutego – Fredrik Lindberg, szwedzki curler
- 5 lutego:
- Sekope Kepu, australijski i nowozelandzki rugbysta
- Louis Picamoles, francuski rugbysta
- 6 lutego – Neha Uberoi, amerykańska tenisistka
- 7 lutego – Lina Stančiūtė, litewska tenisistka
- 8 lutego – Czadoman, polski piosenkarz
- 10 lutego – Vegard Haukø Sklett, norweski skoczek narciarski
- 14 lutego – Tiffany Thornton, amerykańska aktorka, piosenkarka
- 15 lutego – Waleri Bożinow, bułgarski piłkarz
- 17 lutego – Krzysztof Wach, polski aktor
- 19 lutego
- Maria Mena, norweska piosenkarka
- Marta Vieira da Silva, brazylijska piłkarka
- 20 lutego – Agnieszka Bednarek-Kasza, polska siatkarka
- 25 lutego
- Kaja Paschalska, polska aktorka, piosenkarka
- James Phelps, brytyjski aktor
- Oliver Phelps, brytyjski aktor
- Danny Saucedo, szwedzki piosenkarz
- 27 lutego – Arnbjørn Hansen, farerski piłkarz, reprezentant Wysp Owczych
- 28 lutego – Claire Feuerstein, francuska tenisistka
- 2 marca – Grzegorz Kosok, polski siatkarz
- 10 marca – Jon Aaraas, norweski skoczek narciarski
- 12 marca – Danny Jones, wokalista, gitarzysta brytyjskiego zespołu McFly
- 17 marca – Eugen Polanski, polski piłkarz
- 20 marca – Rok Benkovič, słoweński skoczek narciarski, mistrz świata
- 26 marca – Rob Kearney, irlandzki rugbysta
- 28 marca
- Lady Gaga, amerykańska piosenkarka
- Barbora Záhlavová-Strýcová, czeska tenisistka
- 30 marca – Sergio Ramos, hiszpański piłkarz
- 2 kwietnia – Ibrahim Afellay, holenderski piłkarz
- 3 kwietnia – Amanda Laura Bynes, amerykańska aktorka
- 4 kwietnia – Julian Musiol, niemiecki skoczek narciarski
- 10 kwietnia:
- Ștefan Ciuntu, rumuński rugbysta
- Fernando Gago, argentyński piłkarz
- 18 kwietnia – Mateusz Rutkowski, polski skoczek narciarski
- 22 kwietnia – Amber Heard, amerykańska aktorka
- 24 kwietnia – Gerald Wambacher, austriacki skoczek narciarski
- 27 kwietnia
- Ełena Risteska, reprezentantka Macedonii podczas 51. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 30 kwietnia – Krzysztof Buczkowski, polski żużlowiec
- 12 maja – Ondřej Vaculík, czeski skoczek narciarski
- 13 maja
- Robert Pattinson, brytyjski aktor
- Alexander Rybak, norweski skrzypek pochodzenia białoruskiego, zwycięzca 54. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 16 maja – Megan Fox, amerykańska modelka, aktorka
- 26 maja
- Matti Oivanen, fiński siatkarz
- Mikko Oivanen, fiński siatkarz
- 30 maja – Claudia Beni, chorwacka piosenkarka, reprezentantka Chorwacji podczas 48. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 3 czerwca – Rafael Nadal, hiszpański tenisista
- 6 czerwca – Tamara Lunger, włoska wspinaczka i skialpinistka
- 7 czerwca – Abbos Atoyev, uzbecki bokser, medalista olimpijski
- 10 czerwca – Mari Motohashi, japońska curlerka
- 13 czerwca
- Ashley Olsen, amerykańska aktorka
- Mary-Kate Olsen, amerykańska aktorka
- Måns Zelmerlöw, szwedzki piosenkarz
- 16 czerwca
- Urby Emanuelson, holenderski piłkarz
- Christoph Lenz, austriacki skoczek narciarski
- 17 czerwca
- Karolina Kosińska, polska tenisistka
- Barbara McFarlane, szkocka curlerka
- 19 czerwca – Marie Dorin Habert, francuska biathlonistka
- 20 czerwca – Mateusz Ziółko, polski piosenkarz
- 24 czerwca – Solange Knowles, amerykańska piosenkarka
- 25 czerwca
- Nadia Fanchini, włoska narciarka alpejska
- Pontus Wernbloom, szwedzki piłkarz
- 27 czerwca – Xie Limei, chińska lekkoatletka
- 28 czerwca – Shūji Endō, japoński skoczek narciarski
- 29 czerwca – George Pisi, samoański rugbysta
- 2 lipca – Bruno Mossa Rezende, brazylijski siatkarz
- 7 lipca – Mario Bischin, rumuński piosenkarz
- 11 lipca – Jean-Christophe Napoléon, potomek Hieronima Bonaparte, pretendent do tronu Francji, kandydat Konfederacji Śląskiej na Króla Polski
- 13 lipca – Ganbatyn Dżarglanczuluun, mongolski łyżwiarz szybki specjalizujący się w short tracku, olimpijczyk
- 17 lipca – Morten Gjesvold, norweski skoczek narciarski
- 18 lipca – Claire de Gubernatis, francuska tenisistka
- 21 lipca – Livia Brito, meksykańska aktorka
- 22 lipca – Mrozu, polski piosenkarz i producent muzyczny
- 3 sierpnia – Daria Domraczewa, białoruska biathlonistka
- 5 sierpnia – Kathrin Zettel, austriacka narciarka alpejska
- 15 sierpnia – Natalia Kills, brytyjska piosenkarka i aktorka
- 17 sierpnia – Dienis Korniłow, rosyjski skoczek narciarski
- 19 sierpnia – Saori Kimura, japońska siatkarka
- 21 sierpnia – Usain Bolt, jamajski lekkoatleta, sprinter, trzykrotny mistrz olimpijski z Pekinu, Londynu oraz Rio de Janeiro
- 23 sierpnia – Sean Morrell, fidżyjski rugbysta
- 26 sierpnia – Erik Lyche Solheim, norweski skoczek narciarski
- 28 sierpnia – Armie Hammer, amerykański aktor
- 30 sierpnia – Ryan Ross, gitarzysta grupy Panic! at the Disco
- 31 sierpnia – Lene Nielsen, duńska curlerka
- 5 września – Scott Higginbotham, australijski rugbysta
- 9 września – Jason Lamy Chappuis, francuski kombinator norweski
- 13 września – Ludmiła Priwiwkowa, rosyjska curlerka
- 15 września – Pierre Emmanuel Robe, francuski skoczek narciarski
- 25 września
- Rafał Karcz, polski zawodnik i instruktor kick-boxingu
- Asan Tachtachunow, kazachski skoczek narciarski
- 29 września – Stefan Hula, polski skoczek narciarski
- 30 września – Władimir Ostrouszko, rosyjski rugbysta
- 21 października – Almen Abdi, szwajcarski piłkarz
- 22 października – Vegard Swensen, norweski skoczek narciarski
- 23 października – Olga Frycz, polska aktorka
- 30 października – Thomas Morgenstern, austriacki skoczek narciarski
- 3 listopada – Mihăiță Lazăr, rumuński rugbysta
- 4 listopada – Alexz Johnson, kanadyjska piosenkarka, aktorka
- 5 listopada – Nodiko Tatiszwili, gruziński piosenkarz, reprezentant Gruzji podczas 58. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 8 listopada – Aaron Swartz, amerykański programista, publicysta, działacz polityczny i internetowy (haktywista) (zm. 2013)
- 11 listopada – Greta Salóme Stefánsdóttir, islandzka piosenkarka i skrzypek, reprezentantka Islandii podczas 57. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 20 listopada – Jared Followill, amerykański basista, członek grupy Kings of Leon
- 24 listopada – Pedro León, hiszpański piłkarz
- 29 listopada - Lukas Kampa, niemiecki siatkarz
- 15 grudnia
- Kim Junsu, południowokoreański piosenkarz, członek zespołu Dong Bang Shin Ki
- Radosław Majewski, polski piłkarz
- 16 grudnia – Roland Müller, austriacki skoczek narciarski
- 26 grudnia
- Joe Alexander, amerykański koszykarz
- Sara Carlsson, szwedzka curlerka
- 30 grudnia – Ellie Goulding, brytyjska piosenkarka
Zmarli[edytuj | edytuj kod]
- 3 stycznia
- Stanisław Turski, polski matematyk i polityk (ur. 1906)
- Jan Zumbach, polski pilot wojskowy, as myśliwski Polskich Sił Powietrznych na obczyźnie (ur. 1915)
- 4 stycznia – Philip Lynott, lider (wokalista i basista) irlandzkiego zespołu rockowego Thin Lizzy (ur. 1949)
- 10 stycznia – Jaroslav Seifert, poeta czeski, laureat Nagrody Nobla ] (ur. 1901)
- 15 stycznia – Włodzimierz Missol, polski duchowny luterański (ur. 1904)
- 22 stycznia – Wilhelm Pluta, sługa Boży, biskup gorzowski (ur. 1910)
- 23 stycznia – Joseph Beuys, niemiecki artysta, teoretyk sztuki, pedagog (ur. 1921)
- 24 stycznia – L. Ron Hubbard, założyciel Kościoła Scjentologicznego i twórca dianetyki (ur. 1911)
- 27 stycznia – Lilli Palmer, niemiecka aktorka teatralna i filmowa pochodzenia żydowskiego (ur. 1914)
- 28 stycznia
- Christa McAuliffe, amerykańska astronautka i nauczycielka (ur. 1948)
- Judith Resnik, amerykańska astronautka (ur. 1949)
- Ellison Onizuka, astronauta amerykański (ur. 1946)
- Michael John Smith, astronauta amerykański (ur. 1945)
- Ronald McNair, amerykański astronauta (ur. 1950)
- Gregory Jarvis, amerykański astronauta (ur. 1944)
- Francis Scobee, amerykański astronauta (ur. 1939)
- 6 lutego – Minoru Yamasaki, amerykański architekt, to on zaprojektował bliźniacze wieże World Trade Center w Nowym Jorku (ur. 1912)
- 11 lutego – Frank Herbert, amerykański pisarz science fiction (ur. 1920)
- 23 lutego – Ernst Neufert, niemiecki architekt, autor dzieła Podręcznik projektowania architektoniczno-budowlanego (ur. 1900)
- 28 lutego – Olof Palme, szwedzki polityk (ur. 1927)
- 6 marca – Georgia O’Keeffe, amerykańska malarka (ur. 1887)
- 9 marca – Antonina Mijal, polska lekarka, działaczka społeczna, żołnierz Armii Krajowej, pierwsza żona Władysława Bartoszewskiego (ur. 1915)
- 17 marca – Heinz Nixdorf, niemiecki pionier przemysłu komputerowego, przedsiębiorca (ur. 1925)
- 7 kwietnia
- Maria Wardasówna, polska pisarka, propagatorka lotnictwa (ur. 1907)
- Leonid Kantorowicz, rosyjski matematyk (ur. 1912)
- 13 kwietnia – Tamás Major, węgierski reżyser teatralny i aktor (ur. 1910)
- 14 kwietnia – Simone de Beauvoir, francuska pisarka, filozofka i feministka (ur. 1908)
- 15 kwietnia – Jean Genet, pisarz francuski (ur. 1910)
- 17 kwietnia – Marcel Dassault, francuski konstruktor lotniczy i przemysłowiec (ur. 1892)
- 22 kwietnia – Mircea Eliade, rumuński filozof, historyk religii, religioznawca (ur. 1907)
- 24 kwietnia – Wallis Simpson, kochanka króla-cesarza Imperium Brytyjskiego Edwarda VIII, a po jego abdykacji jego żona (ur. 1896)
- 2 maja – Henri Toivonen, fiński kierowca rajdowy (ur. 1956)
- 9 maja – Tenzing Norgay, himalaista nepalski, który wraz z Edmundem Hillarym dokonał pierwszego wejścia na Mount Everest (ur. 1914)
- 10 maja – Anna Kamieńska, polska poetka, pisarka, tłumaczka i krytyk literacki (ur. 1920)
- 18 maja – Giuseppe Lazzati, włoski polityk, sługa Boży (ur. 1909)
- 20 maja – Karol Olgierd Borchardt, polski pisarz i marynarz, kapitan żeglugi wielkiej (ur. 1905)
- 12 czerwca – Harry Hanson, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (ur. 1900)
- 13 czerwca – Benny Goodman, amerykański muzyk jazzowy, klarnecista (ur. 1909)
- 14 czerwca – Jorge Luis Borges, argentyński pisarz, poeta i eseista (ur. 1899)
- 19 czerwca
- Coluche właśc. Michel Gérard Joseph Colucci, francuski aktor (ur. 1944)
- Eleonora Słobodnikowa, polska tłumaczka, żona poety Włodzimierza Słobodnika (ur. 1901)
- 5 lipca – Jarosław Stećko (ukr. Ярослав Стецько), ukraiński polityk, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (ur. 1912)
- 8 lipca – Hyman Rickover, amerykański admirał (ur. 1900)
- 10 lipca – Tadeusz Piotrowski, polski taternik, alpinista i himalaista, autor książek o tematyce wspinaczkowej (ur. 1940)
- 12 lipca – Wacław Kisielewski, pianista (ur. 1943)
- 19 lipca – Alfredo Binda, włoski kolarz (ur. 1902)
- 25 lipca – Vincente Minnelli, amerykański reżyser filmowy (ur. 1903)
- 26 lipca – Ken Watson, kanadyjski curler (ur. 1904)
- 28 lipca
- Stanisław Czerniec, polski duchowny katolicki, kanonik brzozowski (ur. 1908)
- Edmund Kolanowski, polski seryjny morderca, nekrofil (ur. 1947)
- 29 sierpnia – Zofia Kozłowska-Budkowa, polski historyk (ur. 1893)
- 31 sierpnia
- Urho Kaleva Kekkonen, fiński premier (ur. 1900)
- Henry Moore, angielski rzeźbiarz (ur. 1898)
- 3 września – Wirgiliusz Gryń, polski aktor teatralny i filmowy (ur. 1928)
- 17 września – Halina Balaszczuk, polski historyk i bibliotekarz (ur. 1947)
- 25 września – Hans Batz, niemiecki polityk (ur. 1927)
- 27 września – Cliff Burton, basista zespołu thrashmetalowego Metallica (ur. 1962)
- 28 września – Ewa Szelburg-Zarembina, polska pisarka (ur. 1899)
- 2 października – Jean Carmignac, francuski biblista, qumranolog (ur. 1914)
- 19 października – Moses Asch, założyciel Folkways Records (ur. 1905)
- 22 października – Albert Szent-Györgyi, węgierski biochemik, laureat Nagrody Nobla (ur. 1893)
- 30 października – Andrzej Markowski, polski kompozytor, dyrygent (ur. 1924)
- 1 listopada – Mieczysław Moczar, komunistyczny działacz społeczny i polityczny PRL (ur. 1913)
- 2 listopada – Georges Mollard, francuski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1902)
- 8 listopada – Wiaczesław Mołotow (ros. Вячеслав Михайлович Молотов), radziecki polityk (ur. 1890)
- 9 listopada – Leonard Sosnowski, polski fizyk (ur. 1911)
- 10 listopada – Ludwig Hahn, niemiecki prawnik, zbrodniarz wojenny (ur. 1908)
- 22 listopada – Scatman Crothers, amerykański aktor, piosenkarz, tancerz i muzyk (ur. 1910)
- 16 grudnia – Oleg Gonczarienko (ukr. Олег Георгійович Гончаренко), ukraiński łyżwiarz szybki (ur. 1931)
- 29 grudnia
- Harold Macmillan, brytyjski polityk (ur. 1894)
- Andriej Tarkowski (ros. Андре́й Арсе́ньевич Тарко́вский), rosyjski reżyser, scenarzysta, aktor (ur. 1932)
- 30 grudnia – Jerzy Kwiatkowski, polski literaturoznawca (ur. 1927)
- data dzienna nieznana:
- Oswald Thomsen, niemiecki żeglarz, olimpijczyk (ur. 1897)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]
- Widoczna kometa Halleya.
- 9 kwietnia – częściowe zaćmienie Słońca
- 24 kwietnia – zaćmienie Księżyca
- 3 października – obrączkowe zaćmienie Słońca
- 17 października – zaćmienie Księżyca
- 13 listopada – przejście Merkurego na tle tarczy Słońca
Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]
- z fizyki – Ernst Ruska, Gerd Binnig, Heinrich Rohrer
- z chemii – Dudley R. Herschbach, Yuan T. Lee, John C. Polanyi
- z medycyny – Stanley Cohen, Rita Levi-Montalcini
- z literatury – Wole Soyinka
- nagroda pokojowa – Elie Wiesel
- z ekonomii – James M. Buchanan
Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]
- Tłusty czwartek: 6 lutego
- Ostatki: 11 lutego
- Popielec: 12 lutego
- Niedziela Palmowa: 23 marca
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 24 marca
- Wielki Czwartek: 27 marca
- Wielki Piątek: 28 marca
- Wielka Sobota: 29 marca
- Wielkanoc: 30 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 31 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 8 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 18 maja
- Boże Ciało: 29 maja
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
| |||||
