Grupa metylenowa, grupa metanodiylowa – dwuwalencyjna, organicznagrupa alkenodiylowa powstała formalnie przez usunięcie dwóch atomów wodoru z cząsteczki metanu, która przyłączona jest do reszty związku chemicznego poprzez dwa wiązanie pojedyncze[1].
Jej nazwa wynika z faktu, że można ją utworzyć myślowo z metanu poprzez oderwanie od niego dwóch atomów wodoru. Myślowe oderwanie jednego atomu wodoru od metanu definiuje grupę metylową (−CH 3), której nie należy mylić z grupą metylenową. Człon „metylen” jest stosowany w nazwach zwyczajowych związków organicznych, na przykład „chlorek metylenu” (CH 2Cl 2).
Najprostszym węglowodorem z grupą metylenową jest propan, w którym można wyróżnić dwie skrajne grupy metylowe i jedną środkową grupę metylenową (CH 3−CH 2−CH 3). Grupa metylenowa odróżnia dany element szeregu homologicznego od następnego (każdy jest większy od poprzedniego właśnie o grupę metylenową), na przykład:
↑Nazwa „metylen” stosowana jest w nomenklaturze CAS zarówno dla grupy metylenowej, jak i metylidenowej (=CH 2), natomiast nomenklaturze IUPAC jest to nazwa zachowana tylko dla grupy metylenowej i jest stosowana częściej w preferowanych nazwach IUPAC niż „metanodiyl” (Nomenklatura związków organicznych 2013 ↓, s. 566).
↑P-29.2 Ogólna metodologia nazywania przedrostków podstawników, [w:] Henri A.H.A.FavreHenri A.H.A., Warren H.W.H.PowellWarren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, 2016, s. 329–330.
