Bezrzecze (powiat policki)
| ||
 Kościół pw. Maryi Królowej Różańca Świętego w Bezrzeczu | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | zachodniopomorskie | |
| Powiat | policki | |
| Gmina | Dobra (Szczecińska) | |
| Wysokość | 68 m n.p.m. | |
| Liczba ludności (2016) | 4408 | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 91 | |
| Tablice rejestracyjne | ZPL | |
| SIMC | 0774144 | |
Położenie na mapie gminy Dobra (Szczecińska)   Bezrzecze | ||
Położenie na mapie Polski  Bezrzecze | ||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  Bezrzecze | ||
Położenie na mapie powiatu polickiego  Bezrzecze | ||
| 53°27′23″N 14°27′42″E/53,456389 14,461667 | ||
Bezrzecze[1] (do 1945 niem. Brunn, 1945-1946 Broń[2]) – osada[3] w północno-zachodniej Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w gminie Dobra (Szczecińska).
Według danych urzędu gminy z 31 grudnia 2016 osada miała 4408 mieszkańców.
Sołectwo Bezrzecze obejmuje jedynie osadę Bezrzecze[4].
Sąsiaduje z zachodnimi osiedlami Szczecina: Bezrzecze i Krzekowo. Położone jest w odległości ok. 7 km od granicy polsko-niemieckiej.
Spis treści
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Leży na szczycie (kulminacja na wysokości 67,8 m n.p.m.)[5] i wschodnich zboczach wału morenowego, tzw. Wału Bezleśnego, rozciągającego się na przestrzeni kilkunastu kilometrów – od Bezrzecza do brzegu Odry w Siadle Dolnym.
Z osiedla wypływa rzeczka Bukowa, nad którą archeolodzy stwierdzili występowanie osadnictwa ludzkiego już w neolicie.[potrzebny przypis]
Miejscowość założona na planie ulicówki. Zabudowa wsi niska – w większości nowoczesne budownictwo jednorodzinne. Głównymi ulicami są Koralowa i Górna. Komunikację zapewniają linie autobusowe 74, 105 i 122 (dzienne) oraz 527 (nocna).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najwcześniejsze dzieje[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka źródłowa o wsi „Beseritz” tj. Bezrzecze, a więc miejscu gdzie nie ma rzeki pochodzi z 1260 r., kolejna z 15 lutego 1271 (jako należąca do Dietricha von Salzwedela wieś Brunnecke)[6], następna zaś z 1277 w postaci Brunne jest już pochodzenia niemieckiego oznaczającą „studnię”, zagłębienie pomiędzy dwoma niewielkimi wzniesieniami. Wieś Bezrzecze należała pierwotnie do uposażenia fundacji Mariańskiej w Szczecinie. Wzmiankowana w II połowie XIII wieku, a najstarszy zachowany wpis w księgach szczecińskiego kościoła Mariackiego pochodzi z 1336 roku. W średniowieczu była jednocześnie wsią kościelną i lennem rycerskim.
Nazwa Zdrój (będąca jednym ze znaczeń niemieckiego słowa „Brunn”), była nazwą przejściową wsi w 1945 r.
Okres pruski i niemiecki[edytuj | edytuj kod]
W 1480 r. książę Bogusław X, po sekularyzacji klasztorów, oddał wieś na własność rycerzowi Henningowi Lindstedt. Wieś często zmieniała właścicieli. W 1527 r. przypadła Vivigenzowi I von Eickstedt, który otrzymał także puste tereny na Głębokim oraz część jeziora Głębokie. W 1589 r. wieś kupił kanclerz książęcy Otto von Ramin auf Krackow. W rękach tego rodu, Bezrzecze znajdowało się aż do końca XIX wiek w. W 1828 r. zostało wpisane do matrykuły majątków rycerskich. Majątek ten składał się z folwarku Owczary, dawnej owczarni, oraz folwarku Stangenhorst. Majątek wraz z lasem i folwarkami wynosił 4592 morgi (XIX w – 1 morga = 0,5599 ha). Gleba w majątku była I, II i III klasy, uprawiano tu pszenicę, żyto, owies, fasolę, wykę, koniczynę i łubin. Dobrze była prowadzona gospodarka leśna, co sto lat zmieniano drzewostan, rosły tu brzozy, olchy i sosny, dawniej były tu także buki i dęby.
W 1776 r. do Bezrzecza został jeszcze dołączony, należący wcześniej do Stołczyna las zwany Gunnitz. Niedaleko jeziora Głębokiego znajdowała się cegielnia majątku, w której wypalano 140 tysięcy sztuk rocznie. Majątek sprzedawał też surowce takie jak margiel, glinka i torf. Do majątku Bezrzecze należała też wieś, w której od bardzo dawna było czterech właścicieli, każdy z nich miał po 120 mórg. Ogólna powierzchnia wsi wynosiła 480 mórg. Gleba we wsi była słabej i średniej klasy, uprawiana tam owies, pszenicę i ziemniaki.
Od 1828 r. Bezrzecze było własnością rodziny Ramin, którzy władali nim na prawach majątku rycerskiego. W 1848 r. właścicielem jednej części Bezrzecza był Juliusz Corwin Wierzbicki. Cześć tę oddano w dzierżawę, ponieważ majątek był bardzo zadłużony i nie przynosił dochodu.
W latach 1875-80 właściciel majątku - radca rządowy Otto Friedrich Gebhard von Ramin (1815-1882) wybudował na skraju wsi swą okazałą siedzibę - pałac w stylu angielskiego neogotyku (dwukondygnacyjny, dwuwieżowy, jedenastoosiowy). Pałac obecnie nie istnieje.
Pod koniec XIX wiek w. wieś rozbudowuje się. Znajduje się tu 20 domów mieszkalnych, liczba mieszkańców w 1894 r. wynosiła 260, wyznania ewangelickiego, ale było wśród nich także 6 Żydów. Wieś i majątek należały do parafii w Wołczkowie. Była tu jedna szkoła podstawowa dla 35 dzieci. Tuż obok wsi wybudowano, należący do garnizonu wojskowego w Krzekowie olbrzymi plac ćwiczeń.
W okresie międzywojennym na Bezrzeczu rozpoczęto budowę domków jednorodzinnych o charakterze willowym. Osiedle dzieli się na dwie części: zachodnią, zwaną Bezrzeczem Górnym – dawna historyczna wieś podmiejska o średniowiecznym rodowodzie, powstała w okresie międzywojennym, oraz wschodnią, zwaną Bezrzeczem Dolnym, której budowa rozpoczęła się w okresie powojennym.
W trakcie II wojny światowej wieś nie ucierpiała, została zajęta 26 kwietnia 1945 r. przez wojska radzieckie (2 Front Białoruski – 2 Armia Uderzeniowa), a została przekazana administracji polskiej 4 października 1945 r.
Okres po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
Po 1945 powstał tu PGR zlikwidowany w 1992. W II poł. XX wiek w. mieszkały tu rodziny trudniące się rolnictwem oraz pracowników pobliskiego Szczecina. Od lat 90. XX wieku wieś ulega urbanizacji i zmienia się w osiedle o charakterze podmiejskim. W Bezrzeczu znajduje się szkoła podstawowa.
W lasach przy drodze do Wąwelnicy do 1993 roku znajdowała się jednostka PGW AR.
Przynależność polityczno-administracyjna[edytuj | edytuj kod]
1815-1866: Związek Niemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
1866-1871: Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow- 1871-1918: Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
1919-1933: Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska), kraj związkowy Prusy, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
1933-1939: III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow- 1939-1945: III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, Wielkie Miasto Szczecin
1945-1952: Rzeczpospolita Polska (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński- 1952-1975: Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, powiat szczeciński
- 1975-1998: Polska, województwo szczecińskie
- 1999 – teraz: Polska, województwo zachodniopomorskie, powiat policki, gmina Dobra
.svg){kind=small}
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- orientowany kościół XV-wieczny wraz z cmentarzem (wpisany do rejestru zabytków pod numerem 503)[7], przebudowany w XIX wieku, pw. Maryi Królowej Różańca Świętego[8] zbudowany z kamieni narzutowych z ostrołukowym portalem z gotyckiej cegły w południowej ścianie.
- park pałacowy (wpisany do rejestru zabytków pod numerem 864) w północnej części Bezrzecza[7]
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Ogólna liczba mieszkańców
- 1894 – 260 mieszk.[potrzebny przypis]
- 1925 – 244 mieszkańców[9]
- 1933 – 249 mieszkańców[9]
- 1939 – 1217 mieszkańców[9]
- 1980 – 800 mieszkańców[potrzebny przypis].
- 1998 – 953 mieszkańców[potrzebny przypis].
- 2003-12 – 1398 mieszkańców[10]
- 2004-12 – 1497 mieszkańców[10]
- 2005-12 – 1624 mieszkańców[10]
- 2006-12 – 1804 mieszkańców[10]
- 2007-12 – 2008 mieszkańców[10]
- 2008-06 – 2135 mieszkańców[10]
- 2016-12-31 – 4408 mieszkańców (2267 kobiet i 2141 mężczyzn)[11]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Jerzy Brinken, Okolice Szczecina w: Szczecin miasto-port-okolice, Polskie Towarzystwo Geograficzne w Szczecinie, Święto Morza 1947
- ↑ Bezrzecze. W: TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju) [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2011-09-02].
- ↑ Statut Sołectwa Bezrzecze (Załącznik Nr 9 do Uchwały Nr XXVI/364/05 Rady Gminy Dobra z dnia 22 września 2005 r.)
- ↑ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) Nr. 2552 Kreckow, Reichsamt für Landesaufnahme, Berlin, 1921
- ↑ Wehrmann, Martin: Die Gründung des Domstiftes zu St. Marien in Stettin (niem.)
- ↑ a b Rejestr - BIP Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie, wkz.bip.alfatv.pl [dostęp 2019-04-11].
- ↑ Parafia w Bezrzeczu
- ↑ a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Pommern, Kreis Randow
- ↑ a b c d e f Plan Odnowy Miejscowości Bezrzecze na lata 2009–2016 (Załącznik do Uchwały Nr XXV/353/09 Rady Gminy Dobra z dnia 26 lutego 2009 roku)
- ↑ ZEBRANIE WIEJSKIE W BEZRZECZU, 7 luty 2017r.. [dostęp 2017-03-28].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI WSI PODMIEJSKIEJ - NA PRZYKŁADZIE OBSZARU ODDZIAŁYWANIA FUNKCJONALNEGO MIASTA SZCZECINA. Badania realizowane w ramach projektu nr 4 T07F 020 29 finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki
- mojeBezrzecze.PL serwis mieszkańców Bezrzecza i okolic
- Strona internetowa szkoły w Bezrzeczu
- Strona Parafii p.w. NMP Matki Kościoła w Bezrzeczu
| ||||||||||||
