Tawaret

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tawaret
— opiekunka matek i położnic, niemowląt i dzieci, strażniczka domu i snu —
Ilustracja
Statuetka Tawaret (Muzeum Egipskie w Kairze)
Inne imiona Toeris, Tauret
Występowanie mitologia egipska
Przydomek Pani Horyzontu
Teren kultu starożytny Egipt
Rodzina
Ojciec Re
Multimedia w Wikimedia Commons

Tawaret (również Tauret, (stgr.) Thoueris, Thoeris lub Toeris) – starożytne egipskie bóstwo opiekuńcze chroniące kobiety podczas ciąży, porodu i połogu[1], uważane za opiekunkę niemowląt i małych dzieci[2], strażniczkę domu i snu, wszechmocną obrończynię przed złymi duchami[3].

Przedstawiano ją w postaci ciężarnej hipopotamicy o obwisłych piersiach, z paszczą, ogonem, grzbietem krokodyla i łapami lwa[2][1], wspartą na amulecie sa – magicznym symbolu ochrony; niekiedy dzierżyła węzeł anch lub pochodnię, której płomień miał odpędzać złe siły[4].

Jej hieroglif ta-uret (tʒ.wrt) oznaczał „wielka”[4][2]. Była córką boga Re, czasem uważano ją za matkę Izydy i Ozyrysa. Według Plutarcha była konkubiną Seta pod postacią samicy hipopotama[5], jednak opuściła go, by stanąć u boku Horusa podczas walki o tron Egiptu.

Kult jej sięga okresu predynastycznego, kiedy była znaczącą boginią, później jednak utracił swą siłę, gdy Tawaret zdegradowano do roli demona opiekuńczego[2]. Choć nigdy nie włączono do oficjalnego panteonu egipskiego, oddawano jej cześć nie tylko w Tebach, ale i w innych rejonach[4]. W Epoce Późnej stanowiła wraz z Besem popularną parę bóstw domowych[1].

Nie poświęcano jej świątyń, lecz w domostwach stawiano kapliczki w formie naosu jako opiekunce ogniska domowego[a], polecając jej pieczy każdego nowonarodzonego. Wizerunkami Toeris zdobiono nogi, wezgłowia i oparcia łóżek (zwłaszcza kobiet rodzących) oraz siedzenia (szczególnie przeznaczone dla kobiet)[6][7]. Cenione funkcje opiekuńcze sprawiały, że powszechnie noszono jej amulety[b] dla ochrony przed złymi urokami[5], w szczególności skuteczne dla kobiet rodzących[8].

W egipskiej astronomii Tawaret kojarzono z nieboskłonem północnym i powszechnie określano jako Panią Horyzontu[potrzebny przypis]. Pod jej postacią przedstawiano konstelację Wielkiej Niedźwiedzicy, np. w znanym wyobrażeniu zodiaku zachowanym w Denderze[9].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wykonana z piaskowca, niewielka statua (wys. 67 cm) bogini pochodząca z Edfu z okresu ptolemejskiego znajduje się w zbiorach warszawskiego Muzeum Narodowego (nr inw. 141269MNW) (Kazimierz Michałowski: Sztuka starożytna. Warszawa: Wydawnictwo „Sztuka”, 1955, s. 169).
  2. ↑ Figurki te nosiły bowiem kobiety i dzieci z wszystkich klas społecznych (Hilary Wilson: Lud faraonów. Od wieśniaka do dworzanina. Warszawa: PIW, 1999, s. 59).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Daumas 1973 ↓, s. 471.
  2. ↑ a b c d Lipińska, Marciniak 1986 ↓, s. 209.
  3. ↑ Drioton 1970 ↓, s. 40.
  4. ↑ a b c Russo Pavan 2002 ↓, s. 70.
  5. ↑ a b Rachet 2001 ↓, s. 349.
  6. ↑ Daumas 1973 ↓, s. 240, 360.
  7. ↑ Černý 1974 ↓, s. 63.
  8. ↑ Daumas 1973 ↓, s. 308.
  9. ↑ Kazimierz Michałowski: Nie tylko piramidy… Sztuka dawnego Egiptu. Warszawa: WP, 1966, s. 92.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Guy Rachet: Słownik cywilizacji egipskiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2001. ISBN 83-7132-592-4.
  • Jadwiga Lipińska, Marek Marciniak: Mitologia starożytnego Egiptu. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1986.
  • Jaroslav Černý: Religia starożytnych Egipcjan. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.
  • Ada Russo Pavan: Tajemna wiedza Egiptu. Łódź: Wydawnictwo „Ravi”, 2002. ISBN 83-7229-038-5.
  • François Daumas: Od Narmera do Kleopatry. Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
  • Étienne Drioton: Egipt faraonów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tawaret&oldid=62770724”