Leon XIII

Leon XIII Leo Tertius Decimus
Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci
Papież Biskup Rzymu
Leon XIII (ok. 1899)
Omnia restaurare in Christo Wszystko odnowić w Chrystusie
Kraj działania	Włochy
Data i miejsce urodzenia	2 marca 1810 Carpineto Romano
Data i miejsce śmierci	20 lipca 1903 Watykan
Miejsce pochówku	Bazylika św. Jana na Lateranie
Papież
Okres sprawowania	20 lutego 1878 – 20 lipca 1903
Kamerling
Okres sprawowania	1877 – 1878
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	31 grudnia 1837
Nominacja biskupia	27 stycznia 1843
Sakra biskupia	19 lutego 1843
Kreacja kardynalska	19 grudnia 1853 Pius IX
Kościół tytularny	bazylika św. Chryzogona na Zatybrzu
Pontyfikat	20 lutego 1878
Strona internetowa

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	19 lutego 1843
Konsekrator	Luigi Lambruschini
Współkonsekratorzy	Fabio Maria Asquini Giuseppe Maria Pietro Raffaele Castellani
Konsekrowani biskupi Antonio Briganti 19 listopada 1871 Carmelo Pascucci 19 listopada 1871 Carlo Laurenzi 24 czerwca 1877 Edoardo Borromeo 19 maja 1878 Jean-Baptiste-François Pitra 1 czerwca 1879 Francesco Latoni 1 czerwca 1879 Bartholomew Woodlock 1 czerwca 1879 Agostino Bausa 24 marca 1889 Celestino Zini 25 marca 1889 Giuseppe Antonio Ermenegildo Prisco 29 maja 1898

Philip de László: Portret Leona XIII (1900)

Zdjęcie koronacyjne Leona XIII (1878)

Leon XIII (1896)

Leon XIII (łac. Leo PP. XIII; właśc. Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci; ur. 2 marca 1810 w Carpineto, zm. 20 lipca 1903 w Watykanie) – włoski duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup Perugii w latach 1846–1877, kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego w latach 1877–1878, 256. papież w okresie od 20 lutego 1878 do 20 lipca 1903.

Życiorys

Wczesne życie

Urodził się w zubożałej rodzinie szlacheckiej, jako syn Ludovica Pecciego i Anny Prosperi-Buzi. Rodzina Peccich była uboga, ale szczyciła się starymi szlacheckimi tradycjami, zwłaszcza matka wywodziła swój ród od słynnego Cola di Rienzo. Ojciec był pułkownikiem w milicji baronalnej. Po wejściu Francuzów sprawował też funkcje administracyjne w nowym zarządzie miasta. Rodzina była liczna, a przyszły papież był szóstym dzieckiem, obok trzech braci i dwóch sióstr. Jego bratem był kardynał Giuseppe Pecci.

Kształcił się w kolegium jezuickim w Viterbo, do którego trafił wraz z bratem Giuseppem w 1818 r. Nauka trwała 6 lat. Następnie kontynuował naukę na Kolegium Rzymskim oraz w Kościelnej Akademii Szlacheckiej. Uzyskał doktorat z teologii (w roku 1836) oraz obojga praw. 31 grudnia 1837 przyjął święcenia kapłańskie.

W 1837 był prałatem Jego Świątobliwości oraz referendarzem Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej. 27 stycznia został wybrany arcybiskupem tytularnym Damietty oraz nuncjuszem apostolskim w Belgii, którym był w latach 1843-46. Następnie, 19 stycznia 1846 został arcybiskupem Perugii. W tym czasie protestował przeciwko zajęciu miasta przez Sardynię, a także zreformował działanie tamtejszego seminarium duchownego. Popierał tomizm i pragnął zbliżenia katolicyzmu i kultury nowoczesnej. 19 grudnia 1853 został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny S. Lorenzo in Panisperna, natomiast 21 września 1877 został kamerlingiem i pozostał nim do elekcji.

Wybór na papieża

Podczas konklawe był kandydatem umiarkowanej frakcji i został wybrany w trzecim głosowaniu, 20 lutego 1878. Został ukoronowany 3 marca 1878 w Bazylice Watykańskiej.

Pierścień Rybaka Leona XIII

Pontyfikat

Sprawy religijne

Leona XIII uznaje się za pierwszego nowoczesnego papieża, dążącego do dialogu ze współczesnym światem, ale nierezygnującego jednocześnie z ewangelizacji życia społecznego. Swoją postawę wyraził już w kwietniu 1878, kiedy to wydał encyklikę Humanum genus, gdzie uznał pogodzenie Kościoła z kulturą za priorytet swojego pontyfikatu. W kwestiach potępiania masonerii, socjalizmu czy nihilizmu, kontynuował politykę Piusa IX. Podobnie jak poprzednik, popierał centralizację władzy kościelnej, między innymi poprzez wzmocnienie władzy nuncjuszów, a także popierał ideę tomizmu (encyklika Aeterni Patris z 4 sierpnia 1879).

W 1893 ustanowił uroczystość Świętej Rodziny, które obchodzone jest w oktawie Bożego Narodzenia. Siedem lat później, przy okazji obchodów Roku Jubileuszowego, poświęcił rodzaj ludzki Najświętszemu Sercu Jezusowemu.

13 września 1896 r. listem apostolskim Apostolicae curae święcenia w kościele anglikańskim uznał za nieważne, a sukcesję apostolską za przerwaną.

Kreował 147 kardynałów na dwudziestu siedmiu konsystorzach. Za czasów Leona XIII w Polsce powstał mariawityzm, a w Stanach Zjednoczonych – Narodowy Kościół katolicki. Łącznie powołał 248 nowych biskupstw, a także pierwszego delegata w USA. W latach 90. napisał dwa listy apostolskie: Praeclara i Satis cognitum, skierowane do chrześcijan niekatolickich, których zaprosił do ponownego przyłączenia się do Kościoła rzymskokatolickiego.

Sprawy kościelne i społeczne

18 sierpnia 1883 otworzył Tajne Archiwa Watykanu, umożliwiając dostęp do nich wszystkim naukowcom, niezależnie od wyznania. Pod koniec pontyfikatu, ustalił nowe kryteria cenzury (1897) i nowego Indeksu ksiąg zakazanych (1900). 30 października 1902 powołał Papieską Komisję Biblijną, której zadaniem było troska o nauki o Biblii. Ustanowił również odznaczenie „Pro Ecclesia et Pontifice”.

Leon był tercjarzem franciszkańskim i troszczył się o rozwój tego zakonu. Aby przywrócić XII-wieczne ideały i zwiększyć liczbę członków, złagodził regułę zakonną w konstytucji Misericors Dei Filius z 1888 roku.

Papież dużą uwagę poświęcał sprawom społecznym. Już na początku pontyfikatu wypowiedział się przychylnie na temat ustrojów demokratycznych (encyklika Diuturnum illud z 29 czerwca 1881). Cztery lata później, 1 listopada 1885 wydał Immortale Dei, gdzie określił zakres władzy duchowej i świeckiej oraz podkreślił, że każda władza jest legalna, o ile zapewnia dobrobyt społeczny. 20 czerwca 1888 w encyklice Libertas praestantissimum, stwierdził natomiast, że Kościół winien być strażnikiem dobrze rozumianej wolności.

Leon stał się znany jako autor pierwszej i najważniejszej encykliki społecznej Rerum novarum, w której przedstawione zostały zasady katolickiej nauki społecznej. Encyklika ta, wydana 15 maja 1891 roku, zawiera poglądy opowiadające się za uczciwą płacą, prawami robotników i związkami zawodowymi, przez co Leon został określony mianem „papieża robotników”.

Sprawy wewnętrzne i zagraniczne

Podobnie jak Pius IX, Leon XIII pragnął przywrócić Państwo Kościelne z jego wpływami. Nowy papież był jednak zdecydowanie bardziej otwarty na dyplomację, co umożliwiło Ottonowi von Bismarckowi wycofanie się z Kulturkampfu i ustaw antykościelnych. Leon poczynił dalsze ustępstwa na rzecz Niemiec licząc, że wraz z Austrią wystąpią one przeciw Zjednoczonemu Królestwu Włoch. Jednak nadzieje okazały się płonne, ponadto Niemcy i Austria odnowiły trójprzymierze z Włochami w 1887. Wówczas papież usiłował nawiązać kontakty z Francją, co również zakończyło się niepowodzeniem. Katolicy francuscy byli na tyle oburzeni, że odnowiono konkordat z 1801 i wprowadzono ustawy antykościelne, a papież nie otrzymał pomocy w rozwiązaniu tzw. kwestii rzymskiej.

Ustanowił stosunki dyplomatyczne z Belgią, lecz nie udało mu się to z Wielką Brytanią, pomimo że poparł ją w walce ze zbuntowanymi katolikami irlandzkimi. Po zabójstwie cara Aleksandra II i wstąpieniu na tron Aleksandra III udało się nawiązać stosunki dyplomatyczne z Imperium Rosyjskim. Dzięki temu Leon XIII w 1882 roku wskrzesił diecezję kielecką i mianował 12 biskupów w 1883. Skierował także w 1894 roku encyklikę Charitatis providentiaeque do biskupów polskich w której podkreślił zasługi Polski dla chrześcijaństwa ale jednocześnie wezwał wiernych do lojalności wobec zaborców.

Śmierć

Pomnik i grób Leona XIII w Bazylice św. Jana na Lateranie

Leon XIII był pierwszym papieżem urodzonym w XIX wieku, a także pierwszym, który zmarł w XX wieku; dożył wieku 93 lat (umierając 20 lipca 1903). W ostatnich dniach życia dyktując jeszcze sekretarzowi łacińskojęzyczne wiersze dotyczące problematyki umierania (ostatni z nich nosił tytuł Strapionej duszy nocne rozmyślania). Pochowany jest na Lateranie.

Encykliki

• Inscrutabili Dei consilio, 1878 – O postaciach zła w społeczeństwie oraz misji Kościoła i papiestwa.
• Quod apostolici muneris, 1878 – O błędach socjalistów, komunistów i nihilistów.
• Aeterni Patris, 1879 – O znaczeniu filozofii. Pierwsza z wielkiej serii encyklik tego papieża. Wskazuje katolikom system św. Tomasza jako podstawę badań filozoficznych, naukowych oraz systemu filozoficznego.
• Arcanum divinae sapientiae, 1880 – O małżeństwie chrześcijańskim.
• Diuturnum illud, 1881 – O pochodzeniu władzy cywilnej – władza pochodzi bezpośrednio od Boga.
• Etsi nos, 1882 – O położeniu Kościoła we Włoszech.
• Auspicato Concessum, 1882 – O św. Franciszku z Asyżu.
• Humanum genus, 1884 – O masonerii.
• Immortale Dei, 1885 – O ustroju państwa chrześcijańskiego. Według treści encykliki: żadna forma rządu nie jest zła, jeśli odpowiada zasadom mądrości i sprawiedliwości.
• Iampridem, 1886 – O katolicyzmie w Niemczech.
• Libertas prestantissimum, 1888 – O wolności człowieka. Myśl przewodnia: należy odrzucić wolność prowadzącą ku złemu. Wolność polityczna nie może pozwalać działać na szkodę innych oraz dobra wspólnego
• Quamquam Pluries, 1889 – O świętym Józefie i jego posłannictwie.
• Sapientiae christianae, 1890 – O obowiązkach katolików wobec Kościoła. Myśl przewodnia: obowiązkiem chrześcijanina jest poszanowanie władzy i prawa, jeżeli nie pozostają w sprzeczności z prawami Bożymi. Partie polityczne powinny szanować sumienia i wyznania ludzi oraz nienaruszalność uprawnień Kościoła.
• Rerum novarum, 1891 – O kwestii robotniczej.
• Pastoralis officii, 1891 – O pojedynkach w państwach niemieckich.
• Octobri Mense, 1891 – O modlitwie różańcowej
• Au milieu des sollicitudes, 1892 – O Kościele i państwie we Francji.
• Providentissimus Deus, 1893 – O studium Pisma świętego.
• Caritatis, 1894 – O położeniu Kościoła w Polsce.
• Adiutricem, 1895 – O różańcu.
• Militantis Ecclesiae, 1897 – O św. Piotrze Kanizym.
• Annum Sacrum, 1899 – O poświęceniu się ludzi Najświętszemu Sercu Jezusowemu.
• Graves de communi, 1901 – O działalności społecznej katolików.
• Mirae caritatis, 1902 – O Sakramencie Eucharystii.

Inne opracowania

• Praktyka pokory, Wydawnictwo „Duc in Altum”, 2013, ss. 104, ​ISBN 978-83-60710-30-2​

Zobacz też

• Egzorcyzm do św. Michała Archanioła
• Beatyfikowani i kanonizowani przez Leona XIII
• chrześcijańska demokracja

Bibliografia

• Mirosław Sadowski, Państwo w doktrynie papieża Leona XIII, wyd. Kolonia Limited 2002.
• Pope Leo XIII (ang.). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-10-04].
• Apostolicae curae [dostęp 2019-09-25]
• Leon XIII w obliczu historii [dostęp 2014-01-24]
• Wybrane dokumenty papieża Leona XIII [dostęp 2014-01-24]