Bitwa pod Kozienicami

Bitwa pod Kozienicami
— Potop szwedzki II wojna północna —
Czas	6 kwietnia 1656
Miejsce	Kozienice
Terytorium	starorzecze Wisły
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Rzeczpospolita Obojga Narodów Szwecja
Dowódcy
Stefan Czarniecki Tornskjöld †
Siły
400 jazdy 100 piechoty + 200 jazdy
Straty
56 zabitych 240 zabitych, 32 rannych
brak współrzędnych

Potop szwedzki
Ujście – Sobota – Piątek – Żarnów – Nowy Dwór – Kraków (1) – Wojnicz – Kościan – Jasna Góra – Krosno – Gołąb – Jarosław – Nisko – Kozienice – Warka – Kłecko – Kcynia – Warszawa (1) – Tykocin – Warszawa (2) – Łowicz – Lubrze – Prostki – Filipów – Chojnice – Skałat – Warszawa (3) – Magierów – Czarny Ostrów – Kraków (2) – Toruń – Szkudy

II wojna północna

Ujście – Sobota – Piątek – Żarnów – Nowy Dwór – Kraków (1655) – Wojnicz – Kościan (1655) – Jasna Góra – Krosno – Gołąb – Jarosław – Nisko – Kozienice – Warka – Kłecko – Kcynia – Warszawa (1) – Tykocin – Warszawa (2) – Łowicz – Lubrz – Prostki – Filipów – Chojnice – Warszawa (3) – Magierów – Czarny Ostrów – Skałat – Ängelholm – Kraków (1657) – Genevadsbro – Mön – Hjärtum – Kattarp – Frederiksodde – Tybrindvig – Toruń – Sund – Koldynga (oblężenie) – Koldynga (bitwa) – Szkudy – Głowa – Nyborg

Bitwa pod Kozienicami rozegrała się 6 kwietnia 1656 w starorzeczu Wisły w pobliżu miasta Kozienice pomiędzy wojskami Stefana Czarnieckiego a ariergardą wojsk margrabiego Fryderyka Badeńskiego i był to wstęp do bitwy pod Warką.

6 kwietnia oddziały Czarnieckiego dotarły do Zwolenia, gdzie dowiedział się on o odwrocie Fryderyka Badeńskiego, spieszącemu pierwotnie na pomoc Karolowi Gustawowi, uwięzionemu w obozie w widłach Sanu i Wisły. Czarniecki natychmiast podjął decyzję o pościgu i pod Kozienicami uderzył na szwedzką ariergardę złożoną z 240 rajtarów i dragonów pod dowództwem Tornskjölda. Walka trwała kilka godzin i oddział szwedzki został zniszczony.

Na wieść o rozbiciu straży tylnej margrabia przyśpieszył odwrót i w nocy z 6 na 7 kwietnia dotarł do Warki, gdzie dołączył do niego oddział Rittera, ciągnący z Radomia z kilkuset wozami pełnymi wojennych łupów. Całą noc trwało przeprawianie wozów przez Pilicę, aż w końcu rankiem Szwedzi zniszczyli mosty, a sam margrabia ruszył do Warszawy.

W międzyczasie do Czarnieckiego dołączyła w Kozienicach chorągiew Jerzego Lubomirskiego i w nocy jego oddziały ruszyły pod Warkę, gdzie dotarły o świcie 7 kwietnia.

Bitwa pod Kozienicami została opisania przez Henryka Sienkiewicza w powieści Potop:

Wreszcie pod Kozienicami wpadli na ośm chorągwi szwedzkich, pod wodzą Torneskilda. Laudańska, idąca w przodku, pierwsza dojrzała nieprzyjaciela i nie odetchnąwszy nawet, natychmiast skoczyła ku niemu w dym. Drugi poszedł Szandarowski, trzeci Wąsowicz, czwarty Stapkowski. Szwedzi mniemając, że z jakimiś partiami mają do czynienia, stawili w otwartym polu czoło i w dwie godziny później nie pozostała jedna żywa dusza, która by mogła do margrabiego dobiec i krzyknąć, że to Czarniecki idzie. Po prostu rozniesiono na szablach owe ośm chorągwi, świadka klęski nie zostawując. Po czym ruszyli, jakby kto sierpem rzucił, do Magnuszewa, szpiegowie bowiem dali znać, iż margrabia badeński z całym wojskiem w Warce się znajduje.