Polskie Stronnictwo Ludowe (1895–1913)
| ||
| Lider | Karol Lewakowski (1895–1897), Henryk Rewakowicz (1897–1907), Jan Stapiński (1908–1913) | |
| Data założenia | 28 lipca 1895 | |
| Data rozwiązania | grudzień 1913 | |
| Ideologia polityczna | agraryzm | |
| Barwy | zieleń | |
Polskie Stronnictwo Ludowe zostało założone 28 lipca 1895 w Rzeszowie przez m.in. Jakuba Bojkę i Wysłouchów jako Stronnictwo Ludowe (od 27 lutego 1903 pod nazwą „Polskie Stronnictwo Ludowe”). Pozostawało pod znacznym wpływem endecji[1]. Określane jest jako galicyjska partia chłopska.
Charakterystyka programu[edytuj | edytuj kod]
Głównymi hasłami programowymi i celami tego ugrupowania politycznego były[2]:
- odbudowa niepodległego państwa polskiego, w którym zostaną rozwiązane podstawowe problemy wsi,
- autonomia Galicji,
- demokratyzacja życia i wybory powszechne oraz wprowadzenie demokratycznej ordynacji wyborczej,
- rozwój oświaty,
- równouprawnienie chłopów w życiu politycznym (dążenie do zapewnienia większej ich reprezentacji w instytucjach galicyjskich),
- dążenie do powiększenia chłopskich gospodarstw (zwłaszcza tych najmniejszych),
- zwiększenie możliwości awansu społecznego mieszkańców wsi,
- ułatwienie przejmowanie przez chłopów ziemi z majątków wielkiej własności (tzw. reforma rolna),
- równouprawnienie Polaków, Ukraińców i Litwinów oraz wolności wyznań.
Partia miała swoich przedstawicieli w Sejmie Krajowym oraz w austriackim parlamencie. W 1911 z PSL wystąpiła grupa działaczy na czele z Janem Dąbskim i Bolesławem Wysłouchem i powołała w lutym 1912 ugrupowanie PSL – Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców[2]. W 1913 w miejsce PSL powstały PSL „Piast” (którego prezesem został Jakub Bojko) i PSL „Lewica” (prezes – Jan Stapiński)[3].
Działacze[edytuj | edytuj kod]
Prezesi[edytuj | edytuj kod]
- 1895–1897: Karol Lewakowski
- 1897–1907: Henryk Rewakowicz
- 1908–1913: Jan Stapiński
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Wójcik, Ludowcy wśród innych ruchów politycznych na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Sojusznicy i przeciwnicy ruchu ludowego 1895-1995, red. J. Jachymek, Lublin 1996, s. 15.
- ↑ a b Historia. Encyklopedia szkolna WSiP, red. A. Friszke, E.C. Król, wyd. 4 zm. i popr., Warszawa 2004, s. 669.
- ↑ K. Groniowski, J. Skowronek, Historia Polski 1795-1914, wyd. 3 popr. i uzup., Warszawa 1987, s. 317.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- S. Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918, Wyd. 9, Warszawa 1997, s. 391, 457.