Ludwik Rajchman
| ||
 Ludwik Rajchman (pocz. XX wieku) | ||
| Data i miejsce urodzenia | 1 listopada 1881 Warszawa | |
| Data i miejsce śmierci | 1965 Chenu | |
| Zawód, zajęcie | bakteriolog działacz społeczny Założyciel i prezes UNICEF | |
| Narodowość | Polska | |
| Tytuł naukowy | Profesor akademicki | |
| Alma Mater | Kazański Uniwersytet Państwowy | |
| Dzieci | Jan Rajchman (informatyk w USA) | |
| Krewni i powinowaci | Michał Ludwik Baliński (wnuk, matematyk) | |
Ludwik Witold Rajchman (ur. 1 listopada 1881 w Warszawie, zm. 1965 w Chenu) – polski bakteriolog i działacz społeczny żydowskiego pochodzenia, jeden z założycieli UNICEF, wolnomularz[1][niewiarygodne źródło?].
Wczesne życie i edukacja[edytuj | edytuj kod]
Syn Aleksandra i Melanii Rajchmanów. Ukończył III Gimnazjum w Warszawie w 1900[2]. Działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Po masakrze robotników folwarcznych w Łaniętach w marcu 1905 roku, wydał odezwę wzywającą do strajków rolnych. Współautorami odezwy, sygnowanej przez Ludowe Koło Oświaty, byli m.in. Konstanty Krzeczkowski, Stefan Wolff i Stefan Julian Brzeziński (współzałożyciel Polskiego Związku Ludowego)[3][4]. Rajchman przemycił odezwę z Krakowa do Królestwa Polskiego. Po rozłamie w PPS na IX zjeździe w Wiedniu w 1906 roku, przyłączył się do PPS-Lewicy. Za działalność w czasie rewolucji 1905 roku został aresztowany. Po czterech miesiącach pobytu w więzieniu został uwolniony dzięki pomocy finansowej teściów. Musiał opuścić Królestwo Polskie przez co wyjechał do Kazania, aby to tam nostryfikować dyplom lekarski[5]. Następnie pojechał do Francji, by w latach 1907–1909 studiować w Instytucie Pasteura w Paryżu[3]. W 1919 zorganizował Państwowy Centralny Zakład Epidemiologiczny w Warszawie (przemianowany później na Państwowy Zakład Higieny[6]), którego był pierwszym dyrektorem[3].
Emigracja i działania za granicą[edytuj | edytuj kod]
W latach 1920–1921 był współorganizatorem Komisji Epidemiologicznej Ligi Narodów. W 1929 i 1930–1931 przebywał w Chinach jako doradca medyczny Czang Kaj-szeka i Song Ziwena, w latach 1931–1939 ekspert Narodowej Rady Ekonomicznej do Spraw Odbudowy Chin, 1940–1943 doradca Song Ziwena, jako specjalny przedstawiciel Chin w USA.
Dziedzictwo[edytuj | edytuj kod]
Był pomysłodawcą i współzałożycielem UNICEF – Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci[7]. Dzięki jego inicjatywie w latach 1948–1951, w 22 krajach na całym świecie wykonano około 30 milionów badań lekarskich i dostarczono 17 milionów szczepionek przeciwko gruźlicy[potrzebny przypis].
Od marca 2018 roku funkcjonuje Fundacja na rzecz Polskiej Młodzieży im. Ludwika Rajchmana, której celem jest pomoc młodzieży w osiąganiu sukcesów na rynku pracy oraz w rekrutacji na uniwersytety, poprzez zniesienie barier finansowych i pomoc merytoryczną[8][9].
Był ojcem informatyka Jana Rajchmana i dziadkiem matematyka Michała Ludwika Balińskiego, oraz pradziadkiem pisarki Marty Balińskiej, która wydała jego dobrze przyjętą biografię[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Jan Rajchman – najstarszy syn Ludwika, absolwent Politechniki Federalnej w Zurychu i pionier informatyki
- Michał Ludwik Baliński – wnuk Ludwika Rajchmana, matematyk o wkładzie w teorię gier
- Fundacja na rzecz Polskiej Młodzieży im. Ludwika Rajchmana – organizacja non-profit, której celem jest zwiększanie świadomości obywatelskiej wśród młodzieży w Polsce i Europie
- Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ SĘP, Forpoczty masonerii w Polsce, „Myśl Narodowa” 1933 nr 30, s. 345.
- ↑ Henryk Korczyk, Ludwik Witold Rajchman, www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2019-11-22] (pol.).
- ↑ a b c Ludwik Witold Rajchman. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Rewolucja 1905 „Strajki rolne – to słuszna broń”. rewolucja1905.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Marta Aleksandra Balińska: Ludwik Rajchman. Życie w służbie ludzkości. Warszawa: Studio Emka, 2012, s. 60. ISBN 978-83-62304-43-1.
- ↑ Historia | Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, web.archive.org, 14 lipca 2018 [dostęp 2019-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14].
- ↑ Polski naukowiec współzałożycielem UNICEF / Aktualności / O nas / UNICEF Polska – pomagamy dzieciom, www.unicef.pl [dostęp 2019-06-17].
- ↑ Krajowy Rejestr Sądowy.
- ↑ Ludwik Rajchman Foundation » Patron, rajchman.org [dostęp 2019-04-21] (ang.).
- ↑ Mikołaj Gliński, Biografia Ludwika Rajchmana po latach po polsku, Culture.pl [dostęp 2019-06-17] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marta A. Balińska, Ludwik Rajchman, lider międzynarodowej ochrony zdrowia, „Medycyna Pracy”, XLIV, 1993, 4.
- Marta A. Balinska, For the good of humanity: Ludwik Rajchman, medical statesman, Central European University Press, Budapeszt 1998, ISBN 963-9116-17-3.
- Jakub Polit, Chiny, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2004, ISBN 83-88542-68-0, OCLC 749405256.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biogram Ludwika Rajchmana na stronie Instytutu Pasteura
- Informacja o wydaniu w języku polskim biografii Ludwika Rajchmana
| ||||
- Absolwenci III Rządowego Gimnazjum Filologicznego w Warszawie
- Absolwenci Uniwersytetu Kazańskiego
- Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej – Lewica (1906–1918)
- Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1892–1906)
- Polscy działacze społeczni
- Polscy mikrobiolodzy
- Polscy wolnomularze (II Rzeczpospolita)
- Polscy Żydzi
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Urodzeni w 1881
- Zmarli w 1965