Pjetër Arbnori

Pjetër Arbnori
Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1935 Durrës
Data i miejsce śmierci	8 lipca 2006 Neapol
Przewodniczący parlamentu Albanii
Okres	od 6 kwietnia 1992 do 24 lipca 1997
Przynależność polityczna	Demokratyczna Partia Albanii
Poprzednik	Kastriot Islami
Następca	Skënder Gjinushi
Odznaczenia
Order Matki Teresy Order Nderi i Kombit

Pjetër Arbnori, właśc. Pjetër Filip Toma (ur. 18 stycznia 1935 w Durrës, zm. 8 lipca 2006 w Neapolu) – albański polityk i więzień sumienia.

Życiorys

Pochodził z rodziny katolickiej. Był synem oficera żandarmerii albańskiej Filipa Tomy, zamordowanego w 1942 przez partyzantów komunistycznych oraz Gjystiny. Po ukończeniu szkoły średniej podjął pracę nauczyciela w małej wiejskiej szkółce, ale został powołany do wojska i z powodu „złego pochodzenia” nie mógł już wrócić do pracy w szkole. Po zakończeniu służby wojskowej przyjechał do Durrësu i zaczął pracować jako robotnik rolny. Używając sfałszowanych dokumentów na nazwisko Pjeter Arbnori dostał się na studia na Uniwersytecie Tirańskim, które zakończył po 3 latach. Aresztowany przez Sigurimi w 1961, kiedy podjął próbę stworzenia nielegalnej organizacji socjaldemokratycznej. Sąd skazał go na karę śmierci, ale egzekucję wstrzymano i zamieniono ją na karę 25 lat więzienia. Większość kary odbywał w więzieniu w Burrelu. Wyszedł na wolność w 1989, po odsiedzeniu 28 lat. W 1991 wstąpił do Demokratycznej Partii Albanii i współtworzył struktury tej partii w Szkodrze. Po wyborach 1992 został przewodniczącym parlamentu albańskiego. W parlamencie zasiadał do 2001.

W 1993 został oskarżony przez byłego funkcjonariusza tajnej policji, Luana Pobratiego, że był współpracownikiem Sigurimi i zarejestrowano go pod pseudonimem Koromanja, ale zarzuty te nie znalazły potwierdzenia w dokumentach. W sierpniu 1997 jego protest głodowy trwający trzy tygodnie doprowadził do uchwalenia tzw. poprawki Arbnoriego, gwarantującej opozycji dostęp do mediów publicznych. Zmarł na chorobę wieńcową.

Oprócz wspomnień i powieści miał na swoim koncie tłumaczenia z języka francuskiego.

Pośmiertnie został odznaczony orderem Matki Teresy, a w 2011 orderem Nderi i Kombit (Honor Narodu). Otrzymał także tytuł Męczennika za Demokrację. W 2007 jego imieniem nazwano nagrodę przyznawaną przez Narodowe Centrum Kultury za wybitne osiągnięcia literackie. W lipcu 2018 przy budynku parlamentu albańskiego odsłonięto popiersie Arbnoriego. Jego imię nosi jedna z ulic w północnej części Tirany, a także ulica w Szkodrze i w Kamzie.

Był żonaty, miał dwoje dzieci.

Dzieła

• 1992: Nga jeta në burgjet komuniste (Życie w komunistycznych więzieniach)
• 1993: Kur dynden vikingët (Kiedy nadchodzą Wikingowie, opowiadania)
• 1993: Mugujt e mesjetës (Mroki średniowiecza, powieść)
• 1994: Bukuroshja me hijen (Piękność w cieniu, opowiadania)
• 1995: E bardha dhe e zeza (Białe i czarne, powieść)
• 1997: Vorbulla (powieść)

Bibliografia

• Elez Biberaj: Shqiperia ne tranzicion. Rruga e veshtrise drejt Demokracise. Tirana: 2001. (alb.)
• Tadeusz Czekalski: Albania. Warszawa: 2003. ISBN 83-88542-45-1.
• Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 19–20, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.)
• Biogram polityka