Potoccy herbu Pilawa

Ten artykuł dotyczy rodu szlacheckiego herbu Pilawa. Zobacz też: Inne rody szlacheckie o tym samym nazwisku i innych herbach.

Herb hrabiowski Potockich Pilawa Srebrna

Herb Złota Pilawa, prymasowskiej gałęzi Potockich

Herb Srebrna Pilawa, hetmańskiej gałęzi Potockich

Potoccy – polski ród magnacki herbu Pilawa.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Rodzina Potockich wywodzi się z Potoka koło Jędrzejowa. Pierwsza wzmianka Potockich bez podania herbu pochodzi z 1236 roku^[1]. Według hipotezy prof. Mariana Wolskiego, Potoccy herbu Pilawa wywodzili się od Pampickich z Pampic (Pępic) w powiecie chęcińskim^[2].

Pierwszym mitycznym Potockim był Żyrosław z Potoka. Według legendy dzieci jego syna, Aleksandra, były protoplastami nowych rodów takich jak Moskorzewscy, Stanisławscy, Tworowscy, Borowscy i Stosłowscy.

Potoccy używają herbu Pilawa w sposób udokumentowany dopiero od Jakuba, podkomorzego halickiego, a więc od roku 1535 roku kiedy pojawia się pierwsza wzmianka w dokumentach z herbem Pilawa. Ród nabiera znaczenia od początku XVII wieku od czasów hetmana Stanisława Rewery Potockiego, przeżywając szczyt największej potęgi w wieku XVIII będąc wtedy jednym z najbogatszych, najbardziej wpływowym i najpotężniejszych rodów magnackich w Polsce. Ród ten dał Rzeczypospolitej zarówno szereg dzielnych wodzów, jak i zdrajców. W XVIII wieku część rodu (prymas Teodor Andrzej Potocki, Franciszek Salezy Potocki, hetman Józef Potocki) jako antyrosyjscy „republikanci” zwalczała reformatorski program stronnictwa Familii i zrywała sejmy, inna część w osobach najwybitniejszych swych przedstawicieli, Ignacego i Stanisława Kostki, opowiadała się za reformami i brała udział w pracach Stronnictwa Patriotycznego, jednocześnie w osobie prorosyjskiego Stanisława Szczęsnego popierając targowiczan. Zaznaczyli się mocno w wielkim dziele odrodzenia narodu w dobie stanisławowskiej i organizacji oświaty w Księstwie Warszawskiem i Królestwie Kongresowym, członkowie jego zajmowali wybitne stanowiska w życiu politycznym b. zaboru austriackiego. Dokładna genealogia rodu Potockich w „Złotej księdze szlachty polskiej” Żychlińskiego.

Protoplastą linii żyjącej do teraz jest Jakub Potocki (ok. 1481-1551). Ród podzielił się na trzy główne linie:

hetmańską zwaną „Srebrna Pilawa”,
prymasowską zwaną „Złota Pilawa”,
wielkopolską (uważaną za najstarszą) zwaną „Żelazna Pilawa” a pierwotnie używającą herbu Szeliga.

Dwie pierwsze z wymienionych wyżej linii rozpadły się na liczne gałęzie, z których najważniejsze to:

„Gałąź łańcucka”,
„Gałąź krzeszowicka”,
„Gałąź tulczyńska” (wymarła w 1921),
„Gałąź podhajecka”,
„Gałąź wilanowska”,
„Gałąź buczacka”,
„Gałąź smotrycka”,
„Gałąź lwowska”,
„Gałąź guzowska”,
„Gałąź chrząstowska”.

Przedstawiciele[edytuj | edytuj kod]

Aleksandra z Potockich Potocka (1818-1892) – właścicielka Wilanowa i Międzyrzeca Podlaskiego, działaczka charytatywna
Aleksandra z Lubomirskich Potocka (1760-1836), żona Stanisława Kostki Potockiego

Anna Potocka (1779-1867)

Anna Potocka z Tyszkiewiczów (1779-1867) – pamiętnikarka, żona Aleksandra Stanisława Potockiego
Anna Potocka z Działyńskich (1846-1926) właścicielka Rymanowa, działaczka społeczna, pamiętnikarka
Anna Teresa Potocka (1746-1810) krajczyna koronna
Delfina Potocka (1807-1877) dama, przyjaciółka artystów
Ewa Karolina Potocka (1814-1881) założycielka Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia
Gertruda Potocka (ok. 1754-1771) pierwsza żona Szczęsnego Potockiego
Józefina Amelia Potocka (1752-1798) druga żona Szczęsnego Potockiego
Katarzyna z Branickich Potocka (1825–1907) arystokratka, działaczka społeczna
Teofila Klaudyna Potocka (1801-1836) samarytanka powstania 1830/31, emigracyjna działaczka społeczna
Zofia Potocka (ok. 1760-1822) trzecia żona Szczęsnego Potockiego
Zofia Potocka z Branickich (1790-1879) żona Artura, filantropka

Adam Potocki (1776-1838) pułkownik wojsk polskich Księstwa Warszawskiego
Adam Józef Potocki (1822-1872) właściciel dóbr i zakładów przemysłowych, polityk konserwatywny
Aleksander Potocki (1756-1812) minister policji, senator, kasztelan
Aleksander Stanisław Potocki (1776-1845) wojskowy senator-kasztelan, koniuszy dworu rosyjskiego, właściciel Wilanowa
Aleksander Potocki (1798–1868) wojskowy, powstaniec 1830, emigrant, filantrop
Alfred Antoni Potocki (1886-1958) ostatni ordynat łańcucki
Alfred Wojciech Potocki (1786–1862) pierwszy ordynat łańcucki, marszałek galicyjski

Alfred Józef Potocki (1822-1889)

Alfred Józef Potocki (1822-1889) właściciel dóbr i zakładów przemysłowych, polityk, namiestnik Galicji, drugi ordynat łańcucki
Andrzej Potocki (zm. 1575) chorąży kamieniecki, rotmistrz
Andrzej Potocki (ok. 1553-1609) kasztelan kamieniecki
Andrzej Potocki (zm. 1663) oboźny koronny, wojewoda bracławski
Andrzej Potocki (zm. 1691) poseł, wojewoda kijowski, kasztelan krakowski, hetman polny koronny
Andrzej Kazimierz Potocki (1861-1908) właściciel dóbr i zakładów przemysłowych, polityk, marszałek, namiestnik Galicji
Antoni Potocki (zm. ok. 1782) oficer, starosta błoński i lwowski, konfederat radomski
Antoni Potocki (1780-1850) generał brygady, senator, tajny radca, właściciel dóbr Monasterzyska
Antoni Michał Potocki (1702-1766) wojewoda bełski
Artur Stanisław Potocki (1787-1832) oficer, adiutant ks. Józefa Poniatowskiego, właściciel Krzeszowic
Artur Władysław Potocki (1850-1890) konserwatywny polityk galicyjski
August Potocki (1847–1905) pionier sportu wyścigowego, birbant warszawski, dziedzic Jabłonny i Zatora
August Potocki (1806–1867) wnuk Stanisława Kostki Potockiego, właściciel dóbr wilanowskich, brał udział w powstaniu listopadowym
Bolesław Potocki (1805-1896) ziemianin, fundator szkół
Dominik Potocki (zm. 1683) podskarbi nadworny koronny
Eustachy Potocki (ok. 1720-1768) cześnik koronny, generał artylerii
Feliks Potocki (1779–1811) pułkownik wojsk Księstwa Warszawskiego
Feliks Kazimierz Potocki (zm. 1702) wojewoda sieradzki, krakowski, kasztelan krakowski, hetman polny
Franciszek Stanisław Potocki (1788–1853) – oficer, prezes Komisji wojska mazowieckiego, prezes Heroldii, kolekcjoner

Franciszek Salezy Potocki

Mauzoleum Potockich w Wilanowie

Franciszek Salezy Potocki (1700–1772) – wojewoda kijowski
Franciszek Salezy Potocki (1877–1949) – właściciel dóbr, dziennikarz, polityk konserwatywny, działacz społeczny
Geoffrey Potocki de Montalk – hrabia, samozwańczy król polski Władysław V
Henryk Potocki (1868-1958) – ziemianin, polityk konserwatywny, działacz społeczny, przemysłowiec
Herman Potocki (1801-1866) – powstaniec 1830, poseł, emigrant
Ignacy Potocki (1750-1809) – współtwórca Konstytucji 3 maja
Ignacy Potocki (1738-1794?) poseł, marszałek ziem generału ruskiego konfederacji barskiej
Dominik Jakub Potocki (1608-1639) dominikanin, prowincjał, biskup nominat chełmiński
Antoni Protazy Potocki (1761-1801) bankier, przemysłowiec, wojewoda kijowski
Franciszek Piotr Potocki (1745-1829) starosta szczerzecki, poseł
Jakub Potocki (zm. 1551) rotmistrz obrony potocznej, podkomorzy halicki
Jakub Potocki (ok. 1554-1613) kasztelan kamieniecki, wojewoda bracławski
Jakub Potocki (po 1631-1671) strażnik koronny pisarz polny koronny
Jakub Ksawery Potocki (1863-1934) ziemianin, twórca fundacji do badań nad rakiem i gruźlicą
Jan Potocki (ok. 1552-1611) generał ziem podolskich, wojewoda bracławski
Jan Potocki (zm. 1675) poseł, wojewoda bracławski, pułkownik królewski
Jan Nepomucen Potocki (1761-1815) podróżnik, publicysta, działacz i pisarz polityczny, historyk, literat
Jan Nepomucen Eryk Potocki (zm. po 1815) poseł, brygadier kawalerii narodowej
Jan Nepomucen Potocki (1867–1942) właściciel Zakładu Zdrojowego w Rymanowie, poseł, działacz społeczny
Jan Teodoryk Potocki (ok. 1608-1664) podkomorzy halicki, działacz różnowierczy, tłumacz
Jerzy Potocki (1594 - 1612) zginął w bitwie pod Sasowym Rogiem)
Jerzy Potocki (ambasador) ziemianin, senator, dyplomata
Jerzy Michał Potocki (1753- ok. 1801) starosta tłumacki, poseł, minister pełnomocny w Sztokholmie
Joachim Potocki (zm. 1764) starosta lwowski, poseł, generał lejtnant wojsk koronnych
Joachim Karol Potocki (zm. 1791) starosta trembowelski, podczaszy litewski, generał-porucznik, konfederat barski
Józef Potocki (1673-1751) wojewoda kijowski, poznański, hetman wielki koronny, kasztelan
Józef Potocki (ok. 1695-1764) starosta szczerzecki i czorsztyński, kasztelan lwowski
Józef Potocki (ok. 1735–1802) poseł, starosta leżajski, krajczy koronny
Józef Alfred Potocki (1895-1968) dyplomata
Józef Felicjan Potocki (zm. 1723) rotmistrz, poseł, strażnik wielki koronny
Józef Mikołaj Potocki (1862-1922) ziemianin, polityk, podróżnik, myśliwy, kolekcjoner
Józef Stanisław Potocki (zm. 1722) rotmistrz wojsk koronnych, kasztelan kijowski
Karol Potocki(zm. 1674) – podczaszy podolski i podkomorzy bracławski.
Krzysztof Potocki (ok. 1600-1675) działacz kalwiński, poseł, podczaszy litewski
Leon Potocki (1799–1864) pamiętnikarz, powieściopisarz, powstaniec 1830
Marian Potocki (zm. po 1777) kasztelan lubaczowski, marszałek halicki konfederacji radomskiej i barskiej
Maurycy Stanisław Potocki (1894-1949) właściciel Jabłonny
Michał Potocki(zm. 1749) starosta krasnostawski, pisarz polny koronny, wojewoda wołyński
Mieczysław Potocki (1799-1878) magnat, awanturnik
Mikołaj Potocki (zm. 1572) rotmistrz, dworzanin królewski, strażnik polny koronny, starosta Chmielnicki, kamieniecki
Mikołaj Potocki (ok. 1593-1651) kasztelan krakowski, hetman wielki koronny
Mikołaj Potocki (ur. 1626) generał ziem podolskich, komendant Kamieńca
Mikołaj Bazyli Potocki (1706?-1782) starosta kaniowski

Mikołaj Bazyli Potocki

Oswald Potocki (1866-1920) działacz społeczno-narodowy, wiceprezes Towarzystwa Naukowego
Paweł Potocki (zm. 1675) dworzanin królewski, poseł, kasztelan kamieniecki, historyk
Piotr Potocki (zm. 1648) rotmistrz wojsk koronnych, starosta śniatyński
Piotr Potocki (zm. 1657) rotmistrz wojsk koronnych, starosta kamieniecki, latyczowski i czerkaski, wojewoda bracławski
Ignacy Roman Potocki (1750-1809) marszałek litewski, działacz polityczny, oświatowy i wolnomularski
Roman Potocki (1852-1915) trzeci ordynat łańcucki
Seweryn Potocki (1762-1829) poseł, rosyjski tajny radca i członek Rady Państwa
Stanisław Rewera Potocki (ok. 1589-1667) wojewoda krakowski, hetman wielki koronny
Stanisław Potocki (1607–1647) pułkownik wojsk koronnych, komisarz do spraw kozackich
Stanisław Potocki (1659–1683) starosta halicki i kołomyjski, rotmistrz i pułkownik jazdy
Stanisław Potocki (1698-1760) starosta halicki, wojewoda smoleński, kijowski, poznański, leżajski
Stanisław Potocki (1776-1830) generał piechoty, senator-wojewoda Królestwa Polskiego
Stanisław Kostka Potocki (1755-1821) polityk, pisarz, teoretyk i mecenas sztuki, działacz wolnomularski
Stanisław Szczęsny Potocki (1753-1805) marszałek konfederacji targowickiej
Stanisław Władysław Potocki (zm. 1732) strażnik wielki litewski, wojewoda bełski
Stanisław Antoni Potocki (1837-1884) działacz społeczny, współzałożyciel uzdrowiska w Rymanowie
Stefan Potocki (ok. 1568-1631) starosta feliński i kamieniecki, wojewoda bracławski
Stefan Potocki (ok. 1624-1648) starosta niżyński, dowódca wyprawy na Zaporoże
Stefan Aleksander Potocki (zm. 1726) strażnik koronny, wojewoda bełski
Stefan Potocki (zm. 1730) referendarz, marszałek nadworny koronny
Teodor Potocki (1730-1812) konfederat barski, generał major wojsk koronnych, wojewoda bełski
Teodor Andrzej Potocki (1664-1738) biskup chełmiński, warmiński, prymas Polski
Tomasz Potocki (1809-1861) ziemianin, oficer, działacz społeczny, ekonomista, publicysta
Tomasz Ludwik Potocki (1860-1912) współtwórca podstaw finansowych Teatru Polskiego w Warszawie
Walentyn Potocki (1720-1749) zmienił wyznanie z katolicyzmu na judaizm, zginął spalony żywcem na stosie (postać fikcyjna ?)
Wincenty Potocki (zm. 1825) podkomorzy koronny, generał-lejtnant wojsk koronnych, poseł, kolekcjoner
Włodzimierz Potocki (1789-1812) pułkownik artylerii konnej