Gazela
| ||
| Gazella[1] | ||
| de Blainville, 1816[2] | ||
 Przedstawiciel rodzaju – gazela indyjska (G. bennettii) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | parzystokopytne | |
| Rodzina | wołowate | |
| Podrodzina | antylopy | |
| Rodzaj | gazela | |
| Typ nomenklatoryczny | ||
|
Capra dorcas Linnaeus, 1758 | ||
| Synonimy | ||
| Gatunki | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
Gazela[4] (Gazella) – rodzaj ssaka kopytnego z podrodziny antylop (Antilopinae) w rodzinie wołowatych (Bovidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Gazele zamieszkują północne i wschodnie tereny Afryki, zachodnią i środkową Azję oraz część Półwyspu Indyjskiego[5]. Zamieszkują przeważnie tereny bezleśne, stepy oraz pustynie. Żyją na wysokości do 6000 m n.p.m. Żyją w stadach, w zależności od gatunku liczących od kilku do kilkuset osobników. Przeważnie jednak stada liczą 5–10 sztuk. Największe wspólnoty międzygatunkowe obserwuje się jesienią, gdy małe stada łączą się ze sobą w celu odnalezienia nowych żerowisk.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Są antylopami średniej wielkości. Długość ciała 90–126 cm, długość ogona 8–23 cm, wysokość w kłębie 50–80 cm; długość rogów samców 15–43 cm, samic 6–38 cm; masa ciała 14–40 kg (samce są większe i cięższe od samic)[5]. Mają różnorodne ubarwienie boków i grzbietu, od brązowego, poprzez popielate i szare do białego. U wielu gatunków wzdłuż boków występują dwa pasy: ciemny i biały, tuż nad biało ubarwionym brzuchem. Rogi występują zarówno u samic jak i u samców. Rogi samic są mniejsze i cieńsze. Jedynym wyjątkiem są gazele dżejran, u których rogi posiadają jedynie samce. Rogi mają około 35 cm długości od nasady do czubka zaopatrzone są w zachodzące na siebie pierścieniowate zgrubienia. Kształt rogów przypomina lirę, ale może się zmieniać u różnych gatunków.
Ciąża i poród[edytuj | edytuj kod]
Samice rodzą przeważnie jedno, czasem dwa młode późną wiosną, od kwietnia do czerwca. Ciąża trwa około 6 miesięcy. Tydzień po urodzeniu młode są na tyle sprawne, że mogą biegać tak szybko jak osobnik dorosły.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Gazella: fr. gazelle, wł. gazella, od arab. غزال ghazāl – dziki kozioł, gazela[6].
- Dorcas: gr. δορκας dorkas – gazela[7]. Gatunek typowy: Capra dorcas Linnaeus, 1758.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące gatunki[5][4][8]:
- Gazella leptoceros – gazela piaskowa
- Gazella cuvieri – gazela berberyjska
- Gazella marica – gazela emiracka
- Gazella subgutturosa – gazela czarnoogonowa
- Gazella gracilicornis
- Gazella yarkandensis – gazela ujgurska
- Gazella dorcas – gazela pustynna
- Gazella pelzelnii – gazela północnosomalijska
- Gazella gazella – gazela górska
- Gazella acaciae – gazela akacjowa
- Gazella cora – gazela stokowa
- Gazella erlangeri – gazela adeńska
- Gazella muscatensis – gazela omańska
- Gazella darehshourii – gazela zatokowa
- Gazella karamii
- Gazella spekei – gazela mała
- Gazella shikarii
- Gazella fuscifrons
- Gazella bennettii – gazela indyjska
- Gazella christii
- Gazella salinarum
- Gazella arabica – gazela arabska
- Gazella saudiya – gazela saudyjska – takson wymarły
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gazella, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ H.M.D. de Blainville. Sur plusieurs espèces d animaux mammifères, de Tordre des ruminans. „Bulletin des Scences par la Société Philomathique de Paris”. Année 1816, s. 75, 1816 (fr.).
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821 (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 178. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b c C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 637–648. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.)
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 292.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 243.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Gazella. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2018-02-15]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 71-718, seria: North American Fauna. (ang.)