Wrotycz
| ||
 Morfologia (Tanacetum coccineum) | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | astropodobne | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | astrowate | |
| Podrodzina | Asteroideae | |
| Rodzaj | wrotycz | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Tanacetum L. Sp. Pl. 843. 1753 | ||
Wrotycz (Tanacetum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Należy do niego około 70 spokrewnionych z chryzantemami gatunków występujących głównie na północnej półkuli, na obszarach o umiarkowanym klimacie[3]. Gatunkiem typowym jest Tanacetum vulgare L.[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Balsamita Mill., Gymnocline Cass., Pyrethrum Medik., Pyrethrum Zinn, Spathipappus Tzvelev
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[6], z późniejszymi uzupełnieniami[7]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Tanacetum należy do plemienia Anthemideae Cass., podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[2].
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), plemię Tanaceteae Rchb.f. in Rchb., podplemię Tanacetinae Schultz-Bip. ex Willk. in Willk. & Lange., rodzaj wrotycz (Tanacetum L.)[8].
- Gatunki flory Polski[9]
- wrotycz alpejski, złocień alpejski (Tanacetum alpinum (L.) Sch. Bip., syn. Chrysanthemum alpinum L.)
- wrotycz baldachogroniasty, złocień baldachogroniasty (Tanacetum corymbosum (L.) Sch. Bip.)
- wrotycz maruna, złocień maruna (Tanacetum parthenium (L.) Sch. Bip., syn. Chrysanthemum parthenium (L.) Bernh. – antropofit zadomowiony
- wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.)
- wrotycz wielkolistny (Tanacetum macrophyllum (Waldst. & Kit.) Sch. Bip.) – gatunek uprawiany
- Tanacetum balsamita L. – gatunek uprawiany
- Tanacetum parthenifolium (Willd.) Sch. Bip. – efemerofit
Galerie[edytuj | edytuj kod]
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Niektóre gatunki (np. wrotycz pospolity) mają własności lecznicze[3]. Niektóre gatunki ze względu na swoje ładne koszyczki kwiatostanowe i dość ozdobne liście są uprawiane jako ogrodowe rośliny ozdobne. W zależności od gatunku są w Polsce całkowicie, lub częściowo odporne na mróz. Najlepiej rosną w pełnym słońcu, na przepuszczalnych glebach[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-22].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
- ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
- ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Tanacetum (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-22].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.