Potyczka pod Ciołkowem

Potyczka pod Ciołkowem
— powstanie styczniowe —
Czas	22 stycznia 1863
Miejsce	Ciółkowo
Terytorium	Królestwo Kongresowe
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
powstańcy styczniowi Imperium Rosyjskie
Dowódcy
Aleksander Rogaliński płk Kozlaninow †
Siły
około 100 powstańców półkompania około 100 żołnierzy
Straty
3 rannych w tym dowódca 43 zabitych, 17 rannych
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
52°36′33,1200″N 19°52′53,7600″E

Powstanie styczniowe

1863 r.: Ciołków (22 I) – Szydłowiec (23 I) – Lubartów (23 I) – Kurów (24 I) – Michałowice (1?2 II) – Mokobody (3 II) – Wąchock (I) (3 II) – Węgrów (3 II) – Rawa (4 II) – Szyce (I) (4 II) – Maczki (5 II) – Sosnowiec (6-7 II) – Siemiatycze (6-7 II) – Słupcza (8 II) – Święty Krzyż (12 II) – Iwanowice (12−13 II) – Miechów (17 II) – Staszów (17 II) – Krzywosądz (19 II) – Żarnowiec (20 II) – Nowa Wieś (I) (21 II) – Dobra (24 II) – Małogoszcz (I) (24 II) – Panki (26 II) – Mrzygłód (1 III) – Dobrosłowo (2 III) – Mieczownica (2 III) – Pieskowa Skała (4 III) – Skała (5 III) – Szczepanowice (13 III) – Chroberz (17 III) – Grochowiska (18 III) – Potok (20 III) – Igołomia (I) (21 III) – Krasnobród (24 III) – Radoszewice i Kiełczygłów (27 III) – Białaszewo (31 III) – Praszka (11 IV) – Buda Zaborowska (14 IV) – Borowe Młyny (16 IV) – Jastrzębna (19 IV) – Ginietyny (21 IV) – Golczowice (22 IV) – Wąsosz (23 IV) – Jaworznik (24 IV) – Józefów (24 IV) – Nowa Wieś (II) (26 IV) – Brdów (29 IV) – Pyzdry (29 IV) – Kobylanka (1-6 V) – Igołomia (II) (1-6 V) – Pobiednik Mały (4 V) – Podlesie (4 V) – Stok (4-5 V) – Krzykawka (5 V) – Pińczów (5 V) – Szyce (II) (7 V) – Birże (7-9 V) – Ignacewo (I) (8 V) – Huta Krzeszowska (11 V) – Kietlanka (13 V) – Miropol (16-17 V) – Horki (17-25 V) – Kadysz (21 V) – Łososin (24 V) – Soolew (24 V) – Koniecpol (25 V) – Salicha (26 V) – Chruślina (I) (30 V) – Nagoszewo (2-3 VI) – Miłowidy (3 VI) – Ignacewo (II) (8 VI) – Lututów (15 VI) – Góry (18 VI) – Komorów (20 VI) – Gruszki (28 VI) – Słomniki (3 VII) – Piotrkowice (4 VII) – Janów (6 VII) – Złoty Potok (8?9 VII) – Świerże (9 VII) – Ossa (10 VII) – Kostangalia (15 VII) – Rudniki (27 VII) – Kozi Rynek (29 VII) – Częstoborowice (27 VII) – Chruślina (II) (4 VIII) – Depułtycze (5 VIII) – Żyrzyn (8 VIII) – Imbramowice i Glanów (15 VIII) – Złoczew (20 VIII) – Fajsławice (24 VIII) – Żelazna (25 VIII) – Sędziejowice (26 VIII) – Kruszyna (29 VIII) – Biłgoraj (2 IX) – Panasówka (3 IX) – Strzelcowizna (3 IX) – Batorz (6 IX) – Małogoszcz (II) (16IX) – Czarnca (24 IX) – Nowy Staw (25 IX) – Skieblewo (25 IX) – Mełchów (30 IX) – Wiewiec (6 X) – Stawy (9 X) – Rybnica (20 X) – Jurkowce (21 X) – Łążek (22 X) – Świdno (29 X) – Strojnów (4 XI) – Rossosz (17 XI) – Opatów (I) (25 XI) – Brody (2 XII) – Sprowa (4 XII) – Mierzwin (5 XII) – Huta Szczeceńska (9 XII) – Motkowice (12 XII) – Janik (16 XII) – Kock (25 XII) 1864 r.: Iłża (17 I) – Lipa (15 II) – Opatów (II) (21 II) – Wąchock (II) (15 III) – Belbin (28 IV) – Żeleźnica (30 IV)

Potyczka pod Ciołkowem – bitwa stoczona 22 stycznia 1863 roku, pierwszego dnia powstania styczniowego, pierwsze opisane starcie tego powstania. Oddział powstańców pod dowództwem Aleksandra Rogalińskiego kierujący się z Warszawy w stronę Płocka starł się pod wsią Ciołkowo (obecnie Ciółkowo) z kompanią rosyjskiego pułku muromskiego, którą dowodził płk Kozlaninow. W ataku kosynierów zginęli rosyjscy piechurzy i sam Kozlaninow.

Tło bitwy

Kompania wojsk rosyjskich, dowodzona przez pułkownika Kozlaninowa podeszła pod zagrody wiejskie we wsi Ciołkowo, w której zgromadzili się powstańcy polscy. Rosjanie mieli rozkaz w miarę możliwości schwytać powstańców żywcem i mieli nienabite karabiny. Mimo wezwań do poddania się i złożenia broni, powstańcy otworzyli ogień i przeszli do ataku na żołnierzy carskich. Pomimo fatalnego wyposażenia oddziału polskiego (powstańcy posiadali jedynie 2 strzelby, 30 kos, a reszta kije, topory i siekiery) doszło do krótkiej walki wręcz, w której rosyjski dowódca został zabity ciosem siekierą w głowę, a jego oddział uciekł w popłochu.

Atak z zaskoczenia na niespodziewających się tego Rosjan doprowadził do rzezi. Zginęło 43 Rosjan a 17 było rannych. Po stronie polskiej było tylko 3 rannych, w tym dowódca Aleksander Rogaliński, który stracił oko i wycofał się z walki.

W trakcie potyczki 18 Rosjan pod dowództwem Ponamarenko uciekło ku Bielskowi. Spotkali się tam z rosyjskim oddziałem kapitana Stefanowskiego, który przerażony katastrofą Ciołkowską nakazał nabić broń. W późniejszym czasie Polacy pozbawieni dowództwa zaczęli się błąkać i wpadli na rosyjską kolumnę pod dowództwem Stefanowskiego i zostali rozbici/rozproszeni.

Bibliografia

• Jarosław Szarek: Powstanie styczniowe: Zryw wolnych Polaków. Kraków: Wydawnictwo AA, 2013. ISBN 978-83-7864-464-4. s. 51.

Linki zewnętrzne

http://www.tradytor.pl/arts/82

http://mazowsze.hist.pl/39/Nasze_Korzenie/889/2012/34140/

http://mazowsze.hist.pl/17/Rocznik_Mazowiecki/1018/2013/36853/