Henry Fonda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Henry Fonda
Ilustracja
Henry Fonda (1970)
Imię i nazwisko Henry Jaynes Fonda
Data i miejsce urodzenia 16 maja 1905
Grand Island
Data i miejsce śmierci 12 sierpnia 1982
Los Angeles
Zawód aktor
Współmałżonek Margaret Sullavan
(1931-1932; rozwód)
Frances Ford Seymour
(1936-1950, jej śmierć)
Susan Blanchard
(1950-1956; rozwód)
Afdera Franchetti
(1957-1961; rozwód)
Shirlee Mae Adams
(1965-1982; jego śmierć)
Lata aktywności 1935-1982
Odznaczenia
Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone) US Navy Presidential Unit Citation American Defense Service Medal American Campaign Medal Asiatic-Pacific Campaign Medal Philippine Liberation Medal
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Henry Jaynes Fonda[1] (ur. 16 maja 1905 w Grand Island, zm. 12 sierpnia 1982 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i teatralny, patriarcha rodziny aktorskiej Fondów, ojciec Jane i Petera, dziadek Bridget. American Film Institute umieścił go na 6. miejscu na liście największych aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Grand Island w stanie Nebraska jako syn Elmy Herberty (z domu Jaynes) i Williama Brace'a Fondy[3]. Przodkowie Fondów pochodzili z Genui we Włoszech, skąd w XV wieku przenieśli się do Holandii, a w 1642 do Ameryki Północnej[3].

Studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie Minnesoty, ale odpadł na drugim roku[3]. W 1925 roku pracował w Retail Credit Company, firmie w Omaha, kiedy w wieku 20 lat został zaproszony do odegrania ważnej roli w amatorskiej produkcji Omaha Community Playhouse. Na profesjonalnej scenie po raz pierwszy wystąpił jako Ricky w przedstawieniu Ty i ja (You and I). W 1929 roku, gdy powrócił na Manhattan i University Players Guild, zagrał w spektaklu Diabeł i ser (Devil and the Cheese) z Margaret Sullavan, z którą dwa lata później się ożenił. Małżeństwo trwało ponad rok. Wkrótce udał się do Hollywood, aby kręcić filmy.

W 1935 roku zadebiutował jako Dan Harrow w komedii The Farmer Takes a Wife (Rolnik bierze żonę) z Janet Gaynor. W tym czasie poznał Jamesa Stewarta, a ich przyjaźń trwała aż do śmierci[3]. W 1936 roku Henry poślubił Frances Ford Seymour, bogatą amerykańską rozwódkę. Mieli dwoje dzieci, także aktorów Jane i Petera. Małżeństwo zakończyło się tragicznie w 1950 roku – Frances po załamaniu nerwowym popełniła samobójstwo[3].

W 1943 wstąpił do amerykańskiej marynarki wojennej, służąc jako kwatermistrz trzeciej klasy na pokładzie Destroyera na Pacyfiku, aż do 1946[4].

Wystąpił m.in. w westernach Miasto bezprawia (1946) Johna Forda, Gwiazda szeryfa (1957) Anthony’ego Manna, kameralnym filmie „jednego stołu” – Dwunastu gniewnych ludzi (1956) Sidneya Lumeta, filmie wojennym – Bitwa o Ardeny (1965) Ken Annakina, dramacie wojennym – Bitwa o Midway (1976) Jacka Smighta i psychologiczno-obyczajowym – Nad złotym stawem (1981) Marka Rydella, za rolę w którym zdobył w 1982 Nagrodę Akademii dla najlepszego aktora).

W 1981 otrzymał honorowego Oscara za całokształt dokonań.

Otrzymał amerykańskie medale kampanii - Medal obrony narodowej, Medal Wyzwolenia Filipin, Medal Azjatyckiego Teatru Pacyficznego (1905-1982)[4].

Zmarł 12 sierpnia 1982 w Los Angeles w wieku 77 lat po chorobie serca i raka gruczołu krokowego[4].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Personalidade: Henry Fonda (EUA) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2016-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-14)].
  2. ↑ AFI's 100 YEARS...100 STARS (ang.). American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)].
  3. ↑ a b c d e Henry Fonda (16 de Maio de 1905) (port.). Filmow. [dostęp 2012-05-08].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henry_Fonda&oldid=56214513”