Stanisław Rola-Arciszewski

Stanisław Teofil Rola-Arciszewski
pułkownik dyplomowany artylerii
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1888 Kołomyja
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1953 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1914-1953
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	13 Dywizja Piechoty 3 Grupa Pancerna Armia „Łódź”
Stanowiska	szef sztabu dywizji dowódca grupy pancernej dowódca broni pancernych armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, II wojna światowa, kampania wrześniowa
Odznaczenia

Stanisław Teofil Rola-Arciszewski herbu Rola (ur. 9 listopada 1888 w Kołomyi, zm. 5 listopada 1953 w Londynie) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, publicysta wojskowy.

Życiorys

Był synem Adama, sędziego, i Julii z domu Bogdany oraz bratem Franciszka Arciszewskiego, generała brygady WP, i Jadwigi, po mężu Stadmüller (1894–1983), profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W lutym 1919 zawarł związek małżeński z Małgorzatą Marią z Schillów, z którą miał córkę Marię Julię (ur. 1925, po mężu Gorzkowską) i syna Stanisława Antoniego (ur. 1932).

Uczęszczał do II Gimnazjum Klasycznego we Lwowie. W 1908 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, w 1910 przeniósł się na Politechnikę Wiedeńską. Po ukończeniu tej uczelni odbył praktykę w fabryce i stoczni w Trieście oraz w Berlinie i Dortmundzie. W sierpniu 1914 został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii. Brał udział w walkach na froncie rosyjskim i włoskim. W listopadzie 1918 zgłosił się do polskiej stacji zbornej oficerów w Wiedniu i został przydzielony do Wojskowej Komisji Likwidacyjnej. W kolejnych latach zajmował się problematyką transportu wojskowego i w czasie wojny z Rosją znajdował się poza frontem.

W październiku 1921 powrócił do kraju i skierowany został do garnizonu Lwów, w którym objął dowództwo 3 baterii 5 pułku artylerii polowej. W styczniu następnego roku przydzielony został do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie na stanowisko referenta. W latach 1922–1924 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1924, po ukończeniu studiów i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko asystenta, a później wykładowcy taktyki ogólnej.

W listopadzie 1928 został przeniesiony do garnizonu Równe na stanowisko szefa sztabu 13 Dywizji Piechoty. W październiku 1930 objął dowództwo I dywizjonu 3 pułku artylerii lekkiej Legionów. W październiku 1931 wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 1 pułku artylerii ciężkiej w Modlinie. W listopadzie 1935 mianowany został dowódcą 1 pułku artylerii motorowej w Stryju. 31 maja 1937 objął dowództwo 7 pułku artylerii lekkiej w Częstochowie i sprawował je do 25 lipca 1938. W 1937 odbył praktykę na stanowisku zastępcy dowódcy 10 Brygady Kawalerii. W następnym roku powołany został na stanowisko dowódcy 3 Grupy Pancernej w Warszawie. Ogłaszał publikacje poświęcone tematyce wojskowej (głównie taktyce i sztuce operacyjnej) na łamach „Bellony”, w 1934 wydał także książkę „Sztuka dowodzenia na Zachodzie Europy”.

W kampanii wrześniowej 1939 dowodził broniami pancernymi Armii „Łódź”, a później sprawował funkcję zastępcy szefa sztabu Armii „Warszawa”. Resztę wojny spędził w niewoli niemieckiej w Oflagu II C Woldenberg. W 1945 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1947 mieszkał w Londynie u brata Franciszka i pracował w Komisji Historycznej Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ogłosił kilka prac wspomnieniowych dotyczących okresu wojennego. Zmarł w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu Brompton w Londynie. Jego grób symboliczny znajduje na Cmentarzu Bródnowskim (kw. 112H-I-2).

grób symboliczny płka Stanisława Roli-Arciszewskiego na Cmentarzu Bródnowskim

Awanse

• chorąży – 1915
• podporucznik – 1916
• porucznik – 1918
• kapitan – IX 1920
• major – 1 grudnia 1924 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 39. lokatą w korpusie oficerów artylerii
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów artylerii
• pułkownik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 roku i 12. lokatą w korpusie oficerów artylerii

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Komandor z Gwiazdą Orderu Zasługi (Węgry)

Bibliografia

• Piotr Stawecki, Stanisław Rola-Arciszewski, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XXXI, 1989
• FranciszekF. Skibiński FranciszekF., Ułańska młodość 1917-1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, s. 271-272, ISBN 83-11-07705-3, OCLC 834091250 .
• Obrona Warszawy 1939 we wspomnieniach, wybór i oprac. Mieczysław Cieplewicz, Eugeniusz Kozłowski; [aut.] Stanisław Rola-Arciszewski [et al.]. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, wyd. I, ​ISBN 83-11-07128-4​, s. 299-338
• Jan Olesik: Oflag II C Woldenberg. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07518-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.