Austriacka wojna domowa

Austriacka wojna domowa Powstanie lutowe
Żołnierze armii austriackiej w Wiedniu 12 lutego 1934
Czas	12–16 lutego 1934
Miejsce	I Republika Austriacka
Wynik	zwycięstwo faszystów i ich umocnienie, zniesienie systemu wielopartyjnego
Strony konfliktu
Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Austrii Republikański Związek Ochronny Komunistyczna Partia Austrii Front Ojczyźniany Heimwehr Ostmärkische Sturmscharen I Republika Austriacka austriacka armia, policja i żandarmeria
Dowódcy
Richard Bernaschek Ludwig Bernaschek Engelbert Dollfuß Emil Fey
Siły
80 000 bojowników (17500 w Wiedniu) nieznane
Straty
od 137 do 196 zabitych 399 rannych 10 skazanych na śmierć przez władzę od 105 do 118 zabitych 319 rannych
brak współrzędnych

Austriacka wojna domowa (niem. Österreichischer Bürgerkrieg), znana też jako powstanie lutowe (niem. Februraraufstand) – określenie pięciodniowych walk mających miejsce w Austrii w 1934, toczonych między siłami Republikanischer Schutzbund, działających z ramienia Socjaldemokratycznej Partii Austrii, a austrofaszystowskim rządem. Konflikt rozpoczął się w Linzu 12 lutego i trwał do 16 lutego. Główne miejsca walk to: Wiedeń, Graz, Bruck an der Mur, Judenburg, Wiener Neustadt, Steyr i inne przemysłowe miasta w centralnej i wschodniej Austrii.

Przyczyny konfliktu

Austro-Węgry okazały się jednym z największych (jeśli nie największym) przegranych I wojny światowej. Potężne imperium w ciągu kilku tygodni rozpadło się na wiele państw, utworzonych przez narody od dawna domagające się niepodległości. Na mocy traktatu z Ententą z 1919 tymczasowa Republika Austrii Niemieckiej (powstała bezpośrednio po wojnie) przeistoczyła się w Republikę Austriacką.

Rozgoryczenie po porażce sprzed roku doprowadziło do podzielenia się społeczeństwa na dwie grupy: socjalistów, skupiających głównie klasę robotniczą, zamieszkujących przedmieścia, i wspieranych przez Socjaldemokratyczną Partię Austrii (SPÖ) oraz konserwatystów, skupiających przedstawicieli wielkomiejskiej inteligencji, głęboko związanej z katolicyzmem – tych reprezentowała Austriacka Partia Chrześcijańsko-Społeczna (CS). Interesów austrofaszystów bronił utworzony w latach 1921–1923 Heimwehr, a socjalistów – utworzony po 1923 Schutzbund. Starcia między tymi bojówkami zdarzały się często.

Jednym z najważniejszych była rewolta lipcowa 1927. Na początku tego roku członkowie powiązanego z CS Frontkämpfervereinigung (z niem. Związek Weteranów Frontowych) zastrzelili ośmioletniego chłopca i weterana wojennego, maszerujących w schutzbundowskiej demonstracji w Schattendorf (Burgenland). W lipcu trzech oskarżonych zostało uniewinnionych, co wywołało protesty wśród socjalistów (chociaż był to jeden z pierwszych wyroków niezawisłego sądu, o którego powołanie lewica walczyła już od dawna). 15 lipca odbył się strajk generalny, a przez Wiedeń przemaszerowały demonstracje. Po szturmie manifestantów na komendę policji, siły bezpieczeństwa zmuszone zostały do odpowiedzenia ogniem. Tłum podłożył wtedy ogień pod Pałac Sprawiedliwości, uważany za symbol stronniczego i partyjnego prawa. Ogółem zginęło 89 ludzi (w tym 85 demonstrantów), kilkaset zostało rannych. Napięcia jednak szybko ucichły, przywódcy obydwu partii nie dopuścili do kolejnego rozlewu krwi.

Z czasem jednak sytuacja się pogarszała. Wielki kryzys odcisnął na Austrii bolesne piętno, a dojście w 1933 w Niemczech do władzy przez Hitlera spowodowało, że do walki politycznej włączył się trzeci gracz: narodowy socjalizm, którego zwolennicy zaczęli coraz głośniej nawoływać do unifikacji Republiki z Rzeszą.