Potyczka pod Ciołkowem

Potyczka pod Ciołkowem
— Powstanie styczniowe —
Czas	22 stycznia 1863
Miejsce	Ciołkowo
Terytorium	Królestwo Kongresowe
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
polscy powstańcy Rosja
Dowódcy
Aleksander Rogaliński pułkownik Kozlaninow†
Siły
około 100 powstańców półkompania około 100 żołnierzy
Straty
3 rannych w tym dowódca 43 zabitych, 17 rannych
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
52°36′33,1200″N 19°52′53,7600″E

Powstanie styczniowe

1863 r.: Ciołków (22 I) – Szydłowiec (23 I) – Lubartów (23 I) – Mokobody (3 II) – Węgrów (3 II) – Wąchock (3 II) – Rawa (4 II) – Sosnowiec (6-7 II) – Siemiatycze (6-7 II) – Słupcza (8 II) – Święty Krzyż (12 II) – Miechów (17 II) – Staszów (17 II) – Krzywosądz (19 II) – Nowa Wieś (I) (21 II) – Dobra (24 II) – Małogoszcz (I) (24 II) - Panki (26 II) – Mrzygłód (1 III) – Pieskowa Skała (4 III) – Skała (5 III) – Chroberz (17 III) – Grochowiska (18 III) – Igołomia (21 III) - Radoszewice i Kiełczygłów (27 III) – Krasnobród (24 III) – Praszka (11 IV) – Buda Zaborowska (14 IV) – Borowe Młyny (16 IV) – Ginietyny (21 IV) – Golczowice (22 IV) – Wąsosz (23 IV) – Jaworznik (24 IV) – Nowa Wieś (II) (26 IV) – Pyzdry (29 IV) – Kobylanka (1-6 V) – Pobiednik Mały (4 V) – Stok (4-5 V) – Krzykawka (5 V) – Birże (7-9 V) – Ignacewo (I) (8 V) – Huta Krzeszowska (11 V) – Horki (17-25 V) – Łososin (24 V) – Koniecpol (25 V) – Salicha (26 V) – Chruślina (I) (30 V) – Nagoszewo (2-3 VI) – Miłowidy (3 VI) – Ignacewo (II) (8 VI) – Lututów (15 VI) – Góry (18 VI) – Komorów (20 VI) – Janów (6 VII) – Świerże (9 VII) – Ossa (10 VII) – Rudniki (27 VII) – Chruślina (II) (4 VIII) – Depułtycze (5 VIII) – Żyrzyn (8 VIII) – Złoczew (20 VIII) – Fajsławice (24 VIII) – Sędziejowice (26 VIII) – Kruszyna (29 VIII) – Biłgoraj (2 IX) – Panasówka (3 IX) – Batorz (6 IX) – Małogoszcz (II) (16IX) – Czarnca (24 IX) – Mełchów (30 IX) – Wiewiec (6 X) – Rybnica (20 X) – Łążek (22 X) – Strojnów (4 XI) – Opatów (I) (25 XI) – Brody (2 XII) – Sprowa (4 XII) – Mierzwin (5 XII) – Huta Szczeceńska (9 XII) – Janik (16 XII) 1864 r.: Iłża (17 I) - Lipa (15 II) – Opatów (II) (21 II) – Wąchock (15 III)

Potyczka pod Ciołkowem została stoczona 22 stycznia 1863, pierwszego dnia powstania styczniowego, była jego pierwszym starciem. Oddział powstańców pod dowództwem Aleksandra Rogalińskiego kierujący się z Warszawy w stronę Płocka starł się pod wsią Ciołkowo (obecnie Ciółkowo) z kompanią rosyjskiego pułku muromskiego, którą dowodził płk Kozlaninow. W ataku kosynierów zginęli rosyjscy piechurzy i sam Kozlaninow.

Tło bitwy

Kompania wojsk rosyjskich, dowodzona przez pułkownika Kozlaninowa podeszła pod zagrody wiejskie we wsi Ciołkowo, w której zgromadzili się powstańcy polscy. Rosjanie mieli rozkaz w miarę możliwości schwytać powstańców żywcem i mieli nienabite karabiny. Mimo wezwań do poddania się i złożenia broni, powstańcy otworzyli ogień i przeszli do ataku na żołnierzy carskich. Pomimo fatalnego wyposażenia oddziału polskiego (Powstańcy posiadali jedynie 2 strzelby, 30 kos, a reszta kije, topory i siekiery.) doszło do krótkiej walki wręcz, w której rosyjski dowódca został zabity ciosem siekierą w głowę, a jego oddział uciekł w popłochu.

Atak z zaskoczenia na niespodziewających się tego Rosjan doprowadził do rzezi. Zginęło 43 Rosjan a 17 było rannych. Po stronie polskiej było tylko 3 rannych, w tym dowódca Aleksander Rogaliński, który stracił oko i wycofał się z walki.

W trakcie potyczki 18 Rosjan pod dowództwem Ponamarenko uciekło ku Bielskowi. Spotkali się tam z rosyjskim oddziałem kapitana Stefanowskiego, który przerażony katastrofą Ciołkowską nakazał nabić broń. W późniejszym czasie Polacy pozbawieni dowództwa zaczęli się błąkać i wpadli na rosyjską kolumnę pod dowództwem Stefanowskiego i zostali rozbici/rozproszeni.

Bibliografia

• Jarosław Szarek: Powstanie styczniowe: Zryw wolnych Polaków. Kraków: Wydawnictwo AA, 2013. ISBN 978-83-7864-464-4. s. 51.

Linki zewnętrzne

http://www.tradytor.pl/arts/82

http://mazowsze.hist.pl/39/Nasze_Korzenie/889/2012/34140/

http://mazowsze.hist.pl/17/Rocznik_Mazowiecki/1018/2013/36853/