Heksatlenek tetrafosforu

Heksatlenek tetrafosforu
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) heksatlenek tetrafosforu Inne nazwy i oznaczenia bezwodnik fosforawy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	P4O6
Inne wzory	P 2O 3 (wzór empiryczny)
Masa molowa	219,89 g/mol
Wygląd	białe, miękkie kryształy o zapachu czosnku
Identyfikacja
Numer CAS	10248-58-5, 1314-24-5
PubChem	123290 (P 4O 6), 14810 (P 2O 3)
InChI InChI=1S/O6P4/c1-7-2-9-4-8(1)5-10(3-7)6-9 VSAISIQCTGDGPU-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 2,14 g/cm³; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie reaguje tworząc H3PO3 w innych rozpuszczalnikach eter dietylowy, chloroform, benzen, disiarczek węgla Temperatura topnienia 23,8 °C Temperatura wrzenia 173,1 °C
Podobne związki
Podobne związki	tlenki fosforu, N 2O 3
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Heksatlenek tetrafosforu (nazwa Stocka: tlenek fosforu(III)) P
4O
6 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków kwasowych, w którym fosfor występuje na III stopniu utlenienia. Wzór empiryczny tego związku to P
2O
3, który nie odzwierciedla jego prawdziwej struktury, z czterema atomami fosforu i sześcioma atomami tlenu w cząsteczce (P
4O
6).

Otrzymywanie

Uzyskuje się go poprzez kontrolowane utlenianie fosforu mieszaniną tlenu (75%) i azotu pod zmniejszonym ciśnieniem w temp. ok. 50 °C:

P
4 + 3O
2 → P
4O
6

Tworzy się także podczas spalania fosforu przy ograniczonym dostępie powietrza. Można go stosunkowo łatwo oddzielić od tworzącego się również P
4O
10 dzięki znacznie większej lotności.

Nie można go otrzymać przez dehydratację H
3PO
3 (mimo, że jest bezwodnikiem tego kwasu).

Właściwości

Właściwości atomowe

Jego cząsteczka zbudowana jest z czterech atomów fosforu i sześciu atomów tlenu tworzących symetryczny układ przestrzenny typu adamantanu, podobnie jak P
4O
10; natomiast N
2O
3 jest monomerem.

Właściwości fizyczne

Tworzy miękkie, woskowate, białe kryształy. Jego gęstość wynosi 2,13 g/cm³. Jest związkiem lotnym; topi się w temp. 23,8 °C, a wrze w 173,1 °C.

Właściwości chemiczne

Ogrzewany długi czas w zatopionej ampułce w 210 °C ulega dysproporcjonowaniu do czerwonego fosforu i tetratlenku difosforu:

2P
4O
6 → 2P + 3P
2O
4

W wyższych temperaturach (do 400 °C) obok fosforu tworzą się mieszaniny różnych tlenków.

Reaguje powoli z zimną wodą, dając kwas fosfonowy:

P
4O
6 + 6H
2O → 4H
3PO
3

Z gorącą wodą reakcja ma przebieg gwałtowny i odmienny, z dysproporcjonowaniem do czerwonego fosforu, fosforowodoru, kwasu fosforowego i innych związków.

W reakcji z kwasem chlorowodorowym wydziela H
3PO
3 i trichlorek fosforu.

P
4O
6 + 6HCl → 2 H
3PO
3 + 2PCl
3

Reaguje, często gwałtownie, z wieloma substancjami organicznymi i nieorganicznymi. Jest związkiem palnym. Po ogrzaniu na powietrzu ulega samozapłonowi w 70 °C (jeżeli jest zanieczyszczony fosforem elementarnym, samozapłon następuje w temperaturze pokojowej). Z bromem i chlorem i jodemtworzy halogenki fosforu.

Szkodliwość

Jest silnie trujący.