53°23′25″N 23°35′30″E/53,390278 23,591667Meczet w Bohonikach
| ||
 nr rej. A-60 z 07.11.1966[1]
| ||
 Meczet w Bohonikach | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Miejscowość | Bohoniki | |
| Wyznanie | Islam | |
| Rodzaj | Sunnicki | |
| Historia | ||
| Data budowy | XIX/XX wiek | |
| Data zniszczenia | II wojna światowa | |
| Dane świątyni | ||
| Budulec | drewno | |
Położenie na mapie gminy Sokółka  | ||
Położenie na mapie Polski  | ||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | ||
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | ||
| 53°23′25″N 23°35′30″E/53,390278 23,591667
| ||
| Strona internetowa | ||
Meczet w Bohonikach – jeden z pięciu – obok meczetu w Kruszynianach, Warszawie, Poznaniu i Gdańsku – czynnych meczetów w Polsce. Znajduje się we wsi Bohoniki.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Meczet zbudowany został na przełomie XIX i XX wieku, prawdopodobnie w 1873. Dokumentacja historyczna nie zachowała się, ale taką datę odkryto w 2005 podczas kapitalnego remontu ścian budynków na futrynie drzwi wejściowych. Świątynia powstała po pożarze wcześniejszego meczetu osadników tatarskich, który miał być zlokalizowany w pobliżu zabytkowego cmentarza położonego we wschodniej części wsi, a istniejącego prawdopodobnie od XVIII w., a być może nawet od XVII wieku[2].
Podczas II wojny światowej meczet został zdewastowany przez hitlerowców, którzy urządzili w nim szpital polowy. Po 1945 meczet kilkakrotnie przechodził drobne remonty. Pojawiły się plany rozbudowy, lecz konserwator zabytków nie zgodził się na rozbudowę.
W 2003 przeprowadzony został remont dachu; zmieniono wtedy dach blaszany na gontowy. W 2005 przeprowadzono remont generalny. Został on zrealizowany przy pomocy środków finansowych:
- Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu operacyjnego "dziedzictwo kulturowe", priorytet 1: "Rewaloryzacja zabytków nieruchomych i ruchomych;
- Funduszu Kościelnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji,
- Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego,
- sponsorów prywatnych,
- budżetu Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej Bohoniki.
22 października 2012 roku zarządzeniem Prezydenta RP meczet został uznany za pomnik historii[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Jest to prosta budowla drewniana o kubaturze 460 m³ zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 11,49 m × 8,03 m[4].
Meczet podzielony jest na trzy części: męską i żeńską (zgodnie z wymogami islamu) oraz wspólny przedsionek, w którym zostawia się obuwie. Większa część – męska – od mniejszej – damskiej – oddzielona jest drewnianą ścianką (przepierzeniem) z poziomą szczeliną, zasłoniętą przejrzystą firanką pozwalającą kobietom obserwować przebieg modlitwy. W części męskiej znajduje się powiększająca powierzchnię dla wiernych galeria wsparta na dwóch słupach. Oba pomieszczenia mają osobne wejścia ze wspólnego przedsionka z półkami na obuwie.
Najważniejszą częścią sali męskiej jest mihrab – wnęka wskazująca kierunek Mekki oraz minbar – kazalnica, używana w czasie południowej piątkowej modlitwy (w tym meczecie odbywa się raz w miesiącu)[5].
Zgodnie z wymogami religii muzułmańskiej w meczecie nie ma żadnych wizerunków, a na zdobionych motywami pnącej się winorośli (tzw. arabeską) ścianach zawieszono jedynie muhiry (cytaty wersetów z Koranu po arabsku). Podłogę meczetu wyłożono dywanami.
Meczet nie posiada minaretu, a jedynie cebulowato zakończoną kopułę ze złoconym półksiężycem. Drewniane ściany zewnętrzne pomalowane były na zielono[6]. Budynek przykryty jest czterospadowym dachem namiotowym krytym gontem[7]. Z zewnątrz i wewnątrz wyłożony jest deską szalunkową (obecnie lakierowaną), od wewnątrz – lakierowaną.
Wejście do meczetu wyłożone jest kostką brukową. Działka na której zbudowano meczet ma powierzchnię 44 arów, porośnięta jest lipami, klonami i topolami i ogrodzona metalowym płotem. Brama wejściowa ma kształt półkolisty, jest koloru brązowego i jest zawsze otwarta. Pod ziemią mieszczą się przeciwpożarowe zbiorniki wodne[4].
Inne[edytuj | edytuj kod]
W latach 90. XX w. imamem meczetu w Bohonikach był Stefan Mustafa Jasiński, wywodzący się z pobliskich Malawicz Górnych, zmarły w 2015 jako najstarszy duchowny muzułmański w Polsce[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. podlaskiego. [dostęp 2010-02-01].
- ↑ Muzułmańska Gmina Wyznaniowa Bohoniki - MECZET, www.bohoniki.eu [dostęp 2020-08-16].
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RP z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. nr 0, poz. 1275)
- ↑ a b Artur Konopacki: Bohoniki – Meczet. Świat Islamu. [dostęp 27 lipca 2009].
- ↑ W pierwszy piątek miesiąca, liczony od nowiu księżyca, a nie według kalendarza gregoriańskiego.
- ↑ Po remoncie w 2006 ściany mają kolor naturalnego drewna i taki ma pozostać.
- ↑ Do 1985 – blachą ocynkowaną, wymiana gontu na nowy w 2005.
- ↑ Jasiński Stefan Mustafa, [w:] Słownik Biograficzny Tatarów Polskich XX wieku, 2016, s. 77-78.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Rąkowski: Polska egzotyczna I. Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2005. ISBN 83-89188-37-6
- Roman Gembiński, Podlaski Szlak Tatarski – Bohoniki, Bohoniki: Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Bohonikach przy pomocy finansowej Starosty Sokólskiego, 2006, ISBN 83-922665-2-8, OCLC 749518798.
