Klątwa Doliny Węży

Klątwa Doliny Węży Заклятие долины змей (Zaklatije Doliny Zmiej)
Gatunek	horror przygodowy sensacyjny fantastycznonaukowy
Data premiery	3 października 1988
Kraj produkcji	Polska ZSRR
Język	polski rosyjski
Czas trwania	99 min
Reżyseria	Marek Piestrak
Scenariusz	Marek Piestrak Władimir Wałucki Wojciech Niżyński
Muzyka	Sven Grünberg
Zdjęcia	Ryszard Lenczewski Janusz Pawłowski
Scenografia	Jerzy Śnieżawski Priit Vaher
Kostiumy	Ewa Krauze
Montaż	Maria Kuźmińska-Lebiedzik
Produkcja	Tallinnfilm Zespół Filmowy Oko
Dystrybucja	Sagres Filmes

Reżyser filmu Marek Piestrak (2015)

Pomnik Romana Wilhelmiego, odtwórcy roli Travena

Krzysztof Kolberger, odtwórca roli Jana Tarnasa (2004)

Ewa Sałacka, odtwórczyni roli Christine Jaubert

Klątwa Doliny Węży (ros. Заклятие долины змей) – film produkcji polsko-radzieckiej z 1987 roku, nakręcony na podstawie opowiadania Roberta Strattona (pseudonim Wiesława Górnickiego) pod tytułem Hobby doktora Travena. Reżyserem filmu jest Marek Piestrak. „Klątwa Doliny Węży” miała premierę 3 października 1988 roku.

Film obejrzało w kinach 25 milionów osób.

Fabuła

Akcja filmu rozpoczyna się w listopadzie 1954 roku, na pograniczu laotańsko-wietnamskim. Ostrzelany przez partyzantów helikopter ląduje na skraju dżungli. Pilot wojskowy Bernard Traven (Roman Wilhelmi) podczas szukania wody trafia do buddyjskiej świątyni, skąd kradnie drogocenną szkatułkę. Znajdujący się w świątyni mnich rzuca klątwę.

Akcja filmu przenosi się do Paryża, trzydzieści lat później. Na wykład specjalisty od starych tajskich rękopisów Jana Tarnasa (Krzysztof Kolberger) przybywa Traven. Wojskowy prosi profesora o rozszyfrowanie manuskryptu z tajskiej szkatuły. Podczas rozcinania skradzionego przedmiotu w laboratorium gaśnie światło i pojawiają się węże. Ofiarą gadów jest monter naprawiający oświetlenie. Przybywa policja, a wkrótce potem dziennikarka France Soir Christine Jaubert (Ewa Sałacka). Podczas zbierania materiałów o tajemniczej śmierci montera poznaje Tarnasa.

W willi Travena Tarnas z gospodarzem tłumaczą kartkę z manuskryptu. Zwracają uwagę na ostrzeżenie przed „khumanem” – tajemniczym niebezpieczeństwem w Dolinie Tysiąca Węży. Ponownie pojawia się wąż, którego unieszkodliwia Traven. Profesor z wojskowym decydują się na wspólną podróż do Doliny.

Christine zaprasza Tarnasa na kawę. Podczas chwilowej nieobecności profesora dziennikarka podstępem fotografuje manuskrypt wraz z tłumaczeniem.

W budynku nieokreślonej organizacji Martin Breecher (Igor Przegrodzki) studiuje dossiers Tarnasa i Travena. Dowiaduje się, że komputerowa analiza ornamentu na manuskrypcie dała opis stopu itru i lutetu, który można otrzymać w warunkach próżni kosmicznej. Breecher zwraca uwagę na określenie „straszliwa broń”. Organizacja wymusza zdjęcie artykułu Christine o wężach w centrum Paryża. Przedstawiciel organizacji, Noiret (Zbigniew Lesień) sugeruje dziennikarce, że sprawą zajmują się najwyższe czynniki.

W Wietnamie lądują Traven i Tarnas. W ministerstwie kultury i sztuki otrzymują przewodnika-opiekuna (zamiast spodziewanej pomocy w transporcie). Ponieważ jedyne sprawne auto pożyczyła wcześniej Christine, pilot i profesor decydują się na wyprawę z Christine.

Noiret przechwytuje depeszę Christine do reakcji, w której informuje o podróży do klasztoru Lerng Nochta. Podczas podróży wyprawa napotyka radzieckiego inżyniera Buturlina (Sergiej Desnitski) będącego znajomym Tarnasa. Cała czwórka nocuje w obozie Rosjan, gdzie wieczorem pojawiają się węże. Buturlin unieszkodliwia się gazem paraliżującym z pojemnika.

Przed wyruszeniem w stronę klasztoru, rankiem Christine wpada w pułapkę – pozostałość wojny. Po dotarciu wyprawa obiecuje mnichom zwrot manuskryptów po wskazaniu drogi do Doliny Potęgi i Mocy. Po drodze odnajdują szczątki śmigłowca Travena. Na skraju Doliny Węży mnich nagle znika. Pośród ruin ekipa odkrywa zejście do komnaty, w której mieszka wiele węży. Traven ratuje Christine i Tarnasa, rzucając skradzione z obozu pojemniki z gazem. Cała trójka przechodzi do wielkie sali, w której znajdują się posągi przypominające astronautów. Odnajdują przejście przez korytarz, który strzegą rzeźby smoków miotających laserowymi wiązkami.

Kolejnym zagrożeniem jest gigantyczny biały wąż, który ginie w wyniku fortelu Tarnasa. Ekipa wkracza do komnaty z grobem przybysza spoza Ziemi i pojemnikiem w kształcie amfory, którego poruszenie otwiera dopływ wody. W ostatniej chwili profesor odnajduje ukryte wejście. Traven zdradza Christine i Tarnasa, pozostawiając ich w komnacie. Dziennikarkę i profesora ratuje ciężko ranny przewodnik. Mnich ostrzega przed konsekwencjami kradzieży amfory.

Dzięki pomocy Buturlina Tarnas i Christine wracają do hotelu w chwili zabójstwa Travena i kradzieży amfory. Złodziej ginie z rąk mnicha, a podążająca za tropem Christine zamienia torby, by w samolocie odkryć zawartość.

Po wylądowaniu w Paryżu napastnicy porywają profesora i torbę z amforą. Tarnas trafia do pałacu organizacji, gdzie obserwuje otworzenie tajemniczego pojemnika przez Breechera. Podczas próby otworzenia Breecher ulega przekształceniu. Christuje odnajduje majaczącego w mansardzie profesora. Tarnas i Christine obserwują buddyjskich mnichów w centrum Paryża.

Dyrektor organizacji (Mikk Mikiver) przyjmuje od Noireta sprawozdanie z wydarzeń w laboratorium. Podczas analizy wykryto, że w cieczy znajdują się stężone trucizny i nieznany kod genetyczny. Dyrektor zleca Noiretowi przetransportowanie amfory na atol Mataiva. Z amfory wydobywa się różowy dym, a przewożący ją samolot znika.

Źródło:

Obsada

• Krzysztof Kolberger – Jan Tarnas
• Ewa Sałacka – Christine Jaubert
• Roman Wilhelmi – Bernard Traven
• Zygmunt Bielawski – Morineau
• Zbigniew Lesień – Noiret
• Igor Przegrodzki – Breecher
• Lan Bich – Numi
• Siergiej Diesnicki – Andriej Buturlin
• Henryk Bista – redaktor
• Leon Niemczyk – współpracownik Noireta w Wietnamie
• Mikk Mikiver – dyrektor organizacji (rola dubbingowana przez Bogusława Sochnackiego)
• Le Van Toan – mnich przewodnik
• Margus Tuuling – inspektor policji
• Marek Piestrak – kapitan znikającego samolotu (nie występuje w napisach)
• Tuan Tu – mnich
• Thinh Trinh – urzędnik
• Minh Tam – mnich
• Huu Hien – mnich
• Tonu Saar – Saar
• Haider Rizvi – pasażer samolotu lecącego do Paryża; nie występuje w napisach

Źródło:

Produkcja

Scenariusz filmu oparto na opowiadaniu Hobby dr. Travena, które ukazywało się w odcinkach na łamach Przekroju. Autorem opowiadań był Wiesław Górnicki, którzy ukrywał się pod pseudonimem Robert Stratton.

Potwór, który zginął w wyniku fortelu Tarnasa, miał być ruchliwy i oślizgły. Gotowy stwór okazał się sztywną makietą, która w ogóle się nie ruszała. Ostatecznie monstrum stworzył stały współpracownik Marka Piestraka, Janusz Król. Król odpowiedzialny jest także za charakteryzację Igora Przegrodzkiego.

Z powodu oszczędności zdjęć nie kręcono w Laosie, a w Wietnamie. Twórcy musieli zrezygnować z większości scen ze śmigłowcem, na który czekali na planie cały miesiąc. Kiedy dostarczono helikopter, okazało się, że może przelecieć tylko raz, a kiedy wyląduje, to już nie wzbije się w powietrze, gdyż miał zbyt słabe akumulatory. Ekipie filmowej nie udało się pracować w dżungli, przed kamerą powtykano więc sztuczne liście, żeby uzyskać oczekiwany efekt. W innej ze scen Ewa Sałacka wisiała nad przepaścią, narażając w ten sposób życie. Podczas kręcenia sceny aktorka nie była w żaden sposób zabezpieczona przed upadkiem – na dole znajdował się kaskader, który miałby złapać spadającą aktorkę.

Odbiór

Film jest krytykowany za nieudolnie wykonane efekty specjalne, wątpliwy sens tworzenia filmu, z góry skazanego na niepowodzenie oraz zbyt daleko idące inspiracje Poszukiwaczami zaginionej Arki. Reżyser Marek Piestrak odpierał te zarzuty, mówiąc, że problemy z produkcją filmu wynikały z nieudanej współpracy z Rosjanami.

„Klątwę Doliny Węży” obejrzało ponad 25 milionów osób w Związku Radzieckim i milion w Polsce. Według Jacka Szczerby, sukces filmu wynikał z nieobecności przygód Indiany Jonesa w komunistycznych państwach, w których nie wyświetlano zachodnich filmów. W Wietnamie film puszczano na tajnych seansach, gdyż uznano go za zbyt amerykański.

W 2010 roku film ukazał się w Polsce na DVD.

Od tytułu filmu wzięła się nazwa nagród Węży, przyznawanych najgorszym polskim filmom.

Linki zewnętrzne

• Klątwa Doliny Węży w bazie IMDb (ang.)
• Klątwa Doliny Węży w bazie Filmweb
• Klątwa Doliny Węży w bazie filmpolski.pl
• Zdjęcia z filmu Klątwa Doliny Węży w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”