Opactwo Cystersów w Mogile

	Opactwo Cystersów
	Opactwo Cystersów
	nr rej. A-20 z 7 marca 1930; oraz A-1277 z 19 lutego 1975/M
	; Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wacława oraz klasztor oo. Cystersów
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków-Mogiła; ul. Klasztorna 11
Kościół	kościół katolicki
Rodzaj klasztoru	opactwo
Właściciel	cystersi
Typ zakonu	męski
	Obiekty sakralne
kościół	Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wacława
kościół	Narodzenia Pańskiego i św. Bartłomieja Apostoła
Kaplica	Matki Boskiej Częstochowskiej
Materiał budowlany	cegła i kamień
Data budowy	1222–1266
	Położenie na mapie Krakowa Opactwo Cystersów
	Położenie na mapie Polski Opactwo Cystersów
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Opactwo Cystersów
	50°03′52″N 20°03′10″E/50,064528 20,052750
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa klasztoru

Opactwo Cystersów – założenie klasztorne (wraz z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wacława) znajdujące się we wschodniej części Krakowa w dzielnicy Nowa Huta na terenie dawnej wsi Mogiła przy ul. Klasztornej 11.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też kategorie: Opaci mogilscy (klaustralni), Opaci mogilscy (komendatoryjni).

Pierwotnym miejscem lokacji klasztoru miały się stać Kacice położone niedaleko Słomnik. Kilka lat później fundator zrezygnował z tego miejsca i wymienił się z jednym z członków swojej rodziny na znajdujące się w Mogile pod Krakowem tzw. „pole św. Wacława”. Cystersi przybyli do Mogiły w 1222 roku z klasztoru w Lubiążu na Dolnym Śląsku. Zostali tam sprowadzeni przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Zwieńczeniem pracy zakonników było powstanie kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Wniebowziętej i św. Wacława męczennika (być może wezwanie to nawiązuje od wcześniejszej nazwy tego miejsca „pole św. Wacława”) oraz klasztor, który przetrwał do czasów dzisiejszych. Historia nie szczędziła klasztorowi dziejowych doświadczeń. W XIII w. został spustoszony przez napady Tatarów oraz najazd Szwedów w XVII w. Miejsce to związane jest z dziejami Polski.

Mocą zawartego ze Stolicą Apostolską konkordatu wschowskiego w 1737 roku królowie Polski mieli prawo mianować tutaj opatów komendatoryjnych^[2].

Gościli tu władcy tacy jak książę Bolesław V Wstydliwy i jego żona św. Kinga, królowie Kazimierz III Wielki (z jego pomocą rozbudowano krużganki klasztorne), Władysław II Jagiełło z królową św. Jadwigą. Bywał tu także Zygmunt I Stary oraz królowa Bona z synem Zygmuntem II Augustem, Stefan Batory, Maksymilian III Habsburg, Zygmunt III Waza, Michał Korybut Wiśniowiecki, car Aleksander I Romanow i jego brat wielki książę Konstanty.

Zaś z ludzi kultury, sztuki i nauki: Jakub z Paradyża, Andrzej Gałka, Stanisław Samostrzelnik, Tomasz Dolabella, Wojciech Bogusławski, Cyprian Kamil Norwid, Jan Matejko, Józef Szujski, Władysław Łuszczkiewicz, Witold Pruszkowski, Adam Chmielowski, Stanisław Wyspiański.

Od powstania klasztoru po dziś dzień jego gospodarzami są Cystersi.

W kościele opackim (od 1970 mającym status bazyliki mniejszej) znajduje się kaplica Krzyża Świętego. Kościołem parafialnym został dopiero w 1851 roku, wcześniej służył tylko zakonnikom a wierni mieli do niego wstęp tylko kilka razy w roku.

Opatami mogilskimi byli m.in.: Piotr z Lubiąża, Jan Stechir, Piotr Hirszberg, Erazm Ciołek, Wawrzyniec Goślicki, Marcin Białobrzeski, Paweł Piasecki, Paweł Wołucki, Jan Kazimierz Denhoff, Stanisław Szembek, Krzysztof Antoni Szembek, Michał Szembek, Jan Aleksander Lipski, Michał Kunicki, Michał Wodzicki, Jan Kanty Wodzicki, Jan Chrzciciel Schindler.

Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]

W mogilskim kościele było pochowanych około 100 przedstawicieli rodziny Odrowążów, ale do naszych czasów dotrwały jedynie szczątki 17 płyt nagrobnych, które znajdują się obecnie na krużgankach.
W Mogile był też pochowany biskup krakowski Jan Muskata. Jego zniszczony pożarem brązowy nagrobek został w 1743 r. sprzedany przez mnichów na złom.
Podczas ostatniej konserwacji krużganków odsłonięto i w pełni zrekonstruowano polichromię Stanisława Samostrzelnika oraz 24-godzinną tarczę najstarszego w Polsce zegara mechanicznego pochodzącego z XIII w.
Obecny gotycki wygląd wnętrza kościoła w Mogile to wynik konserwacji (debarokizacji) z lat 90. dwudziestego wieku i początów wieku dwudziestego pierwszego, podczas której usunięto większość stal z nawy głównej oraz ołtarze w prezbiterium, transepcie i przy filarach.