Billy Crudup
| ||
 Billy Crudup (2015) | ||
| Imię i nazwisko | William Gaither Crudup | |
| Data i miejsce urodzenia | 8 lipca 1968 Manhasset | |
| Zawód | aktor | |
| Lata aktywności | od 1996 | |
Billy Crudup, właśc. William Gaither Crudup[1] (ur. 8 lipca 1968 w Manhasset) – amerykański aktor filmowy i teatralny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Jest wnukiem adwokata Billy’ego Gaithera z Florydy. Jego rodzice, Georgann (z domu Gaither) i Thomas Henry Crudup III, rozwiedli się, gdy był małym chłopcem. Jest drugim z trzech synów, ma dwóch braci (producentów filmowych: Tommy’ego (ur. 1966) i Brooksa (ur. 1971). Gdy miał osiem lat, wraz z rodziną opuścił Nowy Jork[2]; dorastał w stanie Teksas i na Florydzie. Uczęszczał do Hillcrest High School w Dallas. W 1986 roku ukończył szkołę średnią Saint Thomas Aquinas High School w Fort Lauderdale. Naukę kontynuował na Uniwersytecie Karoliny Północnej w Chapel Hill, na wydziale komunikacji.
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Występował na scenie Lab!Theatre. W 1994 otrzymał dyplom ukończenia sztuk pięknych w Tisch School of the Arts przy Nowojorskim Uniwersytecie. Rok później debiutował na scenie Broadwayu w Lincoln Center Theater jako Byronic geniusz matematyczny płci żeńskiej w spektaklu Arkadia, który przyniósł mu nagrody Theatre World, Outer Critics Circle i Clarence Derwent.
Po raz pierwszy na dużym ekranie pojawił się w dwóch filmach – komedii muzycznej Woody’ego Allena Wszyscy mówią: kocham cię (Everyone Says I Love You, 1996) i dramacie Barry’ego Levinsona Uśpieni (Sleepers, 1996)[3] jako morderca.
W 1997 roku powrócił na broadwayowską scenę w roli Solyonia w sztuce Antoniego Czechowa Trzy siostry, a rok później zagrał tytułową postać w przedstawieniu Oedipus Rex. Jego głos został użyty w reklamie MasterCard „Priceless” (1997). Użyczył też głosu Ashitakowi, bohaterowi angielskiej wersji japońskiego filmu animowanego Księżniczka Mononoke (Princess Mononoke, 1999). Zebrał znakomite recenzje za kreację znanego w latach 70. amerykańskiego długodystansowca Steve’a Prefontaine’a – który w wieku 24 lat zginął w wypadku samochodowym – w jednym z lepszych w historii kina sportowych biografii Przed metą (Without Limits, 1998). Za postać Pete’a Caldera, rywalizującego ze swoim przyjacielem (Woody Harrelson) na Dzikim Zachodzie, w westernie Kraina Hi-Lo (The Hi-Lo Country, 1998) odebrał nagrodę National Board of Review. Uznanie zyskała także rola mistycznego gitarzysty Russella Hammonda w dramacie muzycznym Camerona Crowe U progu sławy (Almost Famous, 2000)[4]. Rola 20-letniego włóczęgi FH, który brnie przez życie w stanach narkotykowego odurzenia w dramacie Syn Jezusa (Jesus' Son, 1999) została uhonorowana nagrodą na festiwalu filmowym w Paryżu. Zagrał potem w komedii przygodowej fantasy Duża ryba (Big Fish, 2003), dramacie kostiumowym Królowa sceny (Stage Beauty, 2004) jako Edward Kynaston, mistrzowski odtwórca teatralnych ról kobiecych w czasach, gdy mogli je odtwarzać tylko mężczyźni, oraz kasowym thrillerze Mission: Impossible III (2006)[5] z Tomem Cruise.
Był dwukrotnie nominowany do nagrody Tony za występ w sztuce broadwayowskiej – Człowiek słoń (The Elephant Man) w 2002 roku oraz Poduszyciel (The Pillowman) z Jeffem Goldblumem w 2005 roku. Od października 2006 do maja 2007 występował w dziewięciogodzinnej trylogii brytyjskiego dramaturga Toma Stopparda Utopie (The Coast of Utopia) w Lincoln Center, zdobywając nagrodę Tony.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W latach 1996-2003 związany był z aktorką Mary-Louise Parker[6], z którą ma syna Williama Atticusa (ur. 2004). Spotykał się także z Claire Danes (2004-2005)[7].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Tytuł | Rola | Uwagi |
|---|---|---|---|
| 1996 | Uśpieni | Tommy Marcano | |
| 1996 | Wszyscy mówią: kocham cię | Ken Risley | |
| 1997 | Abbottowie prawdziwi | Jacey Holt | |
| 1997 | Grind | Eddie Dolan | |
| 1998 | Pętla | Teddy | |
| 1998 | Przed metą | Steve Prefontaine | |
| 1998 | Kraina Hi-Lo | Pete Calder | |
| 1999 | Księżniczka Mononoke | Ashitaka (głos) | angielski dubbing |
| 1999 | Syn Jezusa | FH | |
| 2000 | Przebudzenie miłości | Fielding Pierce | |
| 2000 | U progu sławy | Russell Hammond | |
| 2001 | Światowy podróżnik | Cal | |
| 2001 | Charlotte Gray | Julien Levade | |
| 2003 | Duża ryba | William „Will” Bloom | |
| 2003 | Królowa sceny | Ned Kynaston | |
| 2005 | Trust the Man | Tobey | |
| 2006 | Mission: Impossible III | John Musgrave | |
| 2006 | Dobry agent | Arch Cummings | |
| 2007 | Dedykacja | Henry Roth | |
| 2008 | Pretty Bird | Curtis Prentiss | |
| 2009 | Watchmen: Strażnicy | Jon Osterman / Dr. Manhattan | |
| 2009 | Wrogowie publiczni | J. Edgar Hoover | |
| 2009 | The Ballad of G.I. Joe | Zartan | krótkometrażowy |
| 2010 | Jedz, módl się, kochaj | Stephen | |
| 2011 | Thin Ice | Randy Kinney | |
| 2012 | Straż sąsiedzka | „Creepy Neighbor" | Cameo |
| 2013 | Więzy krwi | Frank Pierzynski | |
| 2014 | Bez kompasu | Sam Manning | |
| 2014 | The Longest Week | Dylan Tate | |
| 2014 | Glass Chin | J.J. Cook | |
| 2015 | The Stanford Prison Experiment | Dr. Philip Zimbardo | |
| 2015 | Spotlight | Eric MacLeish | |
| 2016 | Youth in Oregon | Brian Gleason | |
| 2016 | Jackie | Theodore H. White | |
| 2016 | 20th Century Women | William | |
| 2017 | Obcy: Przymierze | Christopher Oram | |
| 2017 | Liga Sprawiedliwości | Henry Allen[8] | |
| 2019 | After the Wedding | Oscar |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Billy Crudup (ang.). Listal. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Billy Crudup Biography, Celebrity Facts and Awards (ang.). TV Guide. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Billy Crudup (fr.). AlloCiné. [dostęp 2015-12-06].
- ↑ Billy Crudup (ang.). TV.com. [dostęp 2017-05-17].
- ↑ Billy Crudup (8 de Julho de 1968) (port.). Filmow.com. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Mary-Louise Parker w bazie Notable Names Database (ang.)
- ↑ Claire Danes w bazie Notable Names Database (ang.)
- ↑ Rohan Patel: JUSTICE LEAGUE: The Age Of Heroes Has Arrived In The First Epic Teaser Trailer. ComicBookMovie.com. [dostęp 25 marca 2017].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Billy Crudup w bazie IMDb (ang.)
- Billy Crudup w bazie Filmweb
- Billy Crudup w bazie Notable Names Database (ang.)