Józef Pruszak
| ||
| Józef Bernard | ||
 Leliwa (herb szlachecki) | ||
| Rodzina | Pruszakowie herbu Leliwa | |
| Data śmierci | 1774 | |
| Ojciec | Aleksander Pruszak, pisarz ziemski pomorski | |
| Matka | Marianna Trzcińska | |
| Żona |
1. Elżbieta Pląskowska, sędzianka ziemska świecka. | |
| Dzieci |
Z Pląskowską: | |
Józef Pruszak herbu Leliwa (ur. ok. 1700 - zm. w 1774 roku) – kasztelan gdański w latach 1766-1774, polityk, działacz sejmowy.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodzony w znanej rodzinie szlachty pruskiej, jako syn Aleksandra, pisarza ziemskiego pomorskigo i Marianny z Trzcińskich, sędzianki chełmińskiej). Od wczesnych lat przygotowywany do służby wojskowej i publicznej. Już w 1730 zostaje posłem tczewskim na sejm w 1731 (zerwany), jako pisarz ziemski pomorski (może pro tunc?). W 1731 obrany sędzią ziemskim mirachowskim. W 1733 po śmierci Augusta II, obrany sędzią kapturowym województwa pomorskiego i posłem tczewskim na sejm konwokacyjny. Na sejmie elekcyjnym wbrew instrukcjom sejmikowym poparł Augusta III. Również w 1735 obrany posłem pomorskim na sejm pacyfikacyjny, gdzie próbował wzmocnić pozycję stronnictwa saskiego. Po objęciu władzy przez Augusta III, związał się z Familią Czartoryskich, dzięki których poparciu został w 1746 deputatem na Trybunał Koronny. Pod koniec lat 50. XVIII wieku po zerwaniu Familii z dworem, opowiedział się po stronie dworu. Podpisał w 1759 manifest tzw. "Patriotów Pruskich" wymierzony w Pawła Mostowskiego, nieuznawanego przez szlachtę pruską wojewodę pomorskiego. Daleko było mu jednak do radykalizmu przywódców tego stronnictwa. W 1763 obrany komisarzem na Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu. W tym czasie ponownie zbliżył się do obozu "Familii". Po objęciu tronu przez Stanisława Augusta, stronnictwo dworskie zdecydowało się na powierzenie mu urzędu kasztelana gdańskiego. Próbował w tym czasie nie dopuścić do konfederacji malkontentów w Prusach. Podczas Konfederacji Barskiej, zachowywał neutralność mimo, że młodsi synowie Wojciech i Józef wzięli w niej czynny udział. Z początkiem 1772 wraz z innymi senatorami pruskimi protestował u króla pruskiego wobec postępowania jego wojsk w Prusach Królewskich. Po upadku Konfederacji i I rozbiorze był zmuszony poprzez syna złożyć hołd Fryderykowi II. Był to faktyczny kres jego wieloletniej działalności publicznej. Zmarł jesienią 1774.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Pochodził ze starej niemieckiej rodziny rycerskiej, która wedle tradycji nosiła nazwisko von Preuss. Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Elżbieta Pląskowska (zm. ok. 1735), sędzianka ziemska świecka, córka Mikołaja, z którą miał co najmniej pięcioro dzieci, z nich najbardziej znany był Tomasz. Drugą jego małżonką była Elżbieta (Justyna) Grabowska (zm. 1796), kasztelanka chełmińska, córka Andrzeja Teodora, a siostra Adama Stanisława, biskupa warmińskiego i Jana Michała, kasztelana gdańskiego i elbląskiego. Z drugiego małżeństwa syn Józef (1738-1803), był rotmistrzem pomorskim, porucznikiem wojsk koronnych, uczestnikiem konfederacji barskiej, a w 1769 ławnym ziemskim mirachowskim. Po roku 1772 osiadł w Warszawie.
Varia[edytuj | edytuj kod]
Posiadał dobra Żalno, Słupy i Tucholkę oraz pałac i dwór w Warszawie przy ulicy Marszałkowskiej.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Dygdala, Józef Pruszak, PSB XVIII, z. 4, 1984-1985, s. 595-596.
- K. Niesiecki, Herbarz Polski, t. VII, s. 528.
- S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XIV, s. 374.
- Urzędnicy Prus Królewskich XV-XVIII wiek, 1990, s. 92, 124, 126.
- Złota Księga Szlachty Polskiej, t. I, s. 81.
| Poprzednik Jan Michał Grabowski |
|
Kasztelanowie gdańscy 1766-1774 |
|
Następca Tomasz Tadeusz Pruszak |
