Ubiorek
| ||
 Ubiorek wiecznie zielony | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | różopodobne | |
| Rząd | kapustowce | |
| Rodzina | kapustowate | |
| Rodzaj | ubiorek | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Iberis L. Sp. Pl. 648. 1753 | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
Ubiorek (Iberis L.) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych. Należy do niego ok. 27[4]–29[5] gatunków roślin zielnych i krzewinek występujących głównie w południowej Europie, południowo-zachodniej Azji i Afryce Północnej[6]. Największe zróżnicowanie gatunków występuje na Półwyspie Iberyjskim i w północnej Afryce[7]. W Polsce spotykane są tylko w uprawie[6]. Charakterystyczną cechą tych roślin są spłaszczone na podobieństwo koszyczka kwiatostany, wydłużające się w czasie owocowania[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne lub byliny osiągające do 0,8 m wysokości, czasem u nasady drewniejące[7].
- Liście
- Pojedyncze, okrągłe lub wąskie, zwykle ząbkowane[7].
- Kwiaty
- Promieniste, 4-krotne, zebrane w spłaszczone od góry grona, z wyciągniętymi płatkami kwiatów na skraju grona. Działki bez woreczkowatych rozdęć. Płatki białe lub kremowe, zwężające się ku nasadzie. Pręcików 6, czterosilnych; 4 wewnętrzne dłuższe od 2 zewnętrznych. Zalążnia górna z długą szyjką słupka zwieńczoną główkowatym znamieniem[7].
- Owoce
- Spłaszczona i oskrzydlona, okrągła łuszczynka z dwoma nasionami[7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Arabis Adans., Biauricula Bubani
Iberis J. Hill
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta)[2][8].
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), plemię Iberideae Webb & Berthel., podplemię Iberidinae Meisn., rodzaj ubiorek (Iberis L.)[9].
- Iberis amara L. – ubiorek gorzki
- Iberis atlantica (Litard. & Maire) Greuter & Burdet
- Iberis aurosica Chaix1
- Iberis balansae Jord.
- Iberis bernardiana Gren. & Godr.
- Iberis carica Bornm.
- Iberis carnosa Willd. – ubiorek sycylijski
- Iberis ciliata All.
- Iberis corifolia (Sims) R. Sweet
- Iberis fontqueri Pau
- Iberis gibraltarica L. – ubiorek gibraltarski
- Iberis grosii Pau
- Iberis linifolia L.
- Iberis nazarita Moreno
- Iberis obovata L.
- Iberis odorata L.
- Iberis oschtenica Kharkev. – ubiorek osetyński
- Iberis pectinata Boiss. & Reut.
- Iberis peyerimhoffii Maire
- Iberis pinnata L.
- Iberis procumbens Lange
- Iberis runemarkii Greuter & Burdet
- Iberis saxatilis L. – ubiorek skalny
- Iberis semperflorens L.
- Iberis sempervirens L. – ubiorek wiecznie zielony
- Iberis simplex DC.
- Iberis spathulata Bergeret ex DC.
- Iberis symplex DC.
- Iberis tenorei C.Presl
- Iberis umbellata L. – ubiorek baldaszkowy, u. okółkowy
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ Ihsan A. Al-Shehbaz: Iberis Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-03-21].
- ↑ a b Iberis. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-03-21].
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 170. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ List of Genera in BRASSICACEAE (not fully reorganized), [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-11-20] (ang.).
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Iberis (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 12-01-2009].
- ↑ Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.