Aleksander Domaszewicz (lekarz)
| ||
![]() Aleksander Domaszewicz w 1935 roku | ||
Data i miejsce urodzenia | 26 lutego 1887 Lwów | |
Data i miejsce śmierci | 3 października 1948 Kraków | |
Poseł III kadencji Sejmu i Senator IV kadencji (II RP) | ||
Okres | od 1930 do 13 września 1938 | |
Przynależność polityczna | BBWR | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Aleksander Domaszewicz (ur. 26 lutego 1887 we Lwowie[1], zm. 3 października 1948 w Krakowie) – polski lekarz neurolog i neurochirurg, pułkownik Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy i społeczny, poseł na Sejm i senator w II RP.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
Od 1898 kształcił się w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie w 1906 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był Stanisław Srokowski)[2][3]. Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie we Lwowie[1] (w 1912 roku obronił doktorat z wszechnauk lekarskich), w latach 1927–1928 odbył studia uzupełniające w Wiedniu, Paryżu i Sztokholmie. Habilitował się w 1937 roku na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.
Działalność niepodległościowa i służba wojskowa[edytuj | edytuj kod]
Od 1907 roku należał do Drużyn Bartoszowych i Polskich Drużyn Sokolich, w latach 1911–1914 do Drużyn Strzeleckich we Lwowie. Podczas I wojny światowej od sierpnia 1914 roku służył w 30 pułku piechoty armii austriackiej (był lekarzem batalionu), od 1915 roku był komendantem szpitala polowego I Brygady Legionów Polskich, po kryzysie przysięgowym w 1917 roku znalazł się ponownie w armii austriackiej (był lekarzem szpitala wojskowego we Lwowie), w lutym 1918 roku został wyreklamowany. Od listopada 1918 roku mianowany na stopień podpułkownika Wojska Polskiego: uczestniczył w obronie Lwowa (był wtedy komendantem szpitala „Technika”[4], a także udzielał pomocy rannym z narażeniem własnego życia[5]), od stycznia 1919 roku był kolejno referentem spraw personalnych Szefa Sanitarnego Dowództwa Wschód, szefem sanitarnym 5 Dywizji Piechoty (do października 1919), nadzwyczajnym komisarzem do walki z tyfusem plamistym we Lwowie (do maja 1920), szefem sanitarnym Grupy gen. Władysława Jędrzejewskiego (do sierpnia 1920), następnie dowódcą I batalionu 240 pułku piechoty Armii Ochotniczej. W marcu 1921 roku został bezterminowo urlopowany, a następnie awansowany do stopnia pułkownika lekarza lekarza rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[6][7][8]. Jako oficer rezerwowy był przydzielony w 1923, 1924 do 6 batalionu sanitarnego we Lwowie[9][10].
Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec studiów w latach 1910–1912 był asystentem w Katedrze Farmakologii, następnie, w latach 1913–1919 pracował jako asystent w Klinice Chorób Nerwowych i Umysłowych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1922 wygrał konkurs na ordynatora oddziału chorób nerwowych i umysłowych Państwowego Szpitala we Lwowie. Poza tym prowadził praktykę lekarską w tym mieście[11].
W kadencji 1930–1935 był posłem na Sejm III kadencji z listy nr 1 BBWR. Pracował w komisjach: opieki społecznej i inwalidzkiej, wojskowej (był w niej zastępcą członka, a od 1934 roku – członkiem) i zdrowia publicznego. W 1935 roku został senatorem IV kadencji (1935–1938), wybranym z województwa lwowskiego[12]. Pracował w komisjach: opieki społecznej, oświatowej, regulaminowej i skarbu. Został członkiem założycielem powołanego w 1938 Stowarzyszenia „Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa”[13].
Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 wszedł w skład konspiracyjnej Rady Narodowej we Lwowie, podległej rządowi RP na uchodźstwie (innymi członkami byli Artur Hausner, ks. Józef Panaś, ks. Adam Bogdanowicz, płk dr Jan Szczyrek, Stanisław Wasylewski)[14].
Od 1941 roku pracował w Warszawie, w 1943 roku został ordynatorem oddziału neurologicznego Szpitala Przemienienia Pańskiego. Po wojnie był profesorem neurochirurgii Uniwersytetu Warszawskiego.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)[15]
- Krzyż Niepodległości (1933)[16]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi (1939)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[11]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- austriacki Złoty Krzyż[8].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Jego ojciec, Aleksander[1] (1841–1906) był uczestnikiem powstania styczniowego, inżynierem komunikacji, budowniczym linii kolejowych w Grecji i Serbii, przemysłowcem w Galicji; matka – Tekla z domu Jankowska[1]. Miał dwie siostry i dwóch braci. Ożenił się z Gabrielą z domu Montwiłł, z którą miał 2 synów i 2 córki (bliźniaczki): Aleksandra (1914–1962), Romana (ur. w 1918, profesora Akademii Ekonomicznej w Krakowie), Wandę z męża Siekierską i Ewę (ur. w 1922).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 148 .
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1899. Lwów: 1899, s. 105.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1906. Lwów: 1906, s. 85.
- ↑ G.Łukomski, Cz.Partacz, B.Polak. / Iwona Łaptaszyńska (autor opracowania): Obrona Lwowa 1 – 22.11.1918 r.. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2016-04-18].
- ↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 200.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1212.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1095.
- ↑ a b Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Aleksander Domaszewicz. [dostęp 2012-05-14].
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1159.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1052.
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 148. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
- ↑ Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 384.
- ↑ Statut Stowarzyszenia Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa. Lwów: 1938, s. 13.
- ↑ Wojciech Hausner: Artur Hausner i rodzina z Kończyc. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2763 z 15 marca 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 13, poz. 409
- ↑ Lwowianie odznaczeni Krzyżem i Medalem Niepodległości. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, s. 1, Nr 424 z 8 listopada 1933.
- ↑ Dekoracja odznaczonych w lwowskim Pałacu Wojewódzkim. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 100 z 5 maja 1939.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Jan Głowacki, Jerzy Bidziński: Aleksander Domaszewicz (1887–1948). Profesor Neurochirurgii Uniwersytetu Warszawskiego. Neurol Neurochirur Pol 38, 6: 539-541, 2004
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie
- Członkowie Drużyn Bartoszowych
- Członkowie konspiracji antyradzieckiej na ziemiach polskich 1939–1941
- Członkowie Polskich Drużyn Strzeleckich
- Członkowie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
- Członkowie Zespołu Stu
- Ludzie urodzeni we Lwowie
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
- Politycy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem
- Polscy neurochirurdzy
- Polscy neurolodzy
- Posłowie na Sejm III kadencji (1930–1935)
- Pułkownicy lekarze II Rzeczypospolitej
- Senatorowie IV kadencji (1935–1938)
- Senatorowie II Rzeczypospolitej (województwo lwowskie)
- Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Żołnierze I Brygady Legionów Polskich
- Urodzeni w 1887
- Zmarli w 1948