Zarodnik
Zarodnik, spora – termin stosowany w botanice, mykologii i mikrobiologii w odniesieniu do komórki powstałej podczas rozmnażania protistów, roślin (mszaki, paprotniki) i grzybów. Zarówno termin „zarodnik”, jak i „spora” są stare – pochodzą z czasów, gdy nie znano jeszcze dokładnie procesów rozmnażania tych grup organizmów, stąd też używane były (i nadal są) zarówno do określania komórek powstałych podczas rozmnażania bezpłciowego, jak i płciowego[1]. Obecnie preferuje się stosowanie innych nazw dla komórek powstałych w wyniku rozmnażania płciowego, a innych dla powstałych w wyniku rozmnażania bezpłciowego[2].
Zarodniki są zazwyczaj wytwarzane w zarodniach, gdzie dojrzewają do momentu wysypu (ew. wylania) – zazwyczaj przez pęknięcie ich ścian. Następnie są zwykle rozprzestrzeniane w środowisku lądowym przez wiatr bądź w środowisku wodnym przez wodę. Mogą też powstawać zewnętrznie (np. u niektórych grzybów konidia)[3].
Zarodniki dzielone są ze względu na:
- proces, w którym powstały[1]:
- mejospory. Powstają po podziale mejotycznym, są haploidalne i zróżnicowane genetycznie,
- mitospory. Powstają po podziale mitotycznym i są tak samo wyposażone genetycznie jak organizm rodzicielski,
- miejsce, w którym są wytwarzane[1]:
- endospory – wytwarzane w zarodni,
- egzospory – nie wytwarzane w zarodni, np. zarodniki konidialne u grzybów
- obecność organelli ruchu[1]:
- planospory, zoospory, pływki – z organellami ruchu,
- aplanospory – bez organelli ruchu
Zarodniki mogą być jednokomórkowe lub wielokomórkowe. U grzybów przegrody dzielące poszczególne komorki zazwyczaj są poprzeczne, czasami jednak występują również przegrody podłużne, wówczas takie zarodniki nazywa się zarodnikami murkowatymi[4].
Zarodniki są także rodzajem przetrwalników.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d J. Szweykowska, J. Szweykowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-13946-3.
- ↑ Marek Guzik, Ewa Jastrzębska, Ryszard Kozik, Biologia na czasie 1. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, t. 1, 2015, ISBN 978-83-267-2121-1 [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Edmund Malinowski: Anatomia roślin. Warszawa: PWN, 1966.
- ↑ Joanna Marcinkowska: Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii. Warszawa: PWRiL, 2012. ISBN 978-83-09-01048-7.