Zespół chronicznego zmęczenia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
REF orange.svg
 Ten artykuł od 2010-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł.
(Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające).
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Zespół chronicznego zmęczenia
Encephalomyelitis myalgica benigna
ICD-10 G93.3
DiseasesDB 1645
MedlinePlus 001244
MeSH D015673

Zespół chronicznego zmęczenia, ME/CFS (inne nazwy: syndrom chronicznego zmęczenia (CFS), encefalopatia mialgiczna (ME), encefalopatia bólowa, zespół przewlekłego zmęczenia (ZPZ), SEID) – choroba charakteryzująca się długotrwałym zmęczeniem i innymi specyficznymi objawami współwystępującymi, które znacznie ograniczają zdolność chorego do wykonywania codziennych czynności[1][2][3]. Istnieją różne kryteria diagnostyczne ME/CFS, ale ogólnie przyjęta definicja obejmuje trwające ponad 6 miesięcy zmęczenie, występowanie złego samopoczucia po wysiłku fizycznym, czy psychicznym (PEM) i znaczny spadek podejmowanych aktywności w odniesieniu do stanu sprzed zachorowania[2] . Choroba może przybierać formy łagodne, bądź też objawiać się w postaci głębokiej niepełnosprawności. Szacuje się, że 75% chorych nie jest zdolnych do podjęcia pracy zawodowej[4]. Badania jakości życia osób z ME/CFS pokazały, że choroba utrudnia funkcjonowanie bardziej niż depresja, schizofrenia, stwardnienie rozsiane, czy rak płuc[5].

Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]

Choroba dotyka 0,2 do 0,4% populacji[5], jednak szacowana częstotliwość występowania jest ciągle przedmiotem dyskusji i różni się w zależności od zastosowanych kryteriów diagnostycznych (niektóre badania sugerują nawet 4-8%)[6]. Około 75 -85% chorych to kobiety[4]. Na ME/CFS chorują również dzieci[7].

Współchorobowość[edytuj | edytuj kod]

ME/CFS może współwystępować z innymi jednostkami chorobowymi. Najczęściej są to[8]:

Etiologia[edytuj | edytuj kod]

Nie jest znana etiologia choroby. W przeszłości podejrzewano związek choroby z obecnością wirusa XMRV (październik 2009), ale później teoria ta została odrzucona przez część ośrodków (wrzesień 2011)[9][niewiarygodne źródło?]. Mimo wątpliwości co do wirusowej etiologii choroby organizacja AABB zaleciła chorym nieoddawanie krwi (sierpień 2010), a Amerykański Czerwony Krzyż zdecydował się (grudzień 2010) nie przyjmować krwi od chorych w swoich placówkach[10].

Niewielka liczba badań sugeruje, że część pacjentów cierpiących na zespół chronicznego zmęczenia (lub mylących tę przypadłość z np. niedoborem magnezu) odnosi korzyści zdrowotne wynikające z przyjmowania dużych dawek magnezu[11][12][13], a także witamin z grupy B, witaminy C, cynku, egzogennych kwasów tłuszczowych[12] oraz witaminy D[12].

Analiza Cochrane Collaboration sugeruje korzystne działanie ćwiczeń fizycznych na zmniejszanie się objawów zespołu chronicznego zmęczenia[14].

Diagnostyka[edytuj | edytuj kod]

Biomarker choroby nie został jeszcze odkryty, w związku z tym diagnoza opiera się na spełnieniu kryteriów diagnostycznych choroby i wykluczeniu innych chorób (fizycznych i psychicznych) o podobnych symptomach[15]. Najczęściej stosowane klinicznie i badawczo są kryteria Fukudy, lecz zakres kryteriów obejmuje także m.in.: Międzynarodowe Kryteria Konsensusu, Kanadyjskie Kryteria Konsensusu, Kryteria IOM i wiele innych.

Kryteria Fukudy[16][17][edytuj | edytuj kod]

  1. Możliwe do oceny klinicznej, niewyjaśnione, trwałe lub nawracające chroniczne zmęczenie, które jest doświadczeniem nowym i ma określony początek (nie trwało całe życie), nie jest spowodowane ciągłym wysiłkiem, nie jest znacząco złagodzone przez odpoczynek i skutkuje znacznym zmniejszeniem poprzednio podejmowanych aktywności na tle zawodowym, edukacyjnym, społecznym i prywatnym.
  2. Równoczesne występowanie co najmniej czterech z następujących objawów :
  • znaczne osłabienie pamięci krótkotrwałej lub koncentracji;
  • ból gardła;
  • wrażliwe na dotyk węzły chłonne szyi;
  • ból mięśni;
  • ból głowy, nie doświadczany wcześniej pod względem typu, formy i nasilenia;
  • sen nie przynoszący odpoczynku;
  • powysiłkowe złe samopoczucie, które utrzymuje się dłużej niż 24 godziny;
  • ból stawów, któremu nie towarzyszą obrzęk lub zaczerwienienia.

Wszystkie objawy muszą utrzymywać się lub nawracać przez co najmniej sześć następujących po sobie miesięcy i nie mogą poprzedzać zmęczenia.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ C. Myers, D. Wilks, Comparison of Euroqol EQ-5D and SF-36 in patients with chronic fatigue syndrome, „Quality of Life Research”, 8 (1/2), 1999, s. 9–16, DOI: 10.1023/a:1026459027453, PMID: 10457734.
  2. ↑ a b Publikacja w otwartym dostępie – możesz ją bezpłatnie przeczytać R. Baker, E.J. Shaw, Diagnosis and management of chronic fatigue syndrome or myalgic encephalomyelitis (or encephalopathy): summary of NICE guidance, „The BMJ”, 335 (7617), 2007, s. 446–448, DOI: 10.1136/bmj.39302.509005.AE, PMID: 17762037, PMCID: PMC1962830.
  3. ↑ What is ME/CFS? | Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS) | CDC, www.cdc.gov, 18 stycznia 2019 [dostęp 2019-03-25] (ang.).
  4. ↑ a b What is Myalgic Encephalomyelitis (ME)?, #MEAction [dostęp 2019-03-25] (ang.).
  5. ↑ a b Publikacja w otwartym dostępie – możesz ją bezpłatnie przeczytać Michael Falk Hvidberg i inni, The Health-Related Quality of Life for Patients with Myalgic Encephalomyelitis / Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS), „PLOS ONE”, 10 (7), 2015, DOI: 10.1371/journal.pone.0132421, PMID: 26147503, PMCID: PMC4492975.
  6. ↑ Publikacja w otwartym dostępie – możesz ją bezpłatnie przeczytać Kjetil Gundro Brurberg i inni, Case definitions for chronic fatigue syndrome/myalgic encephalomyelitis (CFS/ME): a systematic review, „BMJ open”, 4 (2), 2014, e003973, DOI: 10.1136/bmjopen-2013-003973, PMID: 24508851, PMCID: PMC3918975 (ang.).
  7. ↑ ME/CFS in Children | Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS), www.cdc.gov, 18 stycznia 2019 [dostęp 2019-03-25] (ang.).
  8. ↑ Publikacja w otwartym dostępie – możesz ją bezpłatnie przeczytać B.M. Carruthers i inni, Myalgic encephalomyelitis: International Consensus Criteria, „Journal of Internal Medicine”, 270 (4), 2011, s. 327–338, DOI: 10.1111/j.1365-2796.2011.02428.x, PMID: 21777306, PMCID: PMC3427890 (ang.).
  9. ↑ Karen Kaplan: Wirus przewlekłego zmęczenia? (pol.). W: LA Times [on-line]. Onet Wiadomości. [dostęp 2011-09-28].
  10. ↑ Nina Bai. Zmęczenie dawców. „Świat Nauki”. 8 (240), s. 12, sierpień 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 
  11. ↑ I COX, Red blood cell magnesium and chronic fatigue syndrome, „The Lancet”, 337 (8744), 1991, s. 757–760, DOI: 10.1016/0140-6736(91)91371-z.
  12. ↑ a b c Chronic fatigue syndrome, University of Maryland Medical Center [dostęp 2017-03-11] (ang.).
  13. ↑ Real Life: Magnesium cures chronic fatigue hell [dostęp 2017-03-11] (ang.).
  14. ↑ Publikacja w otwartym dostępie – możesz ją bezpłatnie przeczytać Lillebeth Larun i inni, Exercise therapy for chronic fatigue syndrome, „The Cochrane Database of Systematic Reviews”, 4, 2017, art. nr CD003200, DOI: 10.1002/14651858.CD003200.pub7, PMID: 28444695, PMCID: PMC6419524.
  15. ↑ Rut, Czym jest ME/CFS? – ME/CFS [dostęp 2019-03-25].
  16. ↑ Rut, Kryteria Fukudy – ME/CFS [dostęp 2019-03-25] (pol.).
  17. ↑ Fukuda (1994) Definition for Chronic Fatigue Syndrome (CFS), www.cfids-me.org [dostęp 2019-03-25].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Star of life.svg Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zespół_chronicznego_zmęczenia&oldid=57394604”