44°35′N 33°31′E/44,583333 33,516667Sewastopol
| |||||
| |||||
| |||||
| Państwo |  Rosja/  Ukraina
| ||||
| Republika |  Republika Krymu/ Autonomiczna Republika Krymu | ||||
| Data założenia | 1783 | ||||
| Burmistrz | Wołodymyr Jacuba | ||||
| Powierzchnia | 863,6[1] km² | ||||
| Wysokość | 50 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
449 138[2] 520,08 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy | +7-3692 | ||||
| Kod pocztowy | 299000-299699 | ||||
| Tablice rejestracyjne | CH | ||||
Położenie na mapie Krymu   Sewastopol | |||||
| 44°35′N 33°31′E/44,583333 33,516667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Ukraina
| |||||
Sewastopol (ukr. i ros. Севастополь; krymskotat. Акъяр, Aqyar; gr. Σεβαστούπολη) – ukraińskie miasto w południowej części Półwyspu Krymskiego, przy Zatoce Sewastopolskiej. Według danych z 2016 roku ma 418 987 mieszkańców[3]. Od marca 2014 okupowane przez Rosję (zob. aneksja Krymu przez Rosję).
W 1954 r. Sewastopol nie przeszedł z Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w skład Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej – w przeciwieństwie do reszty Krymu pozostawał miastem o specjalnym statusie, podporządkowany rządowi i organom cywilno-wojskowym RFSRR[4]. Po przekształceniu Ukraińskiej SRR w niepodległą Ukrainę w 1991 r. znalazł się pod bezpośrednią kontrolą Kijowa, nie wchodząc w skład republiki autonomicznej. W marcu 2014 r. władze miasta zwróciły się z prośbą o przyjęcie go w skład Rosji, co zostało zaaprobowane przez władze rosyjskie, a odrzucone przez władze ukraińskie oraz społeczność międzynarodową (m.in. UE i USA).
Wielki port wojenny na Morzu Czarnym, baza rosyjskiej Floty Czarnomorskiej po rozpadzie ZSRR.
Położenie
Sewastopol znajduje się na południowo-zachodnim krańcu Półwyspu Krymskiego na cyplu zwanym Półwyspem Heraklesa na wybrzeżu Morza Czarnego. Samo miasto jest skoncentrowana głównie w zachodniej części regionu na wybrzeżu Zatoki Sewastopolskiej. We wschodniej części miasta znajduje się Bałakława, która w 1957 roku została włączona do Sewastopola.
Historia
W VI wieku p.n.e. na terenie Sewastopola znajdowała się grecka kolonia. Chersonez Taurydzki istniał przez prawie dwa tysiące lat, najpierw jako niezależna demokracja, a później jako część Królestwa Bosporańskiego. W XIII i XIV wieku miasto zostało kilkakrotnie najechane przez Imperium mongolskie i ostatecznie zostało całkowicie opuszczone. Ruiny greckiej koloni są dziś atrakcją turystyczną miasta.
Miasto zostało założone przez rosyjskiego kontradmirała Thomasa Mackenzie 3 (14) czerwca 1783 jako baza marynarki wojennej i ważny port handlowy. Pierwotna, tatarska nazwa miasta Achtiar została zmieniona na Sewastopol (gr. Σεβαστός, sewastos – «szacowny, czczony», πόλη, polis – «miasto») dekretem carycy Katarzyny II z 10 (23) lutego 1784 roku. W dekrecie tym caryca nakazała księciu taurydzkiemu Grigorijowi Potiomkinowi budowę w tym miejscu wielkiej twierdzy[5].
Podczas wojny krymskiej w latach 1853–1856 było przez 11 miesięcy oblegane, a następnie zajęte przez siły koalicji brytyjsko- francusko- włosko- tureckiej. Rosjanie ewakuując się przez most pontonowy w północnym wlocie portu zatopili swoje okręty, by zapobiec dostaniu się ich w ręce wroga i zablokować wpłynięcie zachodnich statków. Oblężenie koncentrowało się głównie wokół południowej dzielnicy miasta, a ostateczne bombardowanie z użyciem 775 dział trwało 3 dni. Po wejściu wojsk zachodnich miasto było zupełnie zniszczone. Na Cmentarzu Braterstwa powstałym w 1853 r. spoczywa ponad 100 tys. rosyjskich żołnierzy. W soborze św. Włodzimierza w Krypcie Grobowej Admirałów spoczywają 3 bohaterowie bitwy o Sewastopol, admirałowie marynarki Nachimow, Korniłow oraz Władimir Istomin.
W okresie bezpośrednio po I wojnie światowej w Sewastopolu funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.
W czasie II wojny światowej port został zdobyty przez wojska niemieckie i rumuńskie w lipcu 1942, tym razem po 8-miesięcznym oblężeniu. Sewastopol został wyzwolony przez Armię Czerwoną w maju 1944. W 1945 otrzymał tytuł „miasta-bohatera” ZSRR.
W czasach Związku Radzieckiego Sewastopol był miastem zamkniętym. Oznaczało to, że wszyscy nierezydenci musieli zwrócić się do władz z wnioskiem o tymczasowe zezwolenie na zwiedzanie miasta.
W 1957 roku do Sewastopola włączono Bałakławę.
Po rozpadzie ZSRR zgodnie z art. 133 Konstytucji Ukrainy Sewastopol, wraz z Kijowem, otrzymał specjalny status, jako jednostka administracyjna pierwszego poziomu[6]. Nie został włączony do Autonomicznej Republiki Krymu.
6 marca 2014 roku rada miasta jednostronnie ogłosiła, że „miasto Sewastopol będzie częścią Federacji Rosyjskiej jako podmiotu Federacji Rosyjskiej”[7].
16 marca podczas referendum według oficjalnych danych 95,6% głosujących opowiedziało się za przyłączeniem do Rosji. 2 dni później podpisano traktat w sprawie przyjęcia Republiki Krymu i Sewastopola do Rosji pomiędzy Rosją i Republiki Krymu, o następującej treści[8]:
- terytorium byłej Republiki Autonomicznej Krymu zostaje włączone do Rosji jako Republika Krymu
- Sewastopol zostaje miastem wydzielonym
- obie jednostki wchodzą w skład Krymskiego Okręgu Federalnego
Nowy status nie jest uznawany na arenie międzynarodowej. Przez ONZ i większość państw świata Krym i Sewastopol są uważane za część Ukrainy.
Demografia
Według danych z 2016 roku Sewastopol zamieszkuje 418 987 osób[3], co czyni go największym miastem na Krymie. Według ukraińskiego spisu powszechnego z 2001 roku największa grupa etniczna miasta to Rosjanie (71,6%), później kolejno Ukraińcy (22,4%), Białorusini (1,6%), Tatarzy (0,7%), Tatarzy krymscy (0,5%), Ormianie (0,3% ) Żydzi (0,3%), Mołdawianie (0,2%) i Azerowie (0,2%)[9].
Zabytki
- Park historyczny Chersonez Taurydzki. Na jego obszarze zrekonstruowano częściowo budowle z czasów osadnictwa greckiego na tym terenie.
- Sobór Świętego Włodzimierza. Odbudowany po zniszczeniach wojennych sobór znajduje się na terenie Chersonezu Taurydzkiego.
Status i podział administracyjny
Sewastopol jest miastem wydzielonym, na prawach obwodu. Sewastopolska rada miejska na północy i wschodzie graniczy z Republiką Autonomiczną Krymu, na południu i zachodzie granicą jest wybrzeże Morza Czarnego. Granica lądowa liczy 106 km, a morska – 143 km. Władze samorządowe reprezentuje Rada Miejska Sewastopola, a władze państwowe – Sewastopolska Miejska Administracja Państwowa.
Administracyjnie Sewastopol znalazł się w składzie, utworzonej w 1921 roku, Krymskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, będącej częścią Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po likwidacji tejże w 1946 roku, wszedł w skład obwodu krymskiego na prawach miasta wydzielonego (miasto o statusie rejonu). 29 października 1948 roku wydzielono Sewastopol z obwodu jako osobną jednostkę administracyjną („miasto republikańskiego podporządkowania”)[10]. W 1954 roku obwód krymski został przekazany Ukraińskiej SRR, de facto przekazano także Sewastopol, choć de iure nie uwzględniono tego faktu w odpowiednich aktach prawnych[11] – jednak w Konstytucji Ukraińskiej SRR z 1978 r. (art. 77) stwierdzono, że Sewastopol jest jednym z dwóch (obok Kijowa) miast republikańskiego podporządkowania[12]. Po rozpadzie Związku Radzieckiego Sewastopol pozostał, jako osobna jednostka, w granicach niepodległej Ukrainy, pomimo decyzji Rady Najwyższej Federacji Rosyjskiej o rozpoczęciu prac nad zmianą konstytucji, tak by wymieniała miasto wśród jednostek administracyjnych Rosji[13].
2 marca 2014 roku władze Sewastopola wystąpiły do władz krymskich o włączenie miasta w skład Republiki Autonomicznej Krymu[14]. 11 marca 2014 połączone zgromadzenie radnych Rady Najwyższej Republiki Autonomicznej Krymu i Rady Miejskiej Sewastopola przyjęło deklarację niepodległości Republiki Krymu[15][16].
Sewastopol dzieli się na 4 rejony:
W ich skład wchodzi dodatkowo 1 miasto (Inkerman), 1 osiedle typu miejskiego (Kacza), 28 wsi i 1 osiedle.
Miasta partnerskie
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Modern Sevastopol city [dostęp 2020-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-11].
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год [dostęp 2020-11-07].
- ↑ a b ludność 01.01.2016 (ros.). sevastopol.gks.ru. [dostęp 2016-11-15].
- ↑ Tomasz Bohun. Chruszczow i Krym. „Mówią Wieki”. Nr 4 (651), s. 88–91, kwiecień 2014.
- ↑ История основания крепости Севастополь. Справка, „РИА Новости”, 2009 [dostęp 2017-10-30] (ros.).
- ↑ Конституція України | від 28.06.1996 № 254к/96-ВР (Сторінка 3 з 4), zakon3.rada.gov.ua [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Севастополь принял решение о вхождении в состав РФ [dostęp 2017-10-30] (ros.).
- ↑ Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов, „Президент России” [dostęp 2017-10-30] (ros.).
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2001 | English version | Results | General results of the census | National composition of population | Sevastopol' (city council):, 2001.ukrcensus.gov.ua [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Указ президиума вс РСФСР от 29.10.1948 N 761/2 о выделении города, pravo.levonevsky.org [dostęp 2017-10-30] (ros.).
- ↑ Комсомольская правда | Сайт «Комсомольской правды», 50 лет назад Хрущев подарил Крым Украине, „KP.RU - сайт «Комсомольской правды»”, 18 lutego 2004 [dostęp 2017-10-30] (ros.).
- ↑ КОНСТИТУЦІЯ УКРАЇНСЬКОЇ РСР 1978р., static.rada.gov.ua [dostęp 2017-10-30].
- ↑ 29 октября – 65 лет наделения Севастополя особым статусом. Часть III :: Флот - 21 век, blackseafleet-21.com [dostęp 2017-10-30] (ang.).
- ↑ Севастополь просит включить его в состав Крыма как город с особым статусом. [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Рада Криму прийняла "декларацію про незалежність" [dostęp 2017-10-30] (ukr.).
- ↑ Były gubernator i sojusznik Janukowycza w areszcie domowym, „TVN24.pl” [dostęp 2017-10-30].
Linki zewnętrzne
- Sewastopol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 460.
| |||||||||||||
| ||||||
