Franciszek Mirandola

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Franciszek Mirandola
Franciszek Czcisław Pik
Ilustracja
Imię i nazwisko Franciszek Pik-Mirandola
Data i miejsce urodzenia 13 lipca 1871
Krosno
Data i miejsce śmierci 3 czerwca 1930
Kraków
Narodowość polska
Dziedzina sztuki poezja, proza w języku polskim i francuskim, tłumaczenia
Epoka impresjonizm, ekspresjonizm (wiersze okolicznościowe, fantastyka, weird fiction)
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Źródła Teksty w Wikiźródłach
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach

Franciszek Mirandola, właśc. Franciszek Czcisław Pik (ur. 13 lipca 1871 w Krośnie, zm. 3 czerwca 1930 w Krakowie) – polski pisarz, poeta i tłumacz okresu Młodej Polski. Kojarzony z takimi kierunkami literackimi jak impresjonizm i ekspresjonizm. Jeden z pierwszych twórców rodzimej fantastyki naukowej oraz fantastyki grozy (tzw. weird fiction).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Wojciecha Pika, miejscowego aptekarza (także radnego i burmistrza Krosna) i Marii ze Stacherskich. Ukończył wydział farmacji na Uniwersytecie Jagiellońskim. Choć trudności materialne zmuszały poetę do prowadzenia aptek - w Krośnie, Stryju, Bukowsku, uparcie wracał co jakiś czas do Krakowa, a szczęśliwe czasy studiów pozwoliły mu odbywać podróże literackie i naukowe (Mirandola studiował filozofię w Heidelbergu, przebywał w Berlinie i Paryżu).

Podobieństwo własnego nazwiska (Pik) do pierwszego członu nazwiska włoskiego renesansowego pisarza Pico della Mirandola podsunęło mu pomysł na pseudonim literacki.
Przełożył około 200 tomów prozy literatur: włoskiej, francuskiej, angielskiej, niemieckiej i skandynawskiej. Publikował także tłumaczenia poezji (m.in. Novalisa i Laforgue).

Debiutem poetyckim Mirandoli jest wydany w Krakowie w 1898 roku zbiór wierszy Liber tristium, stanowiący wyraz typowej atmosfery młodopolskiej. W 1901 roku ukazał się kolejny tom poezji zatytułowany Liryki.

Duża część poezji Mirandoli, rozproszona po pismach lewicowych, nigdy nie została zebrana. Jest to grupa utworów rewolucyjnych, związanych z polskim ruchem robotniczym. Mirandola zetknął się z ruchem socjalistycznym w latach uniwersyteckich i wstąpił do PPS. Brał udział w redagowaniu czasopisma Naprzód - jeszcze jako tygodnika, następnie współpracował z innymi pismami socjalistycznymi i lewicowymi: Ogniwo, Robotnik warszawski, Prawo Ludu, Promień lwowski. W Bibliotece Latarni wydał broszurę Sztuka a lud.

Okres wojny 1914-1918 spędził Mirandola w galicyjskim miasteczku, gdzie tworzył nowele drukowane w czasopismach, a potem zebrane w tomie Tempore belli. Wydanie w 1916 roku nie zakończyło cyklu. W 1919 ukazał się kolejny zbiór prozy pod tytułem Tropy.

Ostatnie lata życia Mirandoli nie sprzyjały oryginalnej twórczości. Tłumaczył pozycje wchodzące w skład serii „Biblioteka Laureatów Nobla” Wydawnictwa Polskiego R. Wegnera w Poznaniu[1][2]. Zaczął interesować się filmem - układać scenariusze i napisy, opracowywał serie przezroczy. Mimo tak różnorodnych zajęć poeta żył w nędzy - zapomniany, atakowany przez pisma z powodu filologicznych nieścisłości swoich przekładów, nadużywający alkoholu, załamał się po śmierci bliskiego przyjaciela, Władysława Orkana, i w niedługi czas potem, w pierwszych dniach czerwca 1930 roku, zmarł w swoim mieszkaniu przy ul. Felicjanek, z którego właśnie oczekiwał eksmisji za niezapłacony czynsz.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jako poeta Mirandola kultywował tendencje impresjonistyczne oraz parnasizm. Były to przeważnie drobne utwory okolicznościowe bądź opisowe, charakteryzujące się kunsztem i sprawnością formalną. Tematyka tych wierszy była jednak wtórna względem panujących w okresie Młodej Polski tendencji czy typowych dla tej epoki fascynacji.

Ponadczasową wartość zdradzają jednak nowele fantastyczne Mirandoli zebrane w tomie Tropy (1919). Prozę tę zwykło się zaliczać do początków polskiego ekspresjonizmu, choć Mirandola posłużył się również elementami symbolizmu, groteski, baśni, oniryzmu i horroru. Dzięki temu Tropy są niejako prekursorskie względem powstałego później surrealizmu. Na wykreowanie osobliwego świata prozy Mirandoli wielki wpływ odegrała filozofia Wschodu, pisma Nietzschego i psychoanalityczne teorie Junga. Tropy stawiają zatem Mirandolę w szeregu takich pionierów niesamowitości w literaturze polskiej jak: Bogusław Adamowicz, Antoni Lange, Stanisław Baliński czy Stefan Grabiński.

Tablica upamiętniająca narodziny poety w domu rodzinnym w Krośnie

Przekłady[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Na fasadzie kamienicy przy ulicy Rynek 8 w Krośnie, nabytej w 1867 przez aptekarza Wojciecha Pika, w której urodził się jego syn Franciszek, w setną rocznicę urodzin poety w grudniu 1971 staraniem Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej została umieszczona tablica upamiętniająca pisarza.

W 2015 r. w Bibliotece PWSZ w Krośnie została otwarta czytelnia im. Pika Mirandoli[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Marzena Kowalska, Literackie serie wydawnicze w latach 1921–1999 [w:] Radosław Gaziński (red.), Dokąd Zmierzamy? Książka i jej czytelnik (Seria Bibliotekarza Zachodniopomorskiego, tom IV), Międzyzdroje: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2008, s. 109–126, ISBN 978-83-87879-70-9 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-02].
  2. ↑ A. Michalewska, Działalność wydawnicza Rudolfa Wegnera, „Roczniki Biblioteczne”, XXII, 1978, s. 117–135.
  3. ↑ Czytelnia im. Pika Mirandoli, pwsz.krosno.pl [dostęp 2019-05-14].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • J. Trznadel, Franciszek Mirandola [w:] Literatura okresu Młodej Polski, pod red. K. Wyki, A. Hutnikiewicza, M. Puchalskiej, t. 1, Warszawa 1968, s. 775 - 791.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Tłumaczenia Franciszka Mirandoli w serwisie Wolne Lektury:

Utwory Franciszka Mirandoli w serwisie Wolne Lektury:

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Mirandola&oldid=56676690”