25 Pułk Artylerii Lekkiej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
25 Pułk Artylerii Lekkiej
Historia
Państwo  II Rzeczpospolita
Sformowanie 1921
Rozformowanie 1939
Nazwa wyróżniająca Ziemi Kaliskiej
Tradycje
Nadanie sztandaru 29 czerwca 1938
Dowódcy
Pierwszy ppłk Adam Meraviglia
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja Kalisz
Rodzaj sił zbrojnych wojsko
Rodzaj wojsk artyleria
Podległość 25 Dywizja Piechoty
25 DP w 1938

25 Pułk Artylerii Lekkiej Ziemi Kaliskiej (25 pal) - oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego II RP.

W okresie międzywojennym pułk stacjonował w Kaliszu[1]. Stanowił organiczną artylerię 25 Dywizji Piechoty[2]. Od 1929, pod względem wyszkolenia fachowego, podlegał dowódcy 7 Grupy Artylerii.

Formowanie[edytuj | edytuj kod]

31 października 1921 roku w Kaliszu, na terenie Okręgu Korpusu Nr VII, został sformowany 25 pułk artylerii polowej. Jednostka powstała z połączenia III dywizjonu 14 pułku artylerii polowej i III dywizjonu 17 pułku artylerii polowej[3][a]. Oddział stanowił organiczną artylerię 25 Dywizji Piechoty. Od 1929, pod względem wyszkolenia fachowego, podlegał dowódcy 7 Grupy Artylerii.

31 grudnia 1931 roku na podstawie rozkazu B. Og. Org. 1120 – 18 Org. Ministra Spraw Wojskowych marszałka Polski Józefa Piłsudskiego 25 pap został przemianowany na 25 pułk artylerii lekkiej[5].

W 1933 roku został opublikowany „Zarys historji wojennej pułku” autorstwa porucznika Teodora Pileckiego[b].

28 maja 1937 roku Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki nadał pułkowi nazwę „25 pułk artylerii lekkiej ZIEMI KALISKIEJ”[7].

Walki pułku[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej 1939 pułk walczył w składzie macierzystej dywizji. Od 1 do 3 września wspierał piechotę na odcinku „Prosna”. Następnie wycofał się na przedmoście „Koło”. 9 września wszedł do bitwy nad Bzurą, a 12 września dotarł do Ozorkowa. 17 września poniósł dotkliwe straty w wyniku nalotów lotnictwa. Resztki pułku przebiły się do Modlina i Warszawy.

Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]

Dowódcy pułku
  • ppłk art. Adam Meraviglia (od 31 X 1921)
  • płk art. Józef Plisowski (VI 1922 – 20 III 1925 → szef Artylerii DOK II[8])
  • płk art. Apolinary Biernacki (24 IV 1925[9] – 22 III 1929 → szef 4 Okręgowego Szefostwa Uzbrojenia[10])
  • ppłk / płk art. Władysław Dawidajtis (III 1929 – 3 VIII 1931 → zarządca Głównej Składnicy Uzbrojenia Nr 1[11])
  • ppłk / płk dypl. art. Czesław Szystowski (1 X 1931[11] – 1938 → dowódca artylerii dywizyjnej 17 DP)
  • ppłk art. Antoni Wereszczyński (1938 – VIII 1939 → dowódca artylerii dywizyjnej 25 DP)
  • ppłk art. Antoni Wojtanowicz (VIII – IX 1939)
Zastępcy dowódcy pułku
  • ppłk art. Gwido Jan Henryk Śliwka (do I 1924 → zastępca dowódcy 10 pap[12][13])
  • ppłk art. Jerzy Kosacki (od I 1924[12])
  • ppłk art. Władysław Dawidajtis (XI 1927[14] – III 1929 → dowódca pułku[15])
  • mjr / ppłk art. Stefan Zielke (od IV 1929[16])
Kwatermistrzowie
  • mjr art. Kazimierz Szablikowski (od 1 VIII 1924[17])
  • mjr art. Bernard Szczepański (do X 1927 → dowódca II dyonu[18])
  • mjr art. Stanisław Eugeniusz Budzianowski (XI 1927[19] – IV 1929 → komendant Obozu Ćwiczebnego Pohulanka[16])
  • mjr art. Bernard Szczepański (III 1930 – III 1932 → dowódca dyonu 12 pal)
  • mjr art. Jan Olimpiusz Kamiński (III 1932[20] – IV 1935 → dowódca I dyonu[21])
  • mjr art. Józef Jakub Nowak (od IV 1935[21])
Oficerowie pułku

Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[22][c]:

  • dowódca pułku – ppłk Antoni Wereszczyński
  • I zastępca dowódcy – ppłk Antoni Wojtanowicz
  • adiutant – kpt. Tadeusz Bazyli Czesław Wdowiński
  • naczelny lekarz medycyny – por. lek. Władysław Kazimierz Główka
  • starszy lekarz weterynarii – kpt. Eugeniusz Warnicki
  • oficer zwiadowczy – kpt. Kazimierz Jan Marian Hellebrand
  • w dyspozycji dowódcy – kpt. Konstanty Zbijewski
  • II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – ppłk Józef Jakub Nowak
  • oficer mobilizacyjny – kpt. Bronisław II Nowakowski
  • zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. Bronisław Antoni Ferdynand Dubiniewicz
  • oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Roman Renkawek
  • oficer gospodarczy – kpt. int. Władysław Albin Śliwa
  • oficer żywnościowy – chor. Jan Łukowski
  • dowódca plutonu łączności – por. Stanisław Bełkowski
  • oficer plutonu – ppor. Bolesław Zozuliński
  • dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. Tadeusz Wiktor Cieszkowski[d] *
  • dowódca plutonu – por. Wacław Obszyński
  • dowódca plutonu – ppor. Franciszek Jabłonka
  • dowódca plutonu – ppor. inż. Adam Stanisław Lang
  • dowódca I dywizjonu – mjr Stanisław II Boryczko
  • adiutant dywizjonu – por. Jerzy Komorowski
  • pomocnik dywizjonu ds. gospodarczych – por. Stanisław Andrzej Zagórski
  • dowódca 1 baterii – kpt. Leon Wojciechowski
  • dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Stępień
  • dowódca 2 baterii – kpt. Józef Purchla
  • dowódca plutonu – ppor. Władysław Antoni Ostrowski
  • dowódca II dywizjonu – mjr Juliusz Arkadiusz Ziółkowski
  • dowódca 5 baterii – kpt. Jan Konstanty Trzebuchowski
  • dowódca plutonu – ppor. Eugeniusz Michał Kluz
  • dowódca 6 baterii – kpt. Zygmunt Wroniecki
  • dowódca III dywizjonu – mjr Andrzej Rzewuski
  • dowódca 7 baterii – kpt. Tadeusz Wiktor Cieszkowski (*)
  • dowódca plutonu – por. Stanisław Burzyński
  • dowódca 8 baterii – kpt. Ludwik Juliusz Ostrihansky
  • dowódca plutonu – por. Romuald Romski
  • na kursie – por. Mieczysław Antoni Trojanowski
Obsada personalna pułku we wrześniu 1939[25]
Dowództwo
Armata 75 mm wz. 1897
I dywizjon (armat 75 mm)
  • dowódca mjr Stanisław Boryczko
  • dowódca 1 baterii - kpt. Leon Wojciechowski
  • dowódca 2 baterii - kpt. Józef Purchla
  • dowódca 3 baterii - por. Jerzy Komorowski
II dywizjon (armat 75 mm)
  • dowódca - mjr Juliusz Ziółkowski
  • dowódca 4 baterii - kpt. Jan Trzebuchowski
  • dowódca 5 baterii - por. Mieczysław Trojanowski
  • dowódca 6 baterii - ppor. Franciszek Jabłonka
III dywizjon (haubic 100 mm)
  • dowódca - ppłk Józef Nowak (pokojowy II zastępca dowódcy 25 pal)
  • dowódca 7 baterii - kpt. Bronisław Lubiniewicz
  • dowódca 8 baterii - kpt. Jerzy Turaszwili
  • dowódca 9 baterii - kpt. Tadeusz Wdowiński

Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]

Sztandar

10 grudnia 1937 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru dla 25 pal[26].

29 czerwca 1938 roku, podczas ceremonii wręczenia sztandarów oddziałom artylerii poznańskiego OK, na dziedzińcu koszar na Sołaczu w Poznaniu, gen. dyw. Juliusz Rómmel wręczył dowódcy pułku sztandar ufundowany przez społeczeństwo ziemi kaliskiej[2].

Na lewej stronie płatu sztandarowego umieszczone były na tarczach[27]:

  • w prawym górnym rogu – wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej,
  • w lewym górnym rogu – wizerunek św. Barbary,
  • w prawym dolnym rogu – godło ziemi kaliskiej,
  • w lewym dolnym rogu – odznaka pamiątkowa 25 pal

Na ramionach krzyża kawalerskiego znajdowały się wyhaftowane nazwy i daty ważniejszych bitew pułku:

  • na górnym – „Kalisz 31.X.1921”,
  • na dolnym – „Żabinka 11.IX.1920”,
  • na lewym – „Budsław 3-4.VI.1920”,
  • na prawym – „Słoboda Jakimowska 17.III.1920”
Odznaka pamiątkowa

Odznaka ma kształt krzyża maltańskiego o ramionach pokrytych zieloną emalią, o złoconych krawędziach z czarnym obramowaniem. Na środek krzyża nałożona okrągła tarcza ze srebrnym oksydowanym orłem wz. 1927 na czerwonym tle. Wokół tarczy na białym tle wpisano numer i nazwę pułku 25 PUŁK ARTYLERII POLOWEJ. Dwuczęściowa, wykonana w tombaku srebrzonym, emaliowana. Wymiary: 46x45 mm. Wykonanie: Adam Nagalski - Warszawa<[28]. W 1932 roku zmieniono napis na 25 Pułk Artylerii Lekkiej[1]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ wg Gelstera pułk został utworzony w kwietniu 1921 roku[4].
  2. ↑ Teodor Pilecki ur. 11 września 1897 roku był odznaczony Medalem Niepodległości i Srebrnym Krzyżem Zasługi. W wspomnianej publikacji jego nazwisko zostało zniekształcone „Pilicki”[6].
  3. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[23].
  4. ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[24].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 264.
  2. ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 300.
  3. ↑ Pilecki 1933 ↓, s. 25.
  4. ↑ Galster 1975 ↓, s. 65.
  5. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 36 z 31 grudnia 1931 roku, poz. 473.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓.
  7. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 28 maja 1937 roku, poz. 78.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 5 kwietnia 1925 roku, s. 191.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 24 kwietnia 1925 roku, s. 220.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 100.
  11. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 235.
  12. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 11 stycznia 1924 roku, s. 10.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 763.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 304.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
  16. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 122.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 73 z 30 lipca 1924 roku, s. 418.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 326.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 327.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 225.
  21. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 kwietnia 1935 roku, s. 42.
  22. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 742.
  23. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  24. ↑ [[#CITEREFRocznik oficerski1939|Rocznik oficerski 1939 ↓]], s. VIII.
  25. ↑ Rezmer 1992 ↓, s. 501-503.
  26. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 18 z 31 grudnia 1937 roku, poz. 238.
  27. ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 18 z dnia 31 grudnia 1937 roku
  28. ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 264-265.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
  • Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Wydawnictwo "Bellona", 1991. ISBN 83-11-07772-X.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
  • Teodor Pilecki: Zarys historii wojennej 25-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1933, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
  • Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07753-3.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
p • d • e
Polska artyleria 1918–1939
Armaty polowe
Haubice
Armaty górskie
Armaty przeciwpancerne
Armaty przeciwlotnicze
Moździerze
Konstrukcje prototypowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=25_Pułk_Artylerii_Lekkiej&oldid=56419776”