Hale Mirowskie w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Hale Mirowskie (Warszawa))
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Hale Mirowskie
Obiekt zabytkowy nr rej. 1283 z 30 grudnia 1986
Ilustracja
Hala Mirowska (z prawej) i Hala Gwardii (z lewej)
Państwo  Polska
Województwo  mazowieckie
Miejscowość Warszawa
Adres plac Mirowski 1

plac Żelaznej Bramy 1

Architekt Bolesław Milkowski
Ludwik Panczakiewicz
Apoloniusz Nieniewski
Władysław Kozłowski
Rozpoczęcie budowy 1899
Ukończenie budowy 1902
Zniszczono 1944
Odbudowano po 1945
Położenie na mapie Warszawy
Mapa lokalizacyjna Warszawy
Hale Mirowskie
Hale Mirowskie
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Hale Mirowskie
Hale Mirowskie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa lokalizacyjna województwa mazowieckiego
Hale Mirowskie
Hale Mirowskie
Ziemia52°14′19″N 20°59′49″E/52,238611 20,996944
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Hale Mirowskie – dwie bliźniacze hale targowe znajdujące się na warszawskim Mirowie na placu Mirowskim 1 (hala zachodnia) oraz placu Żelaznej Bramy 1 (hala wschodnia).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zespół przy placu Mirowskim był pierwszym kompleksem hal targowych wzniesionym w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku[1]. Hale umożliwiały m.in. lepszą organizację handlu i podniesienie warunków higienicznych sprzedaży dzięki przeniesieniu jej z otwartej przestrzeni do zamkniętych pomieszczeń[2].

Hale Mirowskie wybudowano w latach 1899–1902 w miejscu częściowo rozebranych Koszar Mirowskich[1][3]. Ich nazwa, przejęta od nazwy koszar, pochodzi od nazwiska Wilhelma Miera[4]. Projektantami hal byli: Bolesław Milkowski (konstrukcja), Ludwik Panczakiewicz (elewacje) oraz Apoloniusz Nieniewski[5] i Władysław Kozłowski (oprawa architektoniczna)[5]. Były to dwa budynki o długości 95,4 m i szerokości 42,8 m[1]. Metalowe konstrukcje hal wykonała warszawska spółka K. Rudzki i S-ka[6]. Nad wejściami umieszczono cynkowe kartusze z warszawską Syreną[7]. Koszt budowy hal wyniósł 1,4 mln rubli[8].

Właścicielem hal było miasto, wydzierżawiając stragany i sklepy indywidualnym przedsiębiorcom[1]. Wydzielono w nich 515 stanowisk handlowych[1]. W halach sprzedawano produkty spożywcze oraz przedmioty związane z gospodarstwem domowym[1]. Stragany ustawiono według rodzajów sprzedawanych produktów[1].

Przed wybuchem II wojny światowej w 1939 w halach działało ok. 900 punktów sprzedaży detalicznej[9]. Do zniszczenia w 1944 były największym w Warszawie obiektem handlowym[3]. Obok znajdowały się także dwa inne skupiska handlu detalicznego: Gościnny Dwór oraz Bazar Janasza[10]. Handlowano także na ulicach sąsiadujących z placem Mirowskim i placem Żelaznej Bramy[11]. Cały ten obszar był czasem nazywany „brzuchem Warszawy”[11].

Pierwsze lata wojny hale przetrwały bez większych zniszczeń. Ucierpiały dopiero podczas powstania warszawskiego. 1 sierpnia 1944 doszło do walk o wschodnią halę, w której znajdowały się niemieckie warsztaty samochodowe[12]. 5 i 6 sierpnia, podczas ataku wojsk niemieckich w kierunku placu Piłsudskiego i towarzyszących mu bombardowań lotniczych, obydwie hale zostały spalone[13]. Zostały zdobyte po ciężkich walkach 6 sierpnia po południu przez oddziały Oskara Dirlewangera[13]. Okolicznych mieszkańców spędzono do rozbierania barykad, a następnie zamordowano[13]. Ich zwłoki zostały następnie spalone przez Verbrennungskommando Warschau[13]. 7 sierpnia powstańcy podjęli udaną próbę uwolnienia grupy osób przetrzymywanych w halach[14]. Polacy jeszcze dwukrotnie podejmowali próby odbicia hal: 13 sierpnia oraz w nocy z 30 na 31 sierpnia 1944[14].

Po wojnie początkowo nie planowano odbudowy okolic placu Żelaznej Bramy i Hal Mirowskich. Planowano wyburzyć pozostałości budynków i urządzić na ich miejscu park. Odstąpiono jednak od tego planu i wypalone hale zostały odbudowane.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Hala zachodnia (Mirowska) – po odbudowie według projektu Zbigniewa Pawlaka od 1962 pełni funkcje handlowe[3]. W latach 60. XX wieku do fasady hali dodano duży modernistyczny betonowo-szklany pawilon handlowy. Od 1974 użytkownikiem hali jest „Społem” WSS Śródmieście, która w 1997 kupiła budynek. Przyległy teren przekazano jej w wieczyste użytkowanie. W latach 50. na zachodniej ścianie Hali Mirowskiej umieszczono tablicę Tchorka upamiętniającą masakrę ludności cywilnej z sierpnia 1944[15]. W 2011 została wyremontowana.

Hala wschodnia (Gwardii)[16] – po odbudowie w 1948 halę na krótko zaadaptowano na tymczasową zajezdnię autobusów miejskich. Garażowały tam zakupione we Francji autobusy Chausson[17]. W 1953 hala została przekazana Milicyjnemu Klubowi Sportowemu „Gwardia”[3] (stąd jej zwyczajowa nazwa). W 1953 w hali odbyły się X Mistrzostwa Europy w Boksie[18]. Na środku hali ustawiono ring oraz trybuny na 5300 widzów[19]. Odbywały się tam również turnieje szermiercze i koszykarskie oraz mecze tenisowe[20]. Po 1989, podobnie jak hala zachodnia, pełniła funkcje handlowe (m.in. mieścił się tam sklep MarcPol)[21], a niewielką część zajmowała sekcja bokserska WKS „Gwardia”. W 2017 po przeprowadzonym remoncie wnętrz w budynku uruchomiono targ z żywnością lokalną i ekologiczną, lokale gastronomiczne i sklepy[21][22][23]. Powstało tam również Muzeum Boksu im. Feliksa Stamma[24]. Właścicielem hali jest miasto.

W kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Miejsce po rozebranych wschodnich budynkach Koszar Mirowskich przygotowane pod budowę hal, 1898
  • Projekt hali z 1899, fasada frontowa
  • Hala Mirowska w 1932
  • Wnętrze hali w okresie międzywojennym
  • Hala Mirowska w okresie okupacji niemieckiej. Widoczny fragment, obiegającej budynki hal od północy, niezachowanej linii tramwajowej w ciągu ulic: Wolska–Chłodna–plac Mirowski–plac Żelaznej Bramy
  • Kompleks hal współcześnie, na pierwszym planie Hala Gwardii, na drugim Hala Mirowska
  • Wnętrze Hali Mirowskiej
  • Wnętrze Hali Gwardii

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Witold Pruss: Tendencje rozwojowe dzielnic Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1973, s. 230.
  2. ↑ Witold Pruss: Tendencje rozwojowe dzielnic Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1973, s. 229–230.
  3. ↑ a b c d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 238. ISBN 83-01-08836-2.
  4. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 488. ISBN 83-01-08836-2.
  5. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 379. ISBN 83-01-08836-2.
  6. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 22. ISBN 978-83-61253-51-8.
  7. ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 70.
  8. ↑ Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795-1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 238.
  9. ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 87. ISBN 978-83-240-1057-8.
  10. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łodź: Księży Młyn, 2009, s. 88. ISBN 978-83-61253-51-8.
  11. ↑ a b Jerzy S. Majewski: Żydowski Muranów i okolice. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2012, s. 259. ISBN 978-83-268-0764-0.
  12. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 370. ISBN 83-11-10124-8.
  13. ↑ a b c d Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 371. ISBN 83-11-10124-8.
  14. ↑ a b Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 372. ISBN 83-11-10124-8.
  15. ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 138. ISBN 83-01-06109-X.
  16. ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 222.
  17. ↑ Marian Gajewski: Odbudowa warszawskich urządzeń komunalnych (1944–1951) [w: Warszawa stolica Polski Ludowej. Zeszyt 2]. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1972, s. 110.
  18. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 228. ISBN 83-88372-30-0.
  19. ↑ Stefan Szczepłek. Hala Gwardii. Katedra boksu. „Skarpa Warszawska”, s. 53, czerwiec 2020. 
  20. ↑ Stefan Szczepłek. Hala Gwardii. Katedra boksu. „Skarpa Warszawska”, s. 55–56, czerwiec 2020. 
  21. ↑ a b Norbert Frątczak: Hala Gwardii już otwarta. Jest targ, są restauracje, będzie też kultura. Kolejne miejsce dla hipsterów?. warszawa.wyborcza.pl, 29 września 2017. [dostęp 2017-09-30].
  22. ↑ Gwardia. Zakupy i jedzenie pod okiem bokserów. Zajrzeliśmy przed otwarciem - Śródmieście, tvnwarszawa.tvn24.pl [dostęp 2018-06-19] (pol.).
  23. ↑ Janusz Pindera. Przeżyjmy to jeszcze raz. „Życie Mazowsza (dodatek do dziennika Rzeczpospolita)”, s. R8, 25 października 2017. 
  24. ↑ Muzeum boksu im. Feliksa Stamma otworzyło podwoje w Hali Gwardii. polsatsport.pl, 29 września 2017. [dostęp 2017-10-25].
  25. ↑ Stefan Szczepłek. Hala Gwardii. Katedra boksu. „Skarpa Warszawska”, s. 55, czerwiec 2020. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Centra handlowe w aglomeracji warszawskiej
Warszawa
Pozostałe miejscowości
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hale_Mirowskie_w_Warszawie&oldid=62054516”