Anna Politkowska
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 30 sierpnia 1958 Nowy Jork | |
Data i miejsce śmierci | 7 października 2006 Moskwa | |
Miejsce spoczynku | Cmentarz Trojekurowski w Moskwie |
Anna Stiepanowna Politkowska, ros. Анна Степановна Политковская, z domu Mazepa (ur. 30 sierpnia 1958 w Nowym Jorku, zm. 7 października 2006 w Moskwie) – niezależna rosyjska dziennikarka, znana ze swego bardzo krytycznego stosunku do administracji Putina oraz wojny w Czeczenii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się jako Anna Mazepa w Nowym Jorku w 1958 roku, gdzie jej rodzice (z pochodzenia Ukraińcy) byli dyplomatami przy ONZ. W 1980 ukończyła dziennikarstwo na Uniwersytecie Moskiewskim. W czasie studiów wyszła za mąż za znanego później dziennikarza telewizyjnego Aleksandra Politkowskiego. Mieli dwójkę dzieci: syna Ilię i córkę Wierę.
Pracowała dla następujących gazet:
- „Izwiestija” (1982-1993)
- „Obszczaja Gazeta” (1994-1999)
- „Nowaja Gazeta” (czerwiec 1999 – 2006)
Na początku lat 90. uzyskała obywatelstwo USA. Pisząc dla „Nowaja Gazeta” (opozycyjnej wobec władz Federacji Rosyjskiej) zwracała uwagę na łamanie praw człowieka w Czeczenii. Otwarcie krytykowała Władimira Putina i Ramzana Kadyrowa. W roku 2002 napisała książkę Wtoraja Czeczenskaja (polskie wydanie w 2006 roku). Jej książka Putin’s Russia (Rosja Putina) była po raz pierwszy wydana w 2004 roku w Wielkiej Brytanii. Za swoją rzetelną pracę była od 1999 wielokrotnie nagradzana w Rosji i za granicą. Otrzymała z rąk Ryszarda Kapuścińskiego nagrodę Lettre Ulysses 2003. Swoimi reportażami zdobyła rozgłos w mediach międzynarodowych. Jej książki zostały przetłumaczone na wiele języków m.in. na angielski, francuski, niemiecki, hiszpański, duński, estoński, włoski, fiński, niderlandzki, norweski, szwedzki i japoński.
Kilkakrotnie brała udział w negocjacjach dotyczących uwolnienia porwanych, między innymi w październiku 2002 roku, podczas zajęcia przez terrorystów teatru w Dubrowce. Dwa lata później, podczas tragedii w Biesłanie nie udało się jej dotrzeć na miejsce, zasłabła w samolocie. Sugerowała wówczas, że podano jej w herbacie szkodliwy środek.
7 października 2006 znaleziono ją zastrzeloną w windzie jej mieszkania przy ulicy Leśnej 8/12 koło Dworca Białoruskiego w centrum Moskwy. Na miejscu znaleziono porzucony pistolet i łuski. Wcześniej kilkakrotnie grożono jej śmiercią.
Anna Politkowska występuje w ostatnim filmie Andrieja Niekrasowa pt. Bunt. Sprawa Litwinienki (2007). Twórcy tego obrazu ukazali w nim swoją wizję dzisiejszej Rosji i przedstawili opinię, że osoby niewygodne dla władz są stopniowo likwidowane. W filmie ukazano m.in. najnowsze poglądy antykremlowskiej opozycji na temat śmierci Politkowskiej.
Z okazji pierwszej rocznicy śmierci Anny Politkowskiej, organizacja „Reporterzy bez Granic” zorganizowała marsz protestacyjny w Paryżu przeciw braku postępów śledztwa w sprawie zabójstwa jej oraz 17 innych dziennikarzy rosyjskich. Europarlamentarzyści Konrad Szymański oraz Vytautas Landsbergis 2 października 2007 zorganizowali wystawę w Parlamencie Europejskim prezentującą rosyjskie zbrodnie dokonane podczas wojen w Czeczenii, które opatrzone były m.in. komentarzami Anny Politkowskiej (wystawa ta, mimo że była oficjalnie zorganizowana, została w niejasnych okolicznościach zdemontowana następnej nocy przez służby porządkowe)[1][2].
14 grudnia 2012 r. Amnesty International podała, że skazano zabójcę Anny Politkowskiej. Dmitrij Pawluczenkow, były oficer policji, został uznany za winnego i skazany na 11 lat w kolonii karnej o podwyższonym nadzorze[3].
5 czerwca 2014 r. w Warszawie w Ogrodzie Sprawiedliwych odsłonięto kamień upamiętniający jej osobę i posadzono drzewo pamięci.
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
Najważniejsze nagrody otrzymane przez Annę Politkowską | |
---|---|
1999 |
|
2000 |
|
2001 |
|
2003 |
|
2004 |
|
2006 | |
2007 |
|
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
Książki wydane po polsku[edytuj | edytuj kod]
- Anna Politkovskaya Rosja Putina (tytuł rosyjski: Путинская Россия; tytuł angielski: Putin’s Russia, tłum. z angielskiego: T. Korecki, Studio Emka, Warszawa 2005, ISBN 83-88931-64-4)
- Anna Politkowska Druga wojna czeczeńska (tytuł rosyjski: Вторая чеченская, tłum. z rosyjskiego: I. Lewandowska, Znak, Kraków 2006, ISBN 83-240-0644-3)
- Anna Politkowska Udręczona Rosja. Dziennik buntu (tytuł angielski: A Russian Diary, tłum. z angielskiego: A. Michalska, Noir sur Blanc, Warszawa 2007, ISBN 978-83-7392-246-4)
- Anna Politkowska Tylko prawda. Artykuły i reportaże (tytuł angielski: Nothing but the Truth: Selected Dispatches, tłum. S. Szymański, Prószyński i S-ka, 2011, ISBN 978-83-7648-919-3)
Książki niewydane po polsku[edytuj | edytuj kod]
- Anna Politkovskaïa Voyage en enfer. Journal de Tchetchénie (tłum.: G. Ackerman i P. Lorrain. Robert Laffont, Paris, 2000) – wydanie francuskie
- Anna Politkovskaya A Dirty War. A Russian Reporter in Chechnya (tłum.: J. Crowfoot. The Harvill Press, 2001) – wydanie angielskie
- Anna Politkovskaya A Small Corner of Hell. Dispatches from Chechnya (tłum.: A. Burry, T. Tulchinsky. University Of Chicago Press, 2003) – wydanie angielskie (część reportaży zawiera Druga wojna czeczeńska)
- Anna Politkovskaïa Tchétchénie, le déshonneur russe (tłum.: G. Ackerman. Buchet Chastel, 2003) – wydanie francuskie
Książki wydane po rosyjsku[edytuj | edytuj kod]
- Вторая чеченская (Wtoraja Czeczenskaja, Moskwa, 2002)
- Чужая война, или Жизнь за шлагбаумом. Чечня (Czużaja wojna, ili Żizń za szlagbaumom. Czecznja, Moskwa, 2002) – reportaże m.in. o życiu cywilów w Groznym, uchodźcach w Inguszetii, zaczystkach, porwaniu Kennetha Glucka, czystkach etnicznych.
- Путинская Россия (Putinskaja Rossija, 2007)
- За что (Za Szto, 2007)
Literatura o Annie Politkowskiej[edytuj | edytuj kod]
- Hommage à Anna Politkovskaïa [4] (Buchet-Chastel, 2007)
Filmy biograficzne o Annie Politkowskiej[edytuj | edytuj kod]
- Ein Artikel zu viel (ang. Letter to Anna), reż. Eric Bergkraut, 2008. Film opowiada o życiu i śmierci dziennikarki. Zawiera wywiady z jej dziećmi, córką Wierą i synem Ilią, byłym mężem Aleksandrem Politkoskim oraz innymi osobami, takimi jak szachista Garri Kasparow, biznesmen Boris Bieriezowski i reżyser Andriej Niekrasow.
- Anna Politkowska. Siedem lat na froncie (ang. Anna, Seven Years on The Frontline), film dokumentalny, reż. Masza Nowikowa, prod. Holandia 2008
- Gorzki smak wolności (ang. A bitter taste of freedom), film dokumentalny, reż. Marina Goldowska, prod. Szwecja/Rosja/USA 2011. Film zdobył nagrodę najlepszego obrazu dokumentalnego w Konkursie Filmów Dokumentalnych na 27. Warszawskim Festiwalu Filmowym.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Obelisk upamiętniający Annę Politkowską w Ogrodzie Sprawiedliwych w Warszawie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona Anny Politkowskiej
- Ostatni reportaż po rosyjsku, po angielsku
- Wywiad z Anną Politkowską, 2004-05-26
- Ryszard Kapuściński wręcza Annie Politkowskiej nagrodę Lettre Ulysses 2003 – zdjęcie
- Blog poświęcony Annie Politkowskiej – politkowska.blox.pl
- ISNI: 0000 0001 0883 8797
- VIAF: 29703052
- LCCN: nb2001011028
- GND: 124420184
- NDL: 00966426
- LIBRIS: pm130bx70k0nzw7
- BnF: 13598743f
- SUDOC: 055282598
- NKC: js20051010022
- BNE: XX1657910
- NTA: 230259502
- Open Library: OL2816369A
- PLWABN: 9810532582405606
- NUKAT: n2004097683
- PTBNP: 1379530
- CANTIC: a1102415x
- ΕΒΕ: 199080
- KRNLK: KAC201305911
- WorldCat: lccn-nb2001011028
- Absolwenci Uniwersytetu Moskiewskiego
- Rosyjscy dziennikarze
- Rosyjscy poeci
- Rosyjscy dysydenci
- Laureaci Nagrody im. Olofa Palmego
- Osoby upamiętnione w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych
- Pochowani na Cmentarzu Trojekurowskim w Moskwie
- Ludzie urodzeni w Nowym Jorku
- Urodzeni w 1958
- Zmarli w 2006
- Rosyjscy działacze praw człowieka