Jan Cybis
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 16 lutego 1897 Wróblin | |
Data i miejsce śmierci | 13 grudnia 1972 Warszawa | |
Narodowość | polska | |
Dziedzina sztuki | malarstwo | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() |
Jan Cybis (ur. 16 lutego 1897 we Wróblinie[1], zm. 13 grudnia 1972 w Warszawie) – polski malarz, pedagog i krytyk sztuki, współzałożyciel grupy kapistów. Mąż malarki Hanny Rudzkiej-Cybis.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Jana i Marii z Hajdów[1]. Po I wojnie światowej rozpoczął studia prawnicze, które porzucił w 1919 dla nauki we wrocławskiej Akademii Sztuki i Przemysłu Artystycznego. Tam jego artystyczną edukacją kierował do 1921 Otto Mueller. W latach 1921–1924 szkolił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowniach Józefa Mehoffera, Ignacego Pieńkowskiego i Józefa Pankiewicza. Od 1924 przebywał z grupą kapistów w Paryżu. W 1937 objął funkcję redaktora naczelnego „Głosu Plastyków”.
W 1945 został profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach 1955–1957 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie.
Po II wojnie światowej Cybis mieszkał w Warszawie, ale bardzo często odwiedzał rodzinny Śląsk Opolski.
Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 33A-1-10)[2].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Wykształcił własny styl odznaczający się wysokimi wartościami kolorystycznymi, swobodną, zróżnicowaną fakturą i ekspresyjną plamą. Był czołowym reprezentantem nurtu kolorystycznego w malarstwie lat 30. i sztuce powojennej.
Dojrzała sztuka Cybisa wywodziła się z francuskiego postimpresjonizmu. Zasadniczy wpływ na kształtowanie się jego postawy artystycznej wywarły estetyczne koncepcje Cezanne’a i Bonnarda. Malował głównie pejzaże i martwe natury. W okresie powojennym artysta uprawiał, obok techniki olejnej, akwarelę i rysunek.
Jego pierwsza indywidualna wystawa odbyła się w 1932 w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.
Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Martwa natura czerwona, 1935
- Kwiaty w kielichu, 1936
- Młyn w Suffczynie, 1949
- Bukiet i waza, 1955
- Gdańsk, 1955
- Ustka, 1964
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Otrzymał nagrodę Zagranicznych w Salonie Malarskim 1937[3]. W został odznaczony przez prezydenta RP Bolesława Bieruta Złotym Krzyżem Zasługi[4], a w 1949 Orderem Sztandaru Pracy II klasy[5]. W 1955 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości malarskiej i Medal 10-lecia Polski Ludowej.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1973 ustanowiono doroczną nagrodę jego imienia w zakresie malarstwa. Największy zbiór obrazów i szkiców Jana Cybisa znajduje się też w Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu[6]. Ponadto 20 listopada 1978 spadkobiercy przekazali jego dzieła Muzeum Historycznemu w Sanoku[7].
24 listopada 1975 w Warszawie jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy Ursynów zostało nadanie imię Jana Cybisa[8]. Cybis jest też patronem ulic w Prudniku[9], Opolu[10] i Bytomiu[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 114 .
- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 22.
- ↑ Przyznanie nagród na salonie malarskim 1937 r. w Instytucie Propagandy Sztuki. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 51 z 5 marca 1937.
- ↑ Postanowienie o odznaczeniu z dnia 7 czerwca 1947 r. za zasługi na polu organizacji życia kulturalnego w Polsce, M.P. z 1947 r. nr 95, poz. 633.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 lipca 1949 r. w sprawie nadania Orderu „Sztandar Pracy”, M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58.
- ↑ J. Poliwoda, Kolekcja Jana Cybisa w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, „Opolski Rocznik Muzealny” 1997, T. XI.
- ↑ Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 953.
- ↑ Uchwała nr 34 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 24 listopada 1975 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 30 grudnia 1975 r., nr 16, poz. 115, s. 1.
- ↑ Cybisa Prudnik, Ulica, 48-200, mapa.targeo.pl [dostęp 2021-01-03] (pol.).
- ↑ Cybisa Jana Opole, Ulica, 45-533, mapa.targeo.pl [dostęp 2021-01-03] (pol.).
- ↑ Cybisa Jana Bytom, Ulica, 41-902, mapa.targeo.pl [dostęp 2021-01-03] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jolanta Chrzanowska-Pieńkos , Andrzej Pieńkos , Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1996, ISBN 83-86600-48-9, OCLC 835483149 .
- Jan Cybis , Notatki malarskie – dzienniki 1954-1966, Dominik Horodyński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980, ISBN 83-06-00525-2, OCLC 830259207 .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jan Cybis w serwisie Culture.pl
- Polscy malarze
- Polscy pedagodzy
- Wykładowcy Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
- Artyści związani z Warszawą
- Kapiści
- Ludzie związani ze Śląskiem
- Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Urodzeni w 1897
- Zmarli w 1972