Zakłady Mechaniczne „Tarnów”
| ||
| Państwo |  Polska
| |
| Siedziba | Tarnów | |
| Adres | Ul. Kochanowskiego 30 33-100 Tarnów | |
| Data założenia | 1917 | |
| Forma prawna | Spółka akcyjna – członek Grupy Kapitałowej „BUMAR” | |
| Prezes | Henryk Łabędź | |
| Nr KRS | 0000036320 | |
| Zatrudnienie | 900 (2016) | |
| Dane finansowe | ||
| Kapitał zakładowy | 31 153 610,00 zł | |
Położenie na mapie Tarnowa   ZM "Tarnów" S.A. | ||
Położenie na mapie Polski  ZM "Tarnów" S.A. | ||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  ZM "Tarnów" S.A. | ||
 50°00′27,9″N 20°57′26,5″E/50,007750 20,957361
| ||
| Strona internetowa | ||
.jpg)
Zakłady Mechaniczne „Tarnów” S.A. – założone w 1917 przedsiębiorstwo produkcyjno-usługowe z Tarnowa, specjalizujące się obecnie w produkcji karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm i 12,7 mm, karabinów wyborowych, zestawów przeciwlotniczych i granatników 40 mm.
Od 2002 roku przedsiębiorstwo wchodzi w skład grupy Bumar PCO[1]. W 2012 roku z Zakładami Mechanicznymi „Tarnów” S.A. połączono Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego.
Spis treści
Wybrane produkty[edytuj | edytuj kod]
- Karabin maszynowy UKM-2000
- Zdalnie sterowany moduł uzbrojenia ZSMU-70
- Karabin Bor, także wersja Alex.338
- Karabin Tor
- ZSU-23-4MP Biała
- Armata przeciwlotnicza ZU-23-2
- WKM-B
- Utios
- Granatnik RGP-40
- Lekki obserwacyjno-obronny kontener LOOK
Produkty rozwijane[edytuj | edytuj kod]
- Granatnik GA-40
- Napędowy karabin maszynowy WLKM-12,7 Szafir
- Zdalnie sterowany system przeciwlotniczy ZSSP-35
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki zakładów sięgają 1914, kiedy to zaczęto organizować w Tarnowie warsztaty naprawcze taboru kolejowego, uruchomione w 1917.
Pierwsze połączenie kolejowe (linia łącząca Tarnów z Krakowem i Dębicą) miasto uzyskało w 1856. Na początku XX wieku Tarnów był już ważnym węzłem kolejowym Galicji. Wzrost znaczenia transportu kolejowego oraz fakt, że po wybuchu I wojny światowej Tarnów stał się miastem przyfrontowym, przez który przechodziły kolejowe transporty wojskowe, zrodził potrzebę zorganizowania w mieście warsztatów kolejowych.
W 1917 uruchomiono warsztaty naprawcze taboru kolejowego, początkowo zajmujące się naprawą wagonów towarowych, a następnie osobowych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości warsztaty zostały rozbudowane, wchodziły w skład Polskich Kolei Państwowych, zostały największym zakładem miasta. W latach 30. XX w. były drugim (po Państwowej Fabryce Związków Azotowych) co do liczby zatrudnionych osób pracodawcą w powiecie. Podczas okupacji niemieckiej warsztaty dalej prowadziły swoją działalność, zwiększając zatrudnienie do 4500 osób. W 1944 Niemcy wywieźli wyposażenie, a to, czego nie udało się wywieźć, zostało zniszczone.
Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie zakład został odbudowany. Pod koniec lat 40. XX wieku Zakłady Naprawcze Parowozów i Wagonów Nr 4 zatrudniały 2500 osób. W 1951 na mocy porozumienia między Ministerstwem Kolei a Ministerstwem Przemysłu Ciężkiego zakłady naprawcze zostały przeniesione do resortu przemysłu ciężkiego i przemianowane na Zakłady Mechaniczne Tarnów. W 1952 rozpoczęto tworzenie zaplecza technicznego i wdrożono nowe technologie mające służyć produkcji uzbrojenia i sprzętu wojskowego.
Pierwszym licencyjnym sprzętem wojskowym, którego produkcję uruchomiono w Tarnowie, była 37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K) z celownikiem AZP-37-1. Kolejnym produktem zakładów były 37 mm działka lotnicze N-37D, montowane w samolotach produkowanych na licencji w PZL-WSK Mielec, MiG-15 (Lim-1), MiG-15bis (Lim-2) i MiG-17F (oraz ich odmianach). W drugiej połowie lat 50. XX w. nastąpił spadek produkcji na rzecz wojska, zakłady zaczęły szukać innych możliwości produkcji. Uruchomiono wówczas produkcję tokarek, narzędzi do obróbki skrawaniem i obrabiarek, które znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle cywilnym – ten profil produkcji utrzymuje się do dzisiaj.
Pod koniec lat 50. XX w. i na początku 60. XX wieku nastąpił ponowny wzrost produkcji wojskowej. W Tarnowie produkowana były 57 mm armata przeciwlotnicza S-60, podwozia dla moździerzy i urządzeń radiolokacyjnych, karabin maszynowy KPW dla transporterów opancerzonych SKOT. W połowie lat 60. XX w. produkcja wojskowa ponownie spadła, a zakład skupił się na obrabiarkach i urządzeniach chłodniczych. Kontrolę nad zakładem przejęło Zjednoczenie Przemysłu Obrabiarek i Narzędzi Ponar; oficjalna nazwa brzmiała wówczas Zakłady Mechaniczne Ponar – Tarnów. W 1970 powrócono w Tarnowie do produkcji na rzecz wojska. W 1971 z zakładów wydzielono Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego, którego zadaniem miało być prowadzenie prac nad modernizacją i rozwojem uzbrojenia przeciwlotniczego. W 1972 uruchomiono produkcję armaty przeciwlotniczej ZU-23-2 i karabinu maszynowego DSzK. Produkowano również wyroby własnej myśli technicznej – opracowaną w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia 23 mm lufę wkładkową wz. 67 i jej ulepszoną wersję wz. 73 do 100 mm armat czołgowych T-55, a w 1979 armatę ZU-23-2M Wróbel. Pod koniec lat 70. XX w. uruchomiono produkcję karabinu maszynowego NSW oraz jego podstawy czołgowej. Ostatnimi licencyjnymi produktami produkowanymi w Tarnowie były lufy do armat morskich 2M-3, 2M-3M i AK-230M, części mechaniczne do celownika peryskopowego samobieżnej haubicy 2S1 Goździk.
Od lat 80. ubiegłego wieku zakłady produkują sprzęt krajowy lub modernizują wyroby licencyjne. W 1982 rozpoczęto produkcję automatycznej wyrzutni granatów łzawiących AWGŁ-3, której odbiorcą było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Jednym z największych wyzwań technologicznych dla tarnowskich zakładów było uruchomienie produkcji przeciwlotniczych zestawów artyleryjsko-rakietowych ZU-23-2MR Wróbel II. Przemiany lat 80. XX w., rozpad ZSRR, a w konsekwencji spadek zamówień na sprzęt wojskowy spowodowały ponowny wzrost znaczenia produkcji cywilnej – rozpoczęto produkcję obrabiarek sterowanych numerycznie.
W latach 90. XX w. kontynuowano modernizację produkowanego sprzętu, ale impulsem do wzrostu znaczenia militarnej części produkcji było przystąpienie Polski do NATO w 1999. Rozpoczęto przystosowywanie produkowanego uzbrojenia do strzelania nową natowską amunicją, między innymi przystosowano granatnik rodziny Pallad do strzelania 40 mm pociskiem. Nowymi produktami były karabiny maszynowe rodziny UKM-2000 skonstruowane na bazie PKM, którego produkcję przeniesiono z Poznania, z HCP. Nadal PKM jest produkowany w ZMT. Najnowszym karabinem ZMT jest Bor kal. .338 LM. Najmocniejszym karabinem wyborowym z ZMT jest Tor. ZMT skonstruował także granatnik automatyczny GA-40.
Tarnowskie zakłady poza produkcją zajmują się również działalnością usługową, taką jak: cięcie blach techniką laserową, gięcie blach stalowych, rur i prętów, usługi spawalnicze, hartowanie, wyżarzanie i nawęglanie elementów stalowych, usługi galwaniczne i w zakresie obróbki skrawaniem. W 2002 powstała Grupa Kapitałowa Bumar, w której skład weszły tarnowskie zakłady. W 2010 dostarczyły elementy do polskiego lekkiego czołgu Anders[2].
2 lipca 2012 z Zakładami Mechanicznymi „Tarnów” S.A. został połączony Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego Sp. z o.o. w Tarnowie[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Historia. [dostęp 2015-06-18].
- ↑ Generał Anders z Czarnym Jastrzębiem | Dziennik Polski.
- ↑ Maciej Szopa. Próby zmodyfikowanego UKM-2000P w: "Wojsko i Technika" nr 1/2015, s.63
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Kiński. 90 lat Zakładów Mechanicznych Tarnów S.A. „Nowa Technika Wojskowa”. 9, s. 68-72, 2007. ISSN 1230-1655.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona ZMT
- amunicja/ Konsolidacje w Grupie Bumar [dostęp 2012-10-02]
- 40-lecie OBRSM Tarnów [dostęp 2012-10-05]
- Nowy karabin Alex-338 [dostęp 2012-10-05]
- Tarnów [dostęp 2012-10-17]
