Stanisław Rola-Arciszewski
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 9 listopada 1888 Kołomyja | |
Data i miejsce śmierci | 5 listopada 1953 Londyn | |
Przebieg służby | ||
Lata służby | 1914-1953 | |
Siły zbrojne | ![]() ![]() | |
Jednostki | 13 Dywizja Piechoty 3 Grupa Pancerna Armia „Łódź” | |
Stanowiska | szef sztabu dywizji dowódca grupy pancernej dowódca broni pancernych armii | |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, II wojna światowa, kampania wrześniowa | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Stanisław Teofil Rola-Arciszewski herbu Rola (ur. 9 listopada 1888 w Kołomyi, zm. 5 listopada 1953 w Londynie) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, publicysta wojskowy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Adama, sędziego, i Julii z domu Bogdany oraz bratem Franciszka Arciszewskiego, generała brygady WP, i Jadwigi, po mężu Stadmüller (1894–1983), profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W lutym 1919 zawarł związek małżeński z Małgorzatą Marią z Schillów, z którą miał córkę Marię Julię (ur. 1925, po mężu Gorzkowską) i syna Stanisława Antoniego (ur. 1932).
Uczęszczał do II Gimnazjum Klasycznego we Lwowie. W 1908 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, w 1910 przeniósł się na Politechnikę Wiedeńską. Po ukończeniu tej uczelni odbył praktykę w fabryce i stoczni w Trieście oraz w Berlinie i Dortmundzie. W sierpniu 1914 został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii. Brał udział w walkach na froncie rosyjskim i włoskim. W listopadzie 1918 zgłosił się do polskiej stacji zbornej oficerów w Wiedniu i został przydzielony do Wojskowej Komisji Likwidacyjnej. W kolejnych latach zajmował się problematyką transportu wojskowego i w czasie wojny z Rosją znajdował się poza frontem.
W październiku 1921 powrócił do kraju i skierowany został do garnizonu Lwów, w którym objął dowództwo 3 baterii 5 pułku artylerii polowej. W styczniu następnego roku przydzielony został do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie na stanowisko referenta. W latach 1922–1924 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1924, po ukończeniu studiów i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko asystenta, a później wykładowcy taktyki ogólnej.
W listopadzie 1928 został przeniesiony do garnizonu Równe na stanowisko szefa sztabu 13 Dywizji Piechoty[1]. W październiku 1930 objął dowództwo I dywizjonu 3 pułku artylerii lekkiej Legionów[2]. W październiku 1931 wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 1 pułku artylerii ciężkiej w Modlinie[3]. W listopadzie 1935 mianowany został dowódcą 1 pułku artylerii motorowej w Stryju. 31 maja 1937 objął dowództwo 7 pułku artylerii lekkiej w Częstochowie i sprawował je do 25 lipca 1938. W 1937 odbył praktykę na stanowisku zastępcy dowódcy 10 Brygady Kawalerii. W następnym roku powołany został na stanowisko dowódcy 3 Grupy Pancernej w Warszawie[4]. Ogłaszał publikacje poświęcone tematyce wojskowej (głównie taktyce i sztuce operacyjnej) na łamach „Bellony”, w 1934 wydał także książkę „Sztuka dowodzenia na Zachodzie Europy”.
W kampanii wrześniowej 1939 dowodził broniami pancernymi Armii „Łódź”, a później sprawował funkcję zastępcy szefa sztabu Armii „Warszawa”. Resztę wojny spędził w niewoli niemieckiej w Oflagu II C Woldenberg[5]. W 1945 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1947 mieszkał w Londynie u brata Franciszka i pracował w Komisji Historycznej Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ogłosił kilka prac wspomnieniowych dotyczących okresu wojennego. Zmarł w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu Brompton w Londynie. Jego grób symboliczny znajduje na Cmentarzu Bródnowskim (kw. 112H-I-2).
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- chorąży – 1915
- podporucznik – 1916
- porucznik – 1918
- kapitan – IX 1920
- major – 1 grudnia 1924 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 39. lokatą w korpusie oficerów artylerii
- podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów artylerii
- pułkownik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 roku i 12. lokatą w korpusie oficerów artylerii[6]
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[7]
- Złoty Krzyż Zasługi[7]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[7]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[7]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)[7]
- Komandor z Gwiazdą Orderu Zasługi (Węgry)[7]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 05.11.1928.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 20.09.1930.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 7 z 23.10.1931.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 547.
- ↑ Olesik 1988 ↓, s. 162.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 157.
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 11.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Stawecki, Stanisław Rola-Arciszewski, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XXXI, 1989
- Franciszek Skibiński, Ułańska młodość 1917-1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, s. 271-272, ISBN 83-11-07705-3, OCLC 834091250 .
- Obrona Warszawy 1939 we wspomnieniach, wybór i oprac. Mieczysław Cieplewicz, Eugeniusz Kozłowski; [aut.] Stanisław Rola-Arciszewski [et al.]. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, wyd. I, ISBN 83-11-07128-4, s. 299-338
- Jan Olesik: Oflag II C Woldenberg. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07518-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ludzie urodzeni w Kołomyi
- Jeńcy Oflagu II C Woldenberg
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej
- Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy – żołnierze Cesarskiej i Królewskiej Armii w I wojnie światowej
- Pułkownicy artylerii II Rzeczypospolitej
- Pułkownicy artylerii Polskich Sił Zbrojnych
- Uczestnicy kampanii wrześniowej
- Wykładowcy Wyższej Szkoły Wojennej
- Urodzeni w 1888
- Zmarli w 1953
- Londyńska Polonia
- Pochowani na cmentarzu Brompton w Londynie
- Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Oficerowie 1 Pułku Artylerii Ciężkiej (II RP)
- Oficerowie 1 Pułku Artylerii Motorowej (II RP)
- Oficerowie 3 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów
- Oficerowie 5 Lwowskiego Pułku Artylerii Lekkiej
- Oficerowie 7 Pułku Artylerii Lekkiej (II RP)
- Szefowie sztabu 13 Kresowej Dywizji Piechoty
- Oficerowie dowództwa Armii „Łódź”
- Oficerowie dowództwa Armii „Warszawa”
- Pochowani na Cmentarzu Bródnowskim - grób symboliczny