Nagroda Stalinowska
 |
Ten artykuł od 2009-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Nagroda Stalinowska – nagroda państwowa w ZSRR przyznawana w latach 1940–1954 obywatelom tego państwa za wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauki, techniki, literatury i sztuki oraz nowych metod wytwarzania i konstruowania wyrobów.
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Stalinowska została ustanowiona w 1939 roku, aby uczcić 60. rocznicę urodzin Józefa Stalina[1][2]. Była przyznawana corocznie formalnie przez Komitet Nagrody Stalinowskiej, przy czym ostateczna decyzja należała do Stalina[1]. Nagrody przyznawano za osiągnięcia w roku poprzednim[2]. Pierwsza ceremonia wręczenia nagród odbyła się wiosną 1941 roku, kiedy to nagrodę odebrało ponad 250 sowieckich naukowców, inżynierów i intelektualistów[2]. Wręczenie nagród wstrzymano w latach wojennych 1944–45, rozdano je podczas specjalnej ceremonii w 1946 roku[2]. Ostatnie nagrody ogłoszono w 1952 roku, lista laureatów w 1953 roku była przygotowana, lecz nie została ogłoszona z uwagi na śmierć Stalina w marcu 1953 roku[2]. Dopiero w 1956 roku powrócono do nagród, które zostały przemianowane na Nagrody Leninowskie[1][2].
1 stycznia 1940 roku Rada Najwyższa ZSRR ustanowiła cztery nagrody (po 100 000 rubli każda) przyznawane w dziedzinie literatury (za poezję, prozę, dramaturgię i krytykę literacką).
W 1949 roku ustanowiono Międzynarodową Nagrodę Stalinowską „Za umocnienie pokoju między narodami” – przemianowaną w 1956 roku na Międzynarodową Nagrodę Leninowską „Za umocnienie pokoju między narodami”.
W 1966 roku wprowadzono Nagrodę Państwową ZSRR[1]. W ramach destalinizacji nazwę Nagroda Stalinowska zastępowano w publikacjach historycznych nazwą Nagroda Państwowa ZSRR, wymieniano dyplomy i medale[2].
Laureaci Nagrody Stalinowskiej w dziedzinie sztuki i literatury[edytuj | edytuj kod]
1941[edytuj | edytuj kod]
- Aram Chaczaturian za Koncert skrzypcowy
- Ołeksandr Dowżenko za film Szczors
- Izaak Dunajewski za muzykę do filmów Cyrk i Wołga-Wołga
- Erast Garin za rolę Tarakanowa w filmie Muzyka i miłość
- Uzeir Hadżibekow za operę Koroğlu
- Nikołaj Miaskowski za utwór Symfonia Nr 21
- Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj za powieść Piotr Pierwszy
- Wsiewołod Pudowkin i Michaił Doller za film Suworow
- Juri Szaporin za kantatę Na Kulikowym Polu
- Aleksiej Szczusiew za osiągnięcia w architekturze
- Michaił Szołochow za twórczość literacką
- Dymitr Szostakowicz za utwór Kwintet fortepianowy g-moll
- Aleksander Twardowski za twórczość literacką
1942[edytuj | edytuj kod]
- Tichon Chrennikow za muzykę do filmu Świniarka i pastuch
- Ilja Erenburg za twórczość literacką
- Dymitr Szostakowicz za utwór Symfonia Nr 7
- Igor Sawczenko, Jurij Jekielczyk, Nikołaj Mordwinow za film Bohdan Chmielnicki
1943[edytuj | edytuj kod]
- Muchtar Aszrafi za Symfonię Nr 1 Heroiczną
- Aram Chaczaturian za balet Gajane
- Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj za powieść Droga przez mękę
- Siergiej Prokofjew za Sonatę fortepianową Nr 7
- Wissarion Szebalin za Kwartet smyczkowy Nr 5
1944[edytuj | edytuj kod]
- George Formby, aktor angielski
1945[edytuj | edytuj kod]
- Mykoła Bażan za W dni wojny (1945?)
- Siergiej Eisenstein za film Iwan Groźny
1946[edytuj | edytuj kod]
- Aram Chaczaturian za Symfonię Nr 2
- Tichon Chrennikow za muzykę do filmu O godzinie szóstej po wojnie
- Aleksander Fadiejew za powieść Młoda gwardia
- Samuil Feinberg za Koncert fortepianowy Nr 2
- Qara Qarayev za operę Ojczyzna (azer. Vətən)
- Emil Gilels za osiągnięcia w dziedzinie pianistyki
- Reinhold Glière za Koncert na głos i orkiestrę
- Jowdat Hadżijew za operę Ojczyzna
- Dymitr Kabalewski za Kwartet smyczkowy Nr 2
- Wieniamin Kawierin za powieść Dwaj kapitanowie
- Borys Latoszyński za Kwintet ukraiński
- Perec Markisz za twórczość literacka
- Samuel Marszak za sztukę teatralną Dwanaście miesięcy
- Sulamith Messerer za choreografię baletową
- Nikołaj Miaskowski za Kwartet smyczkowy Nr 9 - Koncert wiolonczelowy
- Wano Muradeli za Symfonię Nr 2
- Wiera Panowa za powieść Sputniki
- Siergiej Prokofjew za Symfonię Nr 5 - Sonatę fortepianową Nr 8 - balet Kopciuszek
- Georgi Swiridow za Trio fortepianowe
- Aleksiej Szczusiew za osiągnięcia w dziedzinie architektury
- Andrej Sztogarenko za symfonię Moja Ukraina
- Jewgenij Wuczeticz za twórczość rzeźbiarską
1947[edytuj | edytuj kod]
- Salomėja Nėris za twórczość poetycką (pośmiertnie)
- Wiera Panowa za powieść Krużylicha
- Siergiej Prokofjew za Sonatę Nr 1 na skrzypce i fortepian
- Wissarion Szebalin za kantatę Moskwa
- Aleksander Twardowski za twórczość literacką
- Siergiej Wasilenko za utwór ‘’Mirandoline Suite”
- Jewgenij Wuczeticz za twórczość rzeźbiarską
- Andriej Wyszynski za Teorię dowodów prawnych
1948[edytuj | edytuj kod]
- Boris Asafjew za monografię Glinki
- Ilja Erenburg za twórczość literacką
- Gara Garajew za poemat symfoniczny Lejla i Mażnun
- Reinhold Glière za Kwartet smyczkowy Nr 4
- Obsada filmu Sekretny Agent
- Anatolij Rybakow za powieść Kordzik
- Anatolij Sofronow za dramat W pewnym mieście
- Aleksiej Szczusiew za osiągnięcia w architekturze
- Jewgenij Wuczeticz za twórczość rzeźbiarską
- Marcin Kleczkowski, nauka[potrzebny przypis]
1949[edytuj | edytuj kod]
- Fikrət Əmirov za Mugamy symfoniczne
- Aleksander Arutiunian za kantatę Ojczyzna
- Wasilij Ażajew za powieść Daleko od Moskwy
- Ławrientij Beria za służbę w NKWD[potrzebny przypis]
- Arkadij Filipenko za II kwartet smyczkowy
- Dmitrij Kabalewski za koncert skrzypcowy
- Feodor Gładkow za powieść Historia mojego dzieciństwa (1949?)
- Wiera Panowa za powieść Jasny brzeg
- Faina Raniewska za wybitne osiągnięcia na scenie teatralnej
- Anatolij Sofronow za dramat Moskiewski charakter
- Iwan Wasilenko za powieść Mała gwiazda
- Jewgenij Wuczeticz za twórczość rzeźbiarską
1950[edytuj | edytuj kod]
- Reinhold Glière za utwór Jeździec z brązu
- Nikołaj Miaskowski za Sonatę Nr 2 na wiolonczelę i fortepian
- Mstisław Rostropowicz
- Dymitr Szostakowicz za Pieśń o lasach - Upadek Berlina na chór
- Jewgenij Wuczeticz za twórczość rzeźbiarską
1951[edytuj | edytuj kod]
- Arno Babadżanian za utwór Ballada heroiczna
- Władymir Belajev za powieść Stara forteca: Trylogia
- Nikołaj Czerkasow za rolę Popowa w filmie Aleksander Popow
- Ding Ling za powieść Nad rzeką Sanggan
- Izaak Dunajewski za muzykę do filmu Kubańscy kozacy
- Dymitr Kabalewski za operę Tarasowie
- Bruno Freindlich za rolę Marconiego w filmie Aleksander Popow
- German Gałynin za Poemat epicki
- Michaił Glidier za film Обновление земли
- Aleksandras Gudaitis-Guzevičius za powieść Kalvio Ignoto teisybė (Prawda kowala Ignotasa)
- Nikołaj Miaskowski za Symfonię Nr 27 – kwartet smyczkowy Nr 13
- Siergiej Prokofjew za oratorium W obronie pokoju
- Faina Raniewska za film Oni mają ojczyznę
- Anatolij Rybakow twórczość literacką
- Otar Taktakiszwili za Symfonię Nr 1
- Teofilis Tilvytis za poemat Usnynė
- Jurij Trifonow za powieść Studenci
1952[edytuj | edytuj kod]
- Muchtar Aszrafi
- Siergiej Bondarczuk za rolę w filmie Kawaler Złotej Gwiazdy
- Jowdat Hadżijew za poemat symfoniczny Dla pokoju
- Juri Szaporin za Romanse na głos i fortepian
- Dymitr Szostakowicz za Dziesięć poematów na chór, opus 88
- Andrej Sztogarenko za suitę symfoniczną Wspomnienie Łesi Ukrainki
- Aleksiej Szczusiew za osiągnięcia w architekturze
- Otar Taktakiszwili za Koncert fortepianowy Nr 1
- Antanas Venclova za twórczość literacką, Rinktinė (Dzieła wybrane)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Smorodinskaya: Encyclopaedia of Contemporary Russian. Routledge, 2013, s. 52. ISBN 978-1-136-78786-7. [dostęp 2016-12-31]. (ang.)
- ↑ a b c d e f g T. Vu, W. Wongsurawat: Dynamics of the Cold War in Asia: Ideology, Identity, and Culture. Springer, 2009, s. 95. ISBN 978-0-230-10199-9. [dostęp 2016-12-31]. (ang.)
