52°13′20″N 16°31′41″E/52,222222 16,528056Granowo (województwo wielkopolskie)
| ||||
| ||||
 Wieża kościoła św. Marcina | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  wielkopolskie
| |||
| Powiat | grodziski | |||
| Gmina | Granowo | |||
| Liczba ludności (2012) | 2657[1] | |||
| Strefa numeracyjna | 61 | |||
| Kod pocztowy | 62-066 | |||
| Tablice rejestracyjne | PGO | |||
| SIMC | 0583757 | |||
Położenie na mapie gminy Granowo   Granowo | ||||
Położenie na mapie Polski  Granowo | ||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  Granowo | ||||
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  Granowo | ||||
| 52°13′20″N 16°31′41″E/52,222222 16,528056
| ||||
| Strona internetowa | ||||
Granowo – duża wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Granowo przy drodze krajowej nr 32[2]. Od 1935 roku miejscowość jest siedzibą gminy Granowo[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1298 z dokumentów kościelnych[3]. Nazwa wsi wywodzi się od nazwiska Gran, a miejscowość była własnością rodową Granowskich herbu Leliwa, będących potomkami Grana. Najsłynniejszym członkiem rodu był Wincenty Granowski, starosta generalny Wielkopolski, dowódca chorągwi w bitwie pod Grunwaldem. Wdowa po nim, Elżbieta z Pileckich Granowska powtórnie wyszła za mąż za Władysława Jagiełłę i została w 1417 królową Polski[3]. Na początku XVI wieku miejscowość przeszła w ręce Ujejskich, a później jeszcze Radomickich, Działyńskich i Czartoryskich[3].
Wieś położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[4].
Leon Plater w XIX-wiecznej książce pod tytułem "Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księztwa Poznańskiego" (wyd. 1846) zaliczał Granowo do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[5]. Granowo należało do okręgu bukowskiego. Wieś była majętnością prywatną, której właścicielem była wówczas Klaudyna Potocka[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Granowo liczyło 449 mieszkańców i 38 dymów (domostw)[5].
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego (wyd. 1880–1902) w drugiej połowie XIX wieś była siedzibą gminy (która nadal należała do powiatu bukowskiego) i liczyła wówczas 45 domów zamieszkałych przez 425 osób (413 katolików, 6 ewangelików, 6 żydów, 99 analfabetów)[6]. Działał tu urząd pocztowy[6]. Najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w Opalenicy[6]. Wieś, jak i cała gmina, była wówczas własnością hrabianki Cecylii Działyńskiej[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego[7].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
W Granowie znajduje się zabytkowy drewniany kościół pw. św. Marcina z 1729 roku z wyposażeniem z XVIII wieku, dzwonnicą i cmentarzem[7][8][9]. Na listę zabytków jest również wpisany zespół pałacowy w Granowie[10] z przełomu XIX i XX wieku (obecnie biblioteka gminna) wraz z dworem z XVIII wieku otoczony parkiem[8]. Jeszcze pod koniec XX wieku we wsi były dwa drewniane wiatraki[7], z których jeden przeniesiono ze Śmigla[11]
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Granowo jest wsią gminną. Wśród budynków użyteczności publicznej są szkoła podstawowa i gimnazjum, ośrodek zdrowia, poczta, bank spółdzielczy i były posterunek policji (dziś mieszkania dla imigrantów). Istnieją dwa zakłady związane z przetwórstwem mięsa, piekarnia oraz fabryka elementów stelaży mebli tapicerowanych.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Oś wsi stanowi droga krajowa nr 32, zapewniająca łatwy dojazd do Poznania i Grodziska Wielkopolskiego. Komunikację autobusową obsługuje PKS na trasie Poznań – Zielona Góra. Przez północny skraj miejscowości przebiega linia kolejowa Poznań - Wolsztyn (stacja Granowo Nowotomyskie).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Granowo w liczbach (pol.). Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 10 listopada 2012].
- ↑ Położenie (pol.). Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 10 listopada 2012].
- ↑ a b c d Historia Granowa (pol.). Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 10 listopada 2012].
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 68.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 198-201.
- ↑ a b c d Granowo w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa 1881.
- ↑ a b c Franciszek Jaśkowiak, Włodzimierz Łęcki: Poznań i okolice. Warszawa: Sport i Turystyka, 1983, s. 256. (pol.)
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych woj. wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 37. [dostęp 10 listopada 2012].
- ↑ Kościół pw. św. Marcina (pol.). Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 10 listopada 2012].
- ↑ Pałac w Granowie, www.granowo.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
- ↑ Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Granowo [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
| |||||||||
